Nocouszek jukatański

Szablon:Zwierzę infobox Nocouszek jukatańskiSzablon:R (Otonyctomys hatti) – gatunek ssaka z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae), jedyny przedstawiciel rodzaju nocouszekSzablon:R (Otonyctomys), zamieszkujący tereny na półwyspie Jukatan – w Meksyku, Belize oraz w północno-wschodniej części GwatemaliSzablon:R. Jest roślinożercą i prowadzi nocny tryb życia.

Historia odkrycia i badań

Nocouszek jukatański został odkryty przez amerykańskiego zoologa Roberta T. Hatta, który wraz z żoną, Marcelle Roigneau Hatt badał faunę półwyspu Jukatan. Badania prowadził w okresie od 9 października do 17 grudnia 1929 roku. Okaz nieznanego wcześniej gatunku napotkał w okolicy Chichén Itzá. Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1932 roku amerykański teriolog i paleontolog Harold Elmer Anthony nadając im odpowiednio nazwy Otonyctomys i Otonyctomys hattiSzablon:R.

Systematyka

Nocouszek jest rodzajem monotypowym, a jego jedynym przedstawicielem jest nocouszek jukatański. Należy do gryzoni z rodziny chomikowatychSzablon:R. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowySzablon:R.

Etymologia

• Otonyctomys: Szablon:Gr. ous, ωτος ōtos „ucho”Szablon:Odn; νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”Szablon:Odn; μυς mus, μυος muos „mysz”Szablon:Odn.
• hatti: Robert Torrens Hatt (1902–1989), amerykański zoolog i paleontologSzablon:R.

Budowa ciała

Nocouszek jukatański jest gryzoniem średniej wielkości, pod względem morfologicznym bardzo podobnym do bliskiego krewnego nadrzewka kolonijnegoSzablon:R. Ma jednak jaśniejszą sierść, a główne różnice między tymi dwoma gatunkami można zauważyć porównując anatomiczne wymiary czaszek. Uszy są krótkie, u podstawy porośnięte kępkami futra, a powyżej gołe. Ogon jest długi (stanowi około 50% łącznej długości ciała) i pokryty sierściąSzablon:R. Na końcu ogona włos jest dłuższy, a bliżej podstawy krótszy. Ubarwienie części brzusznej jest jasnorude, boki podpalane-ochrowe, a w części grzbietowej jest najciemniejsze – ochrowe. Wokół oczu jasne obwódki. Brak widocznych oznak dymorfizmu płciowegoSzablon:R. Wzór zębowy O. hatti: $\frac{1003}{1003}$Szablon:R.

Wymiary anatomiczne dorosłych okazów
(Anthony, 1932; Pardiñas & inni, 2017)Szablon:R

Część ciała	przedział	wymiar średni
łączna długość ciała	163–231 mm	201,9 mm
tułów z głową	90–116 mm	100,6 mm
ogon	60–127 mm	102,6 mm
tylne łapy	18–23 mm	21,3 mm
uszy	13–20 mm	15 mm
masa ciała	24–94 g	71,0 g

Tryb życia

Osobniki schwytane przez naukowców i przetrzymywane przez nich w niewoli prowadziły nocny tryb życiaSzablon:R.

Cykl życiowy

Samica może rodzić dwa razy w ciągu roku – latem i w zimie. Matki z młodymi były spotykane w październiku i lipcuSzablon:R, ale podczas badania populacji w Quintana Roo znajdowano karmiące samice także w lutymSzablon:R.

Rozmieszczenie geograficzne

Nocouszek jukatański jest gatunkiem endemicznym zamieszkującym wyłącznie tereny na półwyspie Jukatan. Występuje w Meksyku, północnym Belize oraz w północno-wschodniej części GwatemaliSzablon:R.

Ekologia

Nocouszek jukatański żywi się nasionami niskiej roślinności i krzewów, a także owocami. O. hatti padają ofiarami sów - szczątki kostne najprawdopodobniej należące do przedstawiciela tego gatunku, znaleziono podczas badania odchodów lokalnej sowy w okolicy Chichén Itzá. Na nocouszekach jukatańskich pasożytują roztocza Eutrombicula alfreddugesiSzablon:R.

Siedlisko

Nocouszek jukatański zamieszkuje liściaste lasy tropikalne oraz rejony wegetacji roślin wokół naturalnych studni krasowych utworzonych w skale wapiennej. W Belize siedlisko jest ograniczone do lasów liściastych na północnych równinach. Zwierzę prowadzi raczej nadrzewny tryb życia. Badacze znajdowali okazy na kłodach powalonych drzew, na lianach, na pniach drzew – na wysokości 1–2 m. Okaz obserwowany w 2005 roku w Reserva de la Biofera Ria Lagartos zamieszkiwał opuszczoną dziuplę dzięcioła w martwym drzewie na wysokości 1,8 m od ziemi. O. hatti osiedlają się także na terenach zamieszkałych przez ludzi i bywają widywane na dachach ich domostw. Naukowcy łapali niektóre okazy w pułapki zastawiane na inne gatunki gryzoni: Heteromys gaumeri, Oryzomys melanotis, Ototylomys phyllotis, oraz Peromyscus yucatanicus. Prawdopodobna jest rywalizacja o siedliska O. hatti z blisko spokrewnionym Nyctomys sumichrasti, ale ograniczona jest do niewielkich terenów w BelizeSzablon:R.

Bibliografia

• Szablon:Jaeger1944