Codex Monacensis

Z testwiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Szablon:Wyróżnienie Szablon:Manuskrypt infobox Kodeks Monachijski, łac. Codex Monacensis, oznaczany symbolami X albo 033 (Gregory-Aland); A3 (von Soden) – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, paleograficznie datowany na X wiek. Brak not marginalnych, znaczne partie rękopisu zostały utracone, obecna kolejność kart odbiega od oryginalnej. Jest cytowany w niektórych krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu.

Opis

Kodeks zawiera 160 pergaminowych kart (37,5 na 25,5 cm) z tekstem czterech EwangeliiSzablon:OdnSzablon:Odn. Tekst ewangeliczny został opatrzony komentarzem. Komentarz na ogół jest autorstwa Chryzostoma. Najbardziej obszerny komentarz zawierają Ewangelia Mateusza i Jana. Ewangelia Marka nie ma komentarzaSzablon:OdnSzablon:Odn. Komentarz często przybiera formę pytań i odpowiedziSzablon:Odn. Rękopis nie dotrwał w całości do czasów współczesnych i ma wiele lukSzablon:Odn.

Kodeks był pisany na grubym pergaminie atramentem koloru czerwonobrunatnegoSzablon:Odn. Tekst napisany został dwoma kolumnami na stronę, 45 linijek w kolumnieSzablon:Odn, bardzo elegancką uncjałą. Uncjała jest niewielka, prosta, czasem ściśnięta, stosuje przydechy i akcenty. Komentarz pisany jest minuskułą. Tekstu nie podzielono ani według κεφαλαια (rozdziały), ani według krótkich Sekcji AmmoniuszaSzablon:Odn, brakuje również not liturgicznych na marginesieSzablon:Odn. Tischendorf zauważył, że minuskułowy tekst komentarza jest pod względem paleograficznym podobny do oksfordzkiego rękopisu Platona z roku 895 (MS. E. D. Clarke 39)Szablon:Odn.

Tekst ewangeliczny opatrzony został komentarzem (z wyjątkiem Ewangelii Marka), zapisanym minuskułą. Ewangelie są ułożone według zachodniego porządku (Mateusz, Jan, Łukasz, Marek)Szablon:OdnSzablon:Odn. Obecna kolejność kart odbiega od pierwotnejSzablon:Odn, karty Ewangelii Mateusza znajdują się zarówno na początku, jak i na końcu rękopisuSzablon:Odn. Dlatego dawniejsi badacze sądzili (np. TregellesSzablon:Odn, ScrivenerSzablon:OdnSzablon:Odn), że Ewangelie były uporządkowane według następującej kolejności: Jan, Łukasz, Marek, Mateusz. Prawdopodobnie karty zostały przemieszane podczas oprawiania rękopisuSzablon:Odn. Po badaniach przeprowadzonych przez Gregory’ego przyjmuje się, że kolejność Ewangelii jest typu zachodniegoSzablon:OdnSzablon:Odn.

Faksymile Scrivenera z 1894 z tekstem Łk 7,25–26

Do naszych czasów zachowały się następujące partie tekstu ewangelicznego:

  • Ewangelia Mateusza 6,6.10.11; 7,1–9,20; 9,34–11,24; 12,9–16,28; 17,14–18,25; 19,22–21,13; 21,28–22,22; 23,27–24,2; 24,23–35; 25,1–30; 26,69–27,12;
  • Ewangelia Jana 1,1–13,5; 13,20–15,25; 16,23–do końca;
  • Ewangelia Łukasza 1,1–37; 2,19–3,38; 4,21–10,37; 11,1–18,43; 20,46–do końca;
  • Ewangelia Marka 6,46–do końca (przy czym rozdziały 14–16 są nieczytelne)Szablon:Odn.

Tekst

Gerhard Voss, pierwszy historycznie znany właściciel kodeksu

Tregelles ocenił niegdyś, że tekst zawiera dużo starożytnych wariantówSzablon:Odn. Hermann von Soden był zdania, że tekst ma pochodzenie antiocheńskie i należy do podgrupy komentarzy antiocheńskich. Ten typ tekstu von Soden oznaczał przy pomocy siglum ASzablon:Odn. Grecki tekst kodeksu reprezentuje bizantyńską tradycję tekstualną, z niewielką liczbą obcych naleciałości przypominających tekst aleksandryjskiSzablon:Odn.

Kurt Aland dał mu profil tekstualny 1181, 531/2, 62, 14S, co oznacza że 118 razy wspiera tekst bizantyński przeciwko oryginalnemu, 53 razy zgodny jest z tekstem bizantyńskim i oryginalnym, 6 razy wspiera tekst oryginalny przeciwko bizantyńskiemu, posiada ponadto 14 sobie właściwych wariantów. Aland zaklasyfikował go do Kategorii VSzablon:Odn. Oznacza to, że tekst rękopisu zawiera mało starożytnych wariantów.

Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, kodeks przekazuje tekst mieszany, pochodzący z różnych tradycji tekstualnych. Metodą tą przebadano tylko dwa rozdziały Ewangelii Łukasza (1 i 10). Rozdział 10. jest fragmentaryczny i wykazuje pewne inklinacje do tekstu aleksandryjskiego. Rozdział 20. nie był badany, ponieważ rękopis ma lukę w tym miejscuSzablon:Odn. Profil ten różni się od profilu Alanda, dotyczy jednak niewielkiej próbki tekstu rękopisu. Z drugiej strony profil Alanda opiera się na wybranych miejscach Nowego Testamentu (w ogóle nie dotyczy Ewangelii Jana, gdzie jest dużo niebizantyńskiego elementu)[uwaga 1]Szablon:Odn.

Rękopis nie zawiera tekstów Mt 16,2b–3 (znaki czasu) i Pericope adulterae (Jan 7,53–8,11)Szablon:Odn. Oba teksty uważane są za nieautentyczne przez krytyków tekstu. Brak Mt 16,2b–3 wspierany jest przez 01, 03, 036, f13, 579Szablon:Odn. Brakuje wiersza Jan 14,14, w czym jest wspierany przez rękopisy rodziny Lake’a (f1), minuskuły 565, 1009 i 1365 oraz lekcjonarze 76 i 253Szablon:Odn.

Warianty tekstowe
Ewangelia Marka 9,49 – πας γαρ πυρι αλισθησεται (każdy bowiem ogniem zostanie osolony) ] πας γαρ πυρι αλι αλισθησεται (każdy bowiem ogniem soli zostanie osolony); wariantu nie potwierdzają inne rękopisySzablon:Odn;
Ewangelia Marka 16,14 – εγηγερμενον (powstał) ] εκ νεκρων (z martwych); wariantu nie potwierdzają inne rękopisySzablon:Odn;
Ewangelia Łukasza 15,21 – dodana fraza ποιησον με ως ενα των μισθιων σου (uczyń mnie jednym z najemników twoich); wariant jest wspierany przez ℵ, B (D), 33, 700, 1241Szablon:Odn;
Ewangelia Jana 12,28 – σου το ονομα (twoje imię) ] σου τον υιον (twego syna); wariant wspierany jest przez L, f1, f13, 33, 579, 1241Szablon:Odn;
Ewangelia Jana 13,32 – brak frazy ει ο θεος εδοξασθη εν αυτω (jeżeli Bóg został objawiony w nim); wariant wspierany jest przez 𝔓66, ℵ, B, C, D, L, W, f1, 1071, 1546Szablon:Odn.

Historia

Nowożytne noty na folio 1 recto związane z Gerhardem Vossem

Griesbach sądził, że rękopis został sporządzony w XI wiekuSzablon:Odn. Scrivener datował go na koniec IX lub początek X wieku, biorąc jako punkt odniesienia oksfordzki rękopis dzieł Platona z roku 895 napisany w Konstantynopolu (MS. E. D. Clarke 39)Szablon:Odn[1]. Gregory datował go na wiek XSzablon:Odn. Obecnie datowany jest zwykle na wiek XSzablon:OdnSzablon:OdnSzablon:OdnSzablon:Odn i jest to oficjalna data, jaką podaje INTFSzablon:Odn.

Wczesna historia rękopisu jest nieznana, nieznane jest miejsce, w którym powstałSzablon:Odn. Wiadomo natomiast, że przez pewien czas przechowywany był w Rzymie, w bibliotece kolegium jezuickiego w Ingolstadt, w Landshut (od 1803)Szablon:Odn. W 1827 roku trafił do Monachium, gdzie obecnie przechowywany jest na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana (= 2° Cod. ms. 30)Szablon:OdnSzablon:OdnSzablon:Odn.

Ignatius von Weitenauer, niemiecki jezuita z Innsbrucka, odnotował w 1757 roku, że rękopis należał niegdyś do Gerharda Vossa (1577–1649), holenderskiego profesora, który podarował go bibliotece w IngolstadtSzablon:Odn. Na pierwszej karcie widnieją dwie noty związane z osobą Vossa: „Doctori Gerardo Vossio pro publico ecclesiae bono” oraz „Gerardus Vossius ad publicandum patribus soc. Jes. Ger. communica[vit?]”Szablon:Odn.

Noty uczynione na papierze przez Tregellesa w 1846 i Brudera w 1882

Gdy był przechowywany w Ingolstadt, Joseph Dobrovsky przejrzał niektóre jego partie tekstu w Ewangelii Łukasza i Jana oraz przesłał wybór niektórych jego wariantów tekstowych dla Griesbacha, na potrzeby jego wydania Nowego Testamentu (wydany w 1796)Szablon:Odn. Tekst rękopisu został niedokładnie skolacjonowany przez ScholzaSzablon:Odn. Ponownie skolacjonowali go Tischendorf w 1844 i Tregelles w 1846 roku, którzy następnie uzgodnili wyniki swojej pracySzablon:Odn.

Dean Burgon badał rękopis w 1872 roku, a Johannes Bruder w 1882 roku. Burgon opublikował jego faksymile, było ono jednak na tyle słabej jakości, że Scrivener opublikował nowe faksymile w 1883 rokuSzablon:Odn. Gregory badał rękopis dwukrotnie, w 1887 i 1888 roku. Za drugim razem sprawdził kolejność kart w rękopisieSzablon:Odn. Heinrich Joseph Vogels opublikował faksymile kodeksu w 1929 roku, William Hatch w 1939Szablon:Odn.

Na listę rękopisów Nowego Testamentu wprowadził go Griesbach, nadając mu siglum X. Griesbach nie widział rękopisu, bazował na opisie sporządzonym przez Josepha DubrovskyegoSzablon:Odn. Hermann von Soden nadał mu siglum A3. W 1908 roku Gregory nadał mu siglum 033Szablon:OdnSzablon:Odn.

Rękopis był cytowany w UBS3Szablon:Odn, jest rzadko cytowany w NA26, NA27Szablon:Odn i UBS4Szablon:Odn. Został wykorzystany w Synopsis Quattuor Evangeliorum AlandaSzablon:Odn.

Zobacz też

Uwagi

Szablon:Uwagi

Przypisy

Szablon:Przypisy

Bibliografia

Facsimile kodeksu
Krytyczne wydania NT
Listy i katalogi rękopisów
Introdukcje do krytyki tekstu NT
Inne opracowania

Szablon:Kodeksy majuskułowe


Błąd rozszerzenia cite: Istnieje znacznik <ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>

  1. ↑ Szablon:Cytuj stronę
Źródło: „https://pl.wiki.beta.math.wmflabs.org/w/index.php?title=Codex_Monacensis&oldid=5161”