Karlik malutki
Szablon:Zwierzę infobox Karlik malutki[1] (Pipistrellus pipistrellus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber, nadając mu nazwę Vespertilio pipistrellus[2]. Holotyp pochodził z Francji[3]. Podgatunek aladdin po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1905 roku angielski zoolog Oldfield Thomas, nadając mu nazwę Pipistrellus aladdin[4]. Okaz typowy pochodził z Derbend, Szablon:Konwerter na zachód od Isfahan, na wysokości Szablon:Konwerter, w Iranie[5].
Wszystkie zapisy i analizy filogenetyczne potwierdzają hipotezę, że P. pipistrellus rozprzestrzenił się na Europę z obszaru Morza Śródziemnego podczas holocenu[6]. Wydaje się, że istnieją trzy główne linie genetyczne P. pipistrellus, które mogą reprezentować od dwóch do trzech różnych gatunków: jeden w Europie i Azji, jeden w północnej Afryce oraz jeden na Korsyce i Sycylii, który jest taksonem siostrzanym północnoafrykańskiej populacji[6]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[6].
Etymologia
- Pipistrellus: Szablon:W języku, vispitrello (zdrobnienie od vespertilio) „nietoperz”[7].
- aladdin: w opowieści Księgi tysiąca i jednej nocy, Aladyn to właściciel zaczarowanej lampy, zamieszkiwanej przez potężnego, spełniającego życzenia dżinna[4].
Zasięg występowania
Karlik malutki występuje w Eurazji i Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku[6]:
- P. p. pipistrellus – większość Europy (Irlandia i Półwysep Iberyjski na wschód do Rosji), Turcja, Lewant, Kaukaz i północna Afryka (góry Maroka, Algierii, Tunezji i Libii).
- P. p. aladdin – południowo-zachodnia, środkowa i wschodnia Azja (Iran na wschód do Kazachstanu i Afganistanu, Indie, północno-wschodnia Mjanma, zachodnia, wschodnia i południowa Chińska Republika Ludowa oraz Tajwan).
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 35–52 mm, długość ogona 23–36 mm, długość ucha 8–13 mm, długość tylnej stopy 6–7 mm, długość przedramienia 27–34,5 mm; rozpiętość skrzydeł 180–250 mm; masa ciała 3–8,5 g[8]. Wzór zębowy: I C P M = 34[8]. Kariotyp wynosi 2n = 42–44, FNa = 48–50 oraz FN = 52–54[8].
Ekologia
Często lata już o zmierzchu; chętnie żyje w pobliżu osiedli ludzkich; typowo szczelinowy gatunek; samice tworzą kolonie letnie liczące do 50–500 osobników pod okapami, w szczelinach murów lub belek nośnych, w pustych drzewach lub pod korą; zimują w zakamarkach budynków, na wieżach, za obrazami w kościołach, na południu w jaskiniach o temperaturze 2–8 °C.
Jedno z największych zimowisk karlika malutkiego w Środkowej Europie znajduje się w rumuńskiej jaskini Șura Mare. W roku 2002 stwierdzono tam zimowanie 32-34 tysięcy osobników tego gatunku. Wcześniej, w latach 60., rejestrowano tam nawet ponad 100 tysięcy osobników[9]. Innym wielkim zimowiskiem tego gatunku jest słowacka jaskinia Erňa w Krasie Słowacko-Węgierskim. W latach 2000-2001 stwierdzono tu zimowania 35-45 tysięcy karlików malutkich w skupiskach nawet po 5-8 tysięcy osobników[10].
Rozmnażanie
Wiosną samice tworzą kolonie w kryjówkach rozrodczych. Ciąża trwa około 5 tygodni, w jednym miocie jest 1–2 młode. Małe karliki rodzą się nagie i ślepe. Ważą wtedy około 1 grama. Rosną bardzo szybko i już w trzecim tygodniu startują do swojego pierwszego lotu. Początkowo uczą się łapania owadów w towarzystwie matki, ale ssą mleko matki do 2. miesiąca życia, kiedy stają się samodzielne.
Ochrona
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[11].
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj stronę
- ↑ 4,0 4,1 Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:Cytuj książkę
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Szablon:Dziennik Ustaw).
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „mul”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „bai”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „gray1”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „lon”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „tem”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „hrsch”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „gray2”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „bon”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „jei”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „sev”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „bog”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „sat”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „iucn”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.