Czuboustek karłowaty
Szablon:Zwierzę infobox Czuboustek karłowaty[1] (Lophostoma brasiliense) – gatunek ssaka z podrodziny liścionosów (Phyllostominae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae), występujący w Ameryce Środkowej i Południowej; według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1866 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters nadając mu nazwę Lophostoma brasiliense[2]. Holotyp pochodził z Salvadoru, w stanie Bahia, w Brazylii[3][4]Szablon:Odn. Najwyraźniej Peters oparł nazwę L. brasiliense na pojedynczym okazie znajdującym się w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, którego John Edward Gray nazwał Tylostoma brasiliense, ale jeszcze go nie opisałSzablon:Odn. Data publikacji nazwy L. brasiliense jest zwykle podawana jako rok 1866; jednak strony od 657 do końca tomu z 1867 roku (za rok 1866 (oryg. Szablon:W języku)) czasopisma Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin zostały opublikowane w 1867 rokuSzablon:Odn. Holotypem była dorosła samica o numerze katalogowym BMNH 49.11.7.14 na który składała się skóra i czaszka; nie jest znana data odłowu[5].
We wcześniejszych ujęciach systematycznych Lophostoma brasiliense zaliczany był do rodzaju Tonatia[6][7], ale analizy wykazały, że Tonatia jest taksonem parafiletycznym, ograniczona do T. bidens, T. bakeri, T. maresi i T. saurophila, podczas gdy pozostałe taksony zostały przeniesione do rodzaju Lophostoma[8]. Inne małe gatunki Lophostoma, takie jak L. nicaraguae, L. minuta i L. venezuelae, kiedyś uznawane za odrębne gatunki, są obecnie traktowane jako synonimy L. brasiliense[9][4]Szablon:Odn. Jednak analizy przeprowadzone w 2022 roku w oparciu o dane molekularne, morfologiczne, morfometryczne i geograficzne wykazały że L. nicaraguae jest odrębnym gatunkiem[10]. roku wykazały Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[9][4]Szablon:Odn.
Etymologia
- Lophostoma: Szablon:Gr. lophos „czub”; στομα stoma, στοματος stomatos „usta”[11].
- brasiliense: nowołac. Brasilianus lub Brasiliensis „brazylijski, z Brazylii”[12].
Zasięg występowania
Czuboustek karłowaty występuje w południowym Meksyku (Veracruz i południowa część półwyspu Jukatan) przez Amerykę Środkową do północnej i wschodniej części Ameryki Południowej (Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Ekwador, Peru, Brazylia, Boliwia i odosobniony przypadek z Paragwaju); obserwowany także na wyspie Trynidad należącej do Trynidadu i Tobago[9][4]Szablon:Odn.
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 42–61 mm, długość ogona 8–13 mm, długość ucha 19,2–24,8 mm, długość tylnej stopy 9–11,9 mm, długość przedramienia 34–40,5 mm; masa ciała 9,9–13,8 g[9]. Większe długości czaszek wynoszą 18,7–21,6 mm[9]. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, z wyjątkiem genitaliów[9]. Czuboustek karłowaty jest najmniejszym gatunkiem w obrębie Lophostoma, charakteryzujący się długimi, zaokrąglonymi uszami połączonymi pasmem skóry na czole. Jest łatwy do odróżnienia od innych gatunków Lophostoma dzięki mniejszym wymiarom zewnętrznym i oraz mniejszej czaszce. Futro na grzbiecie jest długie i gładkie, ale nie gęste; włosy są koloru brązowego natomiast wokół twarzy są nieco ciemniejsze z białą podstawą. Strona brzuszna jest jasnobrązowa i nie kontrastuje w mocny sposób z grzbietem. Cześć pyska od nosa do czoła jest skąpo owłosiona, prawie naga; na czubku podbródka znajdują się rzędy małych zaokrąglonych guzków tworzących kształt litery U[9]. Krótki ogon jest zamknięty w błonie ogonowej, z wyjątkiem czubka, który wystaje nieco blisko środka strony grzbietowej. Skrzydła są krótkie i przymocowane do podstawy palców[13]. Podczas obserwacji w terenie czuboustki karłowate można pomylić z karłogackami (Micronycteris), ponieważ gatunki z tego rodzaju również są małe, o szarym lub brązowym kolorze futra z długimi, zaokrąglonymi uszami. Niemniej jednak cechy gatunkowe, takie jak dwa dolne siekacze w porównaniu z czterema u Micronycteris i para dużych guzków w kształcie litery V na czubku podbródka, odróżniają nietoperza czuboustka karłowatego od gatunków Micronycteris. Czaszka jest mocna, z nierozwiniętym grzebieniem strzałkowym i zwężona w okolicy zaoczodołowej[9]. Wzór zębowy: I C P M (x2) = 32[9].
Genetyka
Kariotyp wynosi 2n = 30 oraz FN = 56Szablon:Odn.
Ekologia
Czuboustek karłowaty zamieszkuje zróżnicowane siedliska, często o przyroście wtórnym w regionach sawannowych poniżej wysokości 500 m n.p.m., obszary wilgotne i siedliska nadbrzeżne, lasy liściaste, fragmenty lasów, skraje lasów w pobliżu obszarów rolniczych, bagienne lasy pierwotne i lasy pierwotne nad potokami[9]. Czuboustek karłowaty prowadzi nocny tryb życia, a jego aktywność osiąga szczyt krótko po zmierzchu[9]. Gniazduje w dużych, zamieszkanych nadrzewnych gniazdach termitów[9]. W Peru grzędy miały długość około 60–70 cm szerokości, około 60–70 cm wysokości i około 28 cm głębokości, z wejściami o średnicy około 6 cm[9]. W Kostaryce opisywano grzędę bez żadnych przedziałów lub komór bocznych, stanowiącą pojedynczą cylindryczną komorę o głębokości około 20 cm[9].
W Kostaryce, dorosłe samce i samice czuboustka karłowatego przesiadują razem, co sugeruje system godowy oparty na haremach[9]. Nietoperze te budują i aktywnie utrzymują grzędy w czystości, aby zapobiec niepokojeniu ich przez termity[9]. Udokumentowano, że czuboustki karłowate dzielą schronienie z żabojadkami brazylijskimi (Trachops cirrhosus)[9].
Czuboustek karłowaty jest entomofagiem, chwytając owady odpoczywające na liściach[9]. Preferuje duże stawonogi, takie jak chrząszcze i motyle, może też spożywać owoce[9]. W Brazylii w treści żołądka został znaleziony pyłek kwiatowy[9].
Schemat rozrodu czuboustka karłowatego różni się w Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej[9]. W Kostaryce samica zachodzi w ciąży tylko raz, a jej szczyt przypada na późną porę suchą w marcu, po czym następuje laktacja we wczesnej porze mokrej w czerwcu[9]. Samce rozmnażają się przez kilka miesięcy przed szczytem ciąży w okresie kwiecień-maj i pod koniec pory deszczowej w okresie wrzesień-październik[9]. W Ameryce Południowej bardziej powszechne są dwa moty, z jednym szczytem ciąży w porze suchej a drugim szczytem w porze deszczowej[9]. U pojedynczej, ciężarnej samicy schwytanej w 2002 roku w stanie Bahia w Brazylii długość płodu wynosiła 34 mmSzablon:Odn.
Na czuboustku karłowatym stwierdzono występowanie muchówek z rodziny Streblidae, gzowatych (Oestridae), świerzbowców, roztoczy z rodziny LabidocarpidaeSzablon:Odn.
Status zagrożenia i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (Szablon:Ang. „najmniejszej troski”). Czuboustek karłowaty jest szeroko rozpowszechniony, powszechny, ale nie liczny, toleruje różnorodne siedliska (w tym lasy wtórne), występuje w wielu obszarach chronionych[14]. Jest mało prawdopodobne, aby nietoperz tan kwalifikował się do wyższej kategorii zagrożenia w bliskiej przyszłości[14].
Uwagi
Przypisy
- ↑ Nazwy zwyczajowe za: Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:Cytuj stronę
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj stronę
- ↑ Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:The Key to Scientific Names
- ↑ Szablon:Cytuj stronę
- ↑ 14,0 14,1 Szablon:IUCN
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „Robinson&Lyon”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „Miller”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „Fischer&Ludwig”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „Lawrence”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.