Codex Sangallensis 48

Szablon:Wyróżnienie Szablon:Manuskrypt infobox Kodeks Sangalleński, łac. Codex Sangallensis (Gregory-Aland no. Δ albo 037), ε 76 (von Soden)Szablon:Odn – grecko-łaciński kodeks uncjalny Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, paleograficznie datowany na IX wiek. Tekst rękopisu jest niejednolity, w różnych partiach reprezentuje dwie różne tradycje tekstualne, które czasem są z sobą mieszane. Ma noty marginalne i pozabiblijne dodatki. Skryba był słabo obeznany z językiem greckim. Tekst grecki rękopisu jest cytowany we współczesnych krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu, natomiast tekst łaciński nie ma wartości dla krytyków tekstu.

Opis

List Hieronima do Damazego I

Kodeks zawiera 198 pergaminowych kart (23 na 18,5 cm), z tekstem czterech Ewangelii. Tekst pisany jest jedną kolumną na stronę, 17-28 linijek w kolumnieSzablon:Odn, wielką półuncjałą. Karty ułożone są w formie quartoSzablon:Odn. Tekst ewangelii jest niemal kompletny, z jedną tylko luką w J 19,17-35Szablon:OdnSzablon:Odn.

Skopiowany prawdopodobnie został z rękopisu pisanego stychometrycznie. Na początku każdego stychu stoi kolorowany inicjał. Skryba bieglej pisał po łacinie niż po grecku i dlatego część liter greckich uzyskuje niestandardowe kształty. Zwraca uwagę wzajemne podobieństwo niektórych liter, zwłaszcza Ν i Π, Ζ i Ξ, Τ i Θ oraz Ρ do łacińskiego R. W rezultacie litery te mogą być mylone. Generalnie brak przydechów i akcentówSzablon:Odn, które są stosowane tylko w niektórych miejscach (np. Mk 3,20). Litery delta oraz theta prezentują ostatnie stadium uncjałySzablon:Odn. Luki w tekście skryba oznakował przy pomocy znaku >>> (podobnie jak w jak w Kodeksie Boerneriańskim)Szablon:Odn.

Tekst łaciński pisany jest ponad greckim (jak w Kodeksie Boerneriańskim) i jest pismem minuskułowym. Jest dekorowany, ale przez nieuzdolnioną artystycznie rękęSzablon:Odn. Dekoracje, sposób aranżacji oraz noty marginalne przypominają Kodeks BoernerianusSzablon:Odn. Część not marginalnych pochodzi od oryginalnego skryby, część została dodana później (osiem cytatów Aganona, biskupa diecezji Chartres, który zmarł w 941)Szablon:OdnSzablon:Odn.

Na początku, przed Ewangelią Mateusza, zawiera prolegomenę. Tekst dzielony jest według Sekcji Ammoniusza, odniesienia do Kanonów Euzebiusza podane zostały przy pomocy rzymskich cyfr, listy κεφαλαια (spis treści) sporządzone zostały zarówno w języku greckim jak i łacińskim (patrz ilustracja)Szablon:Odn. Zawiera List Hieronima do Damazego ISzablon:Odn.

Skryba popełniał błędy. W Ewangelii Mateusza 1,12 imię Ζοροβαβελ (Zorobabel) oddane zostało w formie Ζορομβαβαβελ. Popełniał także błędy haplografii, jak np. w J 1,15, gdzie ο οπισω oddane zostało w formie ο πισωSzablon:Odn. Tregelles zarzucił skrybie wielką ignorancjęSzablon:Odn.

Tekst

Charakter tekstualny

Lista κεφαλαια do Ew. Jana

W Ewangelii Marka rękopis przekazuje tekst aleksandryjski (podobny do Kodeksu Regius), w pozostałych zaś ewangeliach przekazuje tekst bizantyński (podobnie jak w Kodeks Athous Lavrensis)Szablon:Odn. Tekst aleksandryjski rękopisu reprezentuje późne stadium i jest nawet niższej jakości niż tekst w kodeksie RegiusSzablon:Odn.

Kurt Aland dał mu następujący profil tekstualny: 120¹, 88^1/2, 69², 47^S, co oznacza, że 120 razy wspiera tekst bizantyński przeciwko oryginalnemu, 88 razy zgodny jest z tekstem bizantyńskim i oryginalnym, 69 razy wspiera tekst oryginalny przeciwko bizantyńskiemu, ma ponadto 47 sobie właściwych wariantów. W oparciu o ten profil zaklasyfikował go do Kategorii IIISzablon:Odn, w której umieścił wyłącznie rękopisy reprezentujące standardowy tekst bizantyjski. Oznacza to, że zdaniem Alanda rękopis zawiera starożytne warianty, bywa przydatny w rekonstrukcji oryginalnego tekstu Nowego Testamentu, jest ważny dla poznania jego historiiSzablon:Odn.

Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, przekazuje tekst mieszany w Łk 1 oraz standardowy tekst bizantyński w Łk 10 i Łk 20. Metodą tą przebadano jednak tylko trzy rozdziały Ewangelii Łukasza (1; 10; 20)Szablon:Odn.

Interlinearny tekst łaciński jest kompozycją tekstu starołacińskiego z tekstem Wulgaty i był uzgadniany z tekstem greckim. Nie jest to tekst przepisany z konkretnego rękopisu i dlatego nie ma krytycznej wartościSzablon:OdnSzablon:OdnSzablon:Odn. Tekst łaciński jest niejednolity, na ogół jest zgodny z tekstem greckim, ale nie zawsze, jak np. uxorem vel coniugem zamiast την γυναικα w Mateuszu 1,20Szablon:Odn.

Profil tekstualny w Mt 1

Pusta przestrzeń dla tekstu J 7,53-8,11

W Mt 1,7-8 przekazuje wariant Ασα, Ασα (Asa, Asa), zgodnie z rękopisami bizantyjskiej tradycji. Rękopisy tradycji aleksandryjskiej (${𝔓}^1$, $\mathrm{\aleph }$, B) przekazują wariant Ασαφ, Ασαφ (Asaf, Asaf)Szablon:Odn.

W Mt 1,10 przekazuje wariant Αμως, Αμως (Amos, Amos), zgodnie z Kodeksem Synajskim i Watykańskim, natomiast rękopisy tradycji bizantyńskiej mają Αμμων Αμμων (Ammon, Ammon)Szablon:Odn.

Wariant εγεννησεν z Mt 1,11 jest zgodny zarówno z tradycją aleksandryjską, jak i bizantyjskąSzablon:Odn.

Wariant Ιησου Χριστου (Jezusa Chrystusa) z Mt 1,18a jest zgodny zarówno z tradycją aleksandryjską, jak i bizantyjskąSzablon:Odn.

W Mt 1,18b wspiera aleksandryjską tradycję przeciwko bizantyjskiej (γενεσις/γεννησις)Szablon:Odn.

W Mt 1,25 ponownie wspiera tradycję bizantyjską przeciwko aleksandryjskiej (υιον ] τον υιον αυτης τον πρωτοτοκον). Wariant bizantyjski powstał w wyniku harmonizacji z Łk 2,7Szablon:Odn.

Inne osobliwości tekstualne

Spośród tekstów wątpliwych bądź kwestionowanych przez starożytne rękopisy zawiera: Mt 16,2b-3 („Znaki czasu”)Szablon:Odn; Mt 17,21; 18,11Szablon:Odn; 23,14Szablon:Odn; Łk 23,17Szablon:Odn oraz J 5,4Szablon:Odn. Brak natomiast wierszy Mk 7,16Szablon:OdnSzablon:Odn; 9,44.46 i 11,26Szablon:Odn. Brak Pericope adulterae (J 7,53-8,11)Szablon:Odn, jednak skryba pozostawił dla niej pustą przestrzeńSzablon:Odn.

Historia

Martin Gerbert, odkrywca kodeksu

Kodeks datowany jest zwykle na IX wiekSzablon:Odn. Nie może być datowany wcześniej ze względu na odniesienia do nieortodoksyjnych poglądów Gotszalka przy Łk 13,24 i J 12,40. Owe adnotacje uczynione zostały przez oryginalnego skrybę. Z kolei noty cytujące Aganona dodane zostały przez inną, prawdopodobnie późniejszą rękę. Gregory datował rękopis na wiek IX lub XSzablon:Odn. Wiek IX jest powszechnie przyjmowany przez badaczy tekstu łacińskiego (Marazuela, Beuron, Bover, Kilpatrick, Tischendorf, Wordsworth)Szablon:Odn. Wiek IX jest oficjalną datą jaką podaje INTFSzablon:Odn. Tylko nieliczni badacze preferują wiek X jako wiek powstania kodeksuSzablon:Odn. Sporządził go prawdopodobnie iroszkocki mnich w Sankt GallenSzablon:Odn.

Martin Gerbert, teolog i historyk, widział rękopis w 1773 roku i od tego czasu stał się znany dla krytyków tekstu. W 1830 roku Scholz nadał mu nazwę SangallensisSzablon:Odn. Rettig w 1836 roku sporządził jego opis oraz wydał faksymile dla każdej strony rękopisu. Faksymile jest dokładna i według oceny Gregory'ego stanowi najlepsze wydanie rękopisu zanim pojawiły się wydania TischendorfaSzablon:Odn. Pomimo tego popełnił jednak nieco błędów, jak np. w Łk 21,32, gdzie οφθαλμους (oczy) zamienił na αδελφους (bracia)Szablon:Odn. Rettig sądził, że wespół z kodeksem Boernerianus tworzył jeden rękopis. Uważał też, że rękopis sporządzony został przez kilku skrybów. Opinia ta została odrzucona przez innych badaczySzablon:Odn. Rettig zauważył podobieństwa tekstualne do Kodeksu WatykańskiegoSzablon:Odn.

Tregelles i Tischendorf skolacjonowali tekst rękopisu porównując go z wydaniem RettigaSzablon:Odn. Tregelles w 1850 roku porównał w Dreźnie kodeks Boernerianus z wydaniem faksymile Rettiga i potwierdził tezę Rettiga o daleko idących podobieństwach obu rękopisówSzablon:Odn. Krótki opis rękopisu sporządził Gustav Scherrer, który opisał wszystkie rękopisy przechowywane w Sankt Gallen. J. Rendel Harris badał łaciński tekst kodeksu i stwierdził, że jest bliższy dla Wulgaty niż Vetus Latina. Harris zauważył też obecność niektórych afrykańskich wariantówSzablon:Odn. Gregory widział go w roku 1898Szablon:Odn.

Na listę rękopisów Nowego Testamentu wciągnął go Tischendorf nadając mu siglum ΔSzablon:Odn. Gregory w 1908 roku nadał mu siglum 037Szablon:Odn. Łaciński tekst kodeksu oznaczany jest przy pomocy siglum δ (system tradycyjny) oraz 27 (system Beuron)Szablon:Odn.

Od czasów Tischendorfa rękopis wykorzystywany jest we wszystkich wydaniach greckiego Nowego TestamentuSzablon:Odn.

Obecnie kodeks przechowywany jest w Bibliotece Opactwa św. Galla, pod numerem katalogowym 48Szablon:OdnSzablon:Odn.

Zobacz też

• Lista kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu

Bibliografia

Wydania testu

• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj pismo
• Codex Sangallensis dostępny w zdigitalizowanej formie na stronie Stiffsbibliothek St. Gallen

Listy rękopisów

• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj stronę

Introdukcje do krytyki tekstu NT

• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj stronę

Krytyczne wydania tekstu NT

• Szablon:Cytuj książkę [Editio Octava Critica Maior]
• Szablon:Cytuj książkę [UBS3]
• Szablon:Cytuj książkę [NA28]

Inne

• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę
• Szablon:Cytuj książkę