Oksyrynchos

Lokalizacja Oksyrynchosu w Egipcie.

Papirus z Oksyrynchos (P. Oxy. VI 932)

Oksyrynchos (gr. Szablon:Grc, obecnie Al-Bahnasa) – starożytne miasto, obecnie miejscowość Al-Bahnasa, w środkowym Egipcie, położona około 160 km na południowy zachód od Kairu, stolica XIX nomu górnoegipskiego. Jest także stanowiskiem archeologicznym - jednym z najbardziej znaczących w historii. Przez dwa ostatnie stulecia obszar wokoło miasta był rozkopywany, ukazując olbrzymią kolekcję papirusów datowanych na okres ptolemejski i rzymski w egipskiej historii. Wśród odkrytych tekstów odnaleziono prace Menandra i Ewangelię Tomasza – pismo zaliczane do apokryfów Nowego Testamentu.

Etymologia nazwy

Nazwa miejscowości oznacza dosłownie „ostronosy” i pochodzi prawdopodobnie od gatunku ryby żyjącej w Nilu, która była ważna w mitologii egipskiej, ponieważ według mitu zjadła prącie Ozyrysa. Nie ustalono, jaki dokładnie gatunek ryby to był.

Historia

W czasach hellenistycznych Oksyrynchos było dobrze prosperującą stolicą regionu i trzecim co do wielkości miastem w Egipcie.

Po chrystianizacji, miasto stało się znane z tego, że znajdowały się tam liczne kościoły i klasztory. Według świadków, którzy odwiedzili miasto pod koniec IV wieku, było ich więcej niż domów – liczbę mnichów-mężczyzn obliczano na dziesięć tysięcy, liczbę dziewic na dwadzieścia tysięcy: Szablon:Cytat

Po inwazji arabskiej w 641 roku system irygacyjny miasta nie był naprawiany i dlatego Oksyrynchos zostało opuszczone. Dziś miasto Al-Bahnasa zajmuje część obszaru miasta starożytnego.

Papirusy

Wykopaliska rozpoczęli w 1897 Bernard P. Grenfell, Arthur S. Hunt i W.M. Flinders Petrie. Znalezione teksty są lokowane w okresie od I wieku p.n.e. do X wieku n.e. Obfitość materiału wynika stąd, że archeolodzy pracowali na wysypisku dokumentów usuniętych z miejskiego archiwum. Ostatnie poważniejsze wykopaliska na tym obszarze prowadzili w latach międzywojennych Włosi. Zachowane teksty dają obraz życia społecznego w rzymskim Egipcie.

Chociaż nadzieje na odnalezienie w Oksyrynchos całej zaginionej literatury antycznej się nie spełniły, znaleziono wiele ważnych tekstów greckich. Odzyskano m.in. fragmenty poematów Pindara, kilkanaście wierszy Safony.

Są też liczne papirusy z pismami o treści medycznej, świadczące być może o tradycji edukacji medycznej w Oksyrynchos. W 2009 r. zostały wydane dwa papirusy zawierające pisma z Corpus Hippocrateum: m.in. papirus P.Oxy.LXXIV 4969 będący pierwszym wydanym świadectwem tekstu De Articulis oraz papirus P.Oxy.LXXIV 4970 - rzadkie świadectwo edukacyjnego wykorzystania przysięgi Hipokratesa w starożytności.

Oksyrynchos ma także szczególne znaczenie dla historii muzyki chrześcijańskiej, a przez to także dla historii muzyki zachodniej w ogóle. Znaleziono tutaj najstarszy zachowany, pochodzący z III wieku n.e., „Hymn do Trójcy Świętej”.

Znaleziono również tutaj papirusy Nowego Testamentu, a wśród nich m.in. oznaczone numerami ${𝔓}^5$ (P.Oxy.II 0208 i 1781) oraz ${𝔓}^{15}$ / ${𝔓}^{16}$ (P.Oxy. VII 1008 i 1009), pochodzące z początku III w., z których pierwszy zawiera fragmenty Ewangelii Jana a drugi listy Pawła. Pierwszy znajduje się w British Museum w Londynie, drugi w bibliotece uniwersyteckiej w Kairze. ${𝔓}^{127}$ (P.Oxy.LXXIV 4968) zawierający Dzieje Apostolskie, jest najbardziej znaczącym świadkiem tekstu Dziejów w ciągu ostatniego stulecia.

Inne papirusy to m.in.:

• ${𝔓}^{64}$, pochodzący z ok. 200 r., znajduje się w Oksfordzie i w Barcelonie, zawierający Ewangelie
• ${𝔓}^{67}$, pochodzący również z tego samego okresu, zawierający Ewangelie, który przechowywany jest w Barcelonie.

Papirus P.Oxy.XVII 2067 z V wieku z tekstem symbolu ogłoszonego na Soborze w Nicei w 325 r.

Inne papirusy pochodzące z III wieku to:

• ${𝔓}^4$, zawierający Ewangelie, znajduje się w Paryżu;
• ${𝔓}^{22}$ (P.Oxy.X 1228), zawierający Ewangelie znajduje się w Glasgow;
• ${𝔓}^{27}$ (P.Oxy.XI 1355), zawierający Listy apostoła Pawła, znajduje się w Cambridge;
• ${𝔓}^3$ (Pap. Vindob. G. 2323), zawierający Listy apostoła Pawła w Gandawie;
• ${𝔓}^{48}$, zawierający Dzieje Apostolskie jest przechowywany we Florencji;
• ${𝔓}^{49}$ z Listami apostoła Pawła w New Haven w USA
• ${𝔓}^{65}$ z Listami apostoła Pawła znajduje się we Florencji.

27 papirusów zawiera fragmenty Starego Testamentu w przekładzie Septuaginty. Są to m.in.:

• P.Oxy.VI 846 zawierający fragment 2 rozdziału Księgi Amosa;
• P.Oxy.VII 1007 zawierający fragmenty 2 i 3 rozdziału Księgi Rodzaju;
• P.Oxy.L 3522 zawierający fragment Księgi Hioba 42,11-12.

Papirusy zawierające fragmenty apokryfów Nowego Testamentu to m.in.:

• P.Oxy. 1 zawierający fragment Ewangelii Tomasza
• P.Oxy.IV 654 zawierający fragment Ewangelii Tomasza
• P.Oxy.IV 655 zawierający fragment Ewangelii Tomasza
• P.Oxy.XV 1782 zawierający fragmenty rozdz. 1-3 Didache

Inne papirusy z V w.:

• P.Oxy.XVII 2067 z fragmentem Nicejskiego wyznania wiary znajduje się w Ashmolean Museum (Papyrology Room) w Oksfordzie.

Zobacz też

• Lista kodeksów papirusowych Nowego Testamentu

Bibliografia

• The Oxyrhynchus Logia and the Apocryphal. (2007). Gardners Books. Szablon:ISBN
• N. Gonis, The Preface, w:Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę

Linki zewnętrzne

• Oxyrhynchus Online