Zębiełek

Szablon:Zwierzę infobox Zębiełek (Crocidura) – rodzaj ssaków z podrodziny zębiełków (Crocidurinae) w obrębie rodziny ryjówkowatych (Soricidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i Afryce.

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 40–175 mm, długość ogona 24–132 mm, długość ucha 4–17 mm, długość tylnej stopy 7–27 mm; masa ciała 2–76 g. W uzębieniu przedstawicieli tego rodzaju występuje 28 zębów o białych koronach. Wzór zębowy: I $\frac{3}{2}$ C $\frac{1}{0}$ P $\frac{1}{1}$ M $\frac{3}{3}$ = 28.

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1832 roku niemiecki przyrodnik Johann Georg Wagler w artykule poświęconym informacjom o nowych zwierzętach, opublikowanym na łamach Isis von Oken. Wagler wymienił trzy gatunki – Sorex leucodon Szablon:Small, Crocidura moschata Szablon:Small (= Sorex güldenstaedtii Szablon:Small) i Sorex etruscus Szablon:Small – z których gatunkiem typowym jest Sorex leucodon Szablon:Small (zębiełek białawy).

Etymologia

• Crocidura: Szablon:Gr. krokis lub κροκός krokos ‘kosmyk wełny, przędza’; ουρα oura ‘ogon’Szablon:Odn.
• Musaraneus: łac. mus, muris ‘mysz’, od gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; aranea ‘pająk’Szablon:Odn. Gatunek typowy: Pomel wymienił kilkanaście gatunków – Sorex cyaneus Szablon:Small, Sorex infumatus Szablon:Small (= Sorex cyaneus Szablon:Small), Sorex umbrinus Szablon:Small (= Sorex dsinezumi Szablon:Small), Sorex flavescens Szablon:Small, Sorex leucodon Szablon:Small, Sorex mariquensis Szablon:Small, Sorex (Crocidura) poensis Szablon:Small, Sorex viarius Szablon:Small, Sorex pulchellus Szablon:Small, Sorex varius Szablon:Small, Sorex herpestes Szablon:Small (= Sorex varius Szablon:Small), Sorex cinereus Szablon:Small (= Sorex parvus Szablon:Small), Musaraneus (Crocidura) bachmani Szablon:Small (= Sorex longirostris Szablon:Small), Musaraneus (Myosorex) cinamomeus Szablon:Small (= Sorex flavescens Szablon:Small), Musaraneus (Crocidura) crassicaudatus Szablon:Small (= Sorex murinus Szablon:Small), Musaraneus (Crocidura) smithii Szablon:Small (= Sorex flavescens Szablon:Small), Musaraneus (Crocidura) vulgaris Szablon:Small (= Sorex araneus Szablon:Small) i Musaraneus (Crocidura) sieboldii Szablon:Small (= Sorex dsinezumi Szablon:Small) – nie wskazując gatunku typowego; w ramach późniejszego oznaczenia w 2004 roku na typ nomenklatoryczny wyznaczono Sorex leucodon Szablon:Small.
• Rhinomus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, nozdrza’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’Szablon:Odn. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhinomus soricoides Szablon:Small (= Sorex (crocidura) poensis Szablon:Small).
• Leucodon: gr. λευκος leukos ‘biały’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’Szablon:Odn. Gatunek typowy (Linneuszowska tautonimia): Leucodon microurus Szablon:Small (= Sorex leucodon Szablon:Small).
• Paurodus: gr. παύρος pauros ‘mały’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’Szablon:Odn. Gatunek typowy: Schulze wymienił dwa gatunki – Crocidura leucodus Szablon:Small (= Sorex leucodon Szablon:Small) i Sorex araneus Szablon:Small (= Sorex russula Szablon:Small) – z których gatunkiem typowym jest Sorex leucodon Szablon:Small.
• Eucrocidura: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’Szablon:Odn; rodzaj Crocidura Szablon:Small. Gatunek typowy: Acloque wymienia dwa gatunki – Sorex leucodon Szablon:Small i Sorex araneus Szablon:Small (= Sorex russula Szablon:Small) – nie wskazując typu nomenklatorycznego.
• Heliosorex: gr. ἡλιος hēlios ‘słońce’Szablon:Odn; Szablon:Łac., soricis ‘ryjówka’, od ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’Szablon:Odn. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Heliosorex roosevelti Szablon:Small.
• Praesorex: łac. prae ‘z przodu’Szablon:Odn; rodzaj Sorex Szablon:Small (ryjówka). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Crocidura goliath Szablon:Small.
• Afrosorex: łac. Afer, Afra ‘afrykański’; sorex, soricis ‘ryjówka’, od ὑραξ hurax, ὑρακος ‘ryjówka’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Crocidura fischeri Szablon:Small.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki: Szablon:Układ wielokolumnowy

Opisano również gatunki wymarłe:

• Crocidura balsaci Szablon:Small (Tanzania; plejstocen)
• Crocidura balsamifera Szablon:Small (Egipt; holocen)
• Crocidura darelbeidae Szablon:Small (Maroko; plejstocen)
• Crocidura jaegeri Szablon:Small (Maroko; plejstocen)
• Crocidura kapsominensis Szablon:Small (Kenia; miocen)
• Crocidura kornfeldi Szablon:Small (Węgry; pliocen)
• Crocidura maghrebiana Szablon:Small (Maroko; plejstocen)
• Crocidura obtusa Szablon:Small (Węgry; plejstocen)
• Crocidura taungsensis Szablon:Small (Południowa Afryka; plejstocen)
• Crocidura wongi Szablon:Small (Chińska Republika Ludowa; plejstocen)
• Crocidura zorzii Szablon:Small (Włochy; plejstocen)

Zobacz też

• ssaki Polski

Bibliografia

• Szablon:Cytuj pismo
• Szablon:Cytuj książkę