System pitagorejski
System pitagorejski, system kwintowy – jeden z teoretycznych systemów dźwiękowych opracowany w VI wieku p.n.e. przez PitagorasaSzablon:OdnSzablon:OdnSzablon:Odn; pierwszy chronologicznie system ustalający związki liczbowe między dźwiękamiSzablon:Odn.
Eksperymentując na monochordzieSzablon:Odn Pitagoras zdefiniował trzy interwały, które uznawał za konsonanse doskonałeSzablon:Odn: oktawę, uzyskaną przez skrócenie struny o połowę, kwintę – o , oraz kwartę – o Szablon:Odn. Kolejne stopnie skali, dzielące ją na mniejsze interwały uzyskuje się składając kwinty, kwarty i oktawy, poprzez wymnażanie ich współczynników liczbowychSzablon:Odn. Pełna teoria systemu kwintowego opracowana została nie przez Pitagorasa, a przez innych badaczy, którzy z biegiem czasu i na podstawie pierwotnych założeń konstruowali związki liczbowe pozwalające zapisać każdy znany interwał za pomocą ułamka właściwegoSzablon:Odn. Tak opracowana metoda podzieliła oktawę na 35 stopni, które porządkowano w 12 grupachSzablon:Odn. Okrąg kwintowy w systemie pitagorejskim nie domyka się, ponieważ interwały enharmoniczne mają nieznacznie różny, nazwany komatem pitagorejskim rozmiar, którego wartość wynosi około ćwierć półtonuSzablon:Odn.
Wadę systemu pitagorejskiego zniwelował w I wieku p.n.e. Didymos z Aleksandrii, dodając kolejny w szeregu interwał podstawowy – tercję wielką – powstały przez skrócenie struny o długościSzablon:Odn. System taki, nazwany tercjowym lub didymejskim, rozwijał w XIV teoretyk muzyki Walter Odington. Interwały enharmoniczne były w nim nadal nierówne, ale różnica wynosiła już tylko piątą, a nie czwartą część półtonu (Szablon:Link-interwiki)Szablon:Odn.