13 (liczba)

W matematyce

• 13 jest szóstą liczbą pierwszą, następującą po 11 i poprzedzającą 17Szablon:R
• 13 jest siódmą liczbą FibonacciegoSzablon:R
• 13 jest większą z liczb bliźniaczych (11, 13)Szablon:R
• 13 jest liczbą pierwszą ChenaSzablon:R
• 13 jest liczbą szczęśliwąSzablon:R
• 13 jest liczbą wesołąSzablon:R
• 13 jest najmniejszą nietrywialną liczbą pierwszą, która czytana wspak jest również liczbą pierwszą (w piśmiennictwie anglojęzycznym stosowane jest dla takich liczb określenie emirp)Szablon:R
• 13 jest liczbą UlamaSzablon:R
• 13 jest jedną z trzech znanych liczb pierwszych Wilsona (5, 13, 563)Szablon:R
• 13 jest liczbą przylegającąSzablon:R
• 13 jest liczbą ProthaSzablon:R
• 13 jest liczbą deficytowąSzablon:R
• 13 jest liczbą bezkwadratowąSzablon:R
• 13 jest liczbą pierwszą sześcienną w postaci $p=(x^3-y^3)/(x-y),x=y+2$Szablon:R
• 13 jest dolną granicą rozwiązania problemu Grahama-RothschildaSzablon:R
• 13 jest palindromem liczbowym, czyli może być czytana w obu kierunkach, w pozycyjnym systemie liczbowym o bazie 3 (111) oraz bazie 12 (11)
• 13 należy do dwóch trójek pitagorejskich (5, 12, 13), (13, 84, 85).

Liczba 13 w nauce

• liczba atomowa glinu
• obiekt na niebie Messier 13
• galaktyka NGC 13
• planetoida (13) Egeria
• kometa krótkookresowa 13P/Olbers

Liczba 13 w historii

• Trzynaście kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej, z których powstało tyleż pierwszych stanów USA
• Wojna trzynastoletnia

Liczba 13 w kulturze

• trzynastozgłoskowiec – najczęściej używany format wiersza polskiegoSzablon:R
• 13 bajek z królestwa Lailonii dla dużych i małych – zbiór filozoficznych przypowieści Leszka Kołakowskiego
• Trzynaste piórko Eufemii – tytuł książki Macieja Wojtyszki
• Trzynastego – piosenka Kasi Sobczyk i Czerwono-Czarnych (muzyka: Ryszard Poznakowski, słowa: Janusz Kondratowicz)
• Trzynasty występek – tytuł opowiadania Edmunda Niziurskiego
• 13 posterunek – popularny polski sitcom
• 13 demonów Scooby Doo – serial animowany
• Piątek, trzynastego – amerykański horror
• XIII Księga Pana Tadeusza – pornograficzna parodia, przypisywana Aleksandrowi Fredrze
• XIII – seria komiksowa stworzona przez Jeana Van Hamme (scenariusz) i Williama Vance’a (rysunki)
• XIII Mystery – poboczny cykl serii komiksowej stworzonej przez Jeana Van Hamme (scenariusz) i Williama Vance’a (rysunki)
• Trzynaście – powieść kryminalna Marcina Świetlickiego
• Trzynaście kotów – antologia opowiadań o kotach autorstwa polskich pisarzy science fiction i fantasy, z czarnym kotem na okładce
• Trzynastka – postać z serialu Dr House
• 13 – album Blur
• 13 – album The Doors
• 13 – album Waldemara Kasty
• 13 – album Six Feet Under
• 13 – album Black Sabbath
• TH1RT3EN – album Megadeth
• Black 13 – utwór zespołu Exodus z płyty Blood In, Blood Out
• Trzynaście powodów – amerykański serial emitowany na platformie Netflix. Powstał na podstawie powieści Jaya Ashera o tym samym tytule.
• Trzynaście (na szczęście) – książka poetycka Krzysztofa Ogonowskiego obejmująca trzynaście obrazów i wierszy nagrodzonych na Międzynarodowym Biennale Malarskim we Władywostoku w 2013 roku. Zbiór dotyczy końca współczesnej cywilizacji i początku kształtowania się nowego okresu.

W kalendarzu

13. dniem w roku jest:

• w kalendarzu gregoriańskim (aktualnie używany kalendarz w Polsce) to 13 stycznia,
• w kalendarzu juliańskim to 13 stycznia, który do roku 2100. wypada w kalendarzu gregoriańskim 26 stycznia,
• w kalendarzu żydowskim to 13 Nisan,
• w kalendarzu muzułmańskim to 13 muharram.

Zobacz też co wydarzyło się w roku 13, oraz w roku 13 p.n.e.

W Biblii

Szablon:Wikiźródła Liczba 13 wspomniana jest w Biblii 23 razySzablon:R:

• 13 Adar mieli zginąć Żydzi w Babilonie (Est 3,13; Est 8,12; Est 9,1; Est 9,17; Est 9,18Szablon:R)Szablon:R
• 13 dnia pierwszego miesiąca wydano dekret królewski nakazujący zgładzenie Żydów w Babilonie (Est 3,12Szablon:R)Szablon:R
• 13 roku królowie Sodomy, Gomory, Admy, Seboim oraz Soar zbuntowali się przeciw Kedorlaomerowi (Gen 14,4Szablon:R)Szablon:R
• 13 lat miał Izmael, kiedy został obrzezany (Gen 17,25Szablon:R)Szablon:R
• 13 młodych cielców(Lb 29,13Szablon:R) oraz trzynaście miar najczystszej mąki (Lb 29,14Szablon:R) ma być złożonych w ofierze podczas pierwszego dnia święta NamiotówSzablon:R
• 13 miast otrzymali potomkowie Aarona (Joz 21,4; Joz 21,19Szablon:R)Szablon:R
• 13 miast otrzymali potomkowie Gerszona (Joz 21,6; Joz 21,33; 1Krn 6,47Szablon:R)Szablon:R
• 13 miast otrzymali potomkowie Beniamina (1Krn 6,45Szablon:R)Szablon:R
• 13 lat budował Salomon swój pałac (1Krl 7,1Szablon:R)Szablon:R
• 13 los padł na Chuppę (1Krn 24,13Szablon:R)Szablon:R
• 13 było braci i synów Chosy (1Krn 26,11Szablon:R)Szablon:R
• 13 roku panowania Jozjasza, Jahwe zwrócił się do Jeremiasza (1Jr 1,2; 1Jr 25,3Szablon:R)Szablon:R
• 13 łokci miała głębokość bramy wschodniej Świątyni Jerozolimskiej w wizji proroka Ezechiela (Ez 40,11Szablon:R)Szablon:R

Nieszczęśliwa trzynastka

Istnieje wiele teorii dlaczego liczba 13 oraz piątek trzynastego są uważane za nieszczęśliwe:

• pierwotni ludzie potrafili liczyć tylko do 12 (10 palców i 2 nogi) i pierwsza wyższa liczba 13 była symbolem czegoś strasznego i niemożliwego do zrozumieniaSzablon:R,
• Kodeks Hammurabiego miał nie zawierać 13 prawa, jednakże w oryginalnym kodeksie prawa nie były numerowaneSzablon:R,
• starożytni Egipcjanie wierzyli, że 13 etapem życia człowieka jest życie wieczne, co z czasem uległo zniekształceniu jak symbol śmierci i nieszczęściaSzablon:R,
• mitologia nordycka opisuje ucztę na której do dwunastu biesiadników dołączył Loki, który doprowadził do śmierci BalduraSzablon:R,
• starożytni Rzymianie uważali 13 za symbol śmierci, zniszczenia oraz nieszczęściaSzablon:R,
• podczas Ostatniej Wieczerzy przy stole zasiadało 13 osób (Jezus i dwunastu apostołów)Szablon:R,
• Templariusze zostali uwięzieni w piątek 13 października 1307 roku, i pamięć tego dnia przetrwała jako symbol nieszczęścia (teoria ta została rozpropagowana przez książkę Kod Leonarda da Vinci)Szablon:R,
• publikacja książki Thomasa Lawsona „Friday, the Thirteenth” w 1907 roku, spowodowała pojawienie się przesąduSzablon:R.

Przesąd związany z 13 pojawił się dopiero w XVIIISzablon:R lub w końcu XIX wiekuSzablon:R. Wiara w piątek 13. jako szczególnie nieszczęśliwy dzień jest najbardziej rozpowszechnionym przesądem w Stanach ZjednoczonychSzablon:R i jest obecna w innych krajach cywilizacji zachodniejSzablon:R.

Szczęśliwa trzynastka

• we Włoszech 13 jest postrzegana jako szczęśliwa liczbaSzablon:R

Zobacz też

• dzielnik i cechy podzielności
• triskaidekafobia
• purim

Bibliografia

• Szablon:Cytuj stronę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj stronę