Mroczek późny
Szablon:Zwierzę infobox Mroczek późny[1] (Cnephaeus serotinus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Vespertilio serotinus[2]. Holotyp pochodził z Francji[3].
Zwykle umieszczany w rodzaju Eptesicus[4][5][6], jednak na podstawie rewizji taksonomicznej przeprowadzonej w 2023 roku został przeniesiony do rodzaju Cnephaeus[7]. Cnephaeus serotinus wcześniej obejmował C. isabellinus i C. pachyomus[8][3]. Analizy z użyciem genów mitochondrialnych i jądrowych wykazały, że wszystkie trzy były odrębnymi gatunkami, ale zależności filogenetyczne różniły się w zależności od rodzaju danych genetycznych[5][9]. Podgatunki odpowiadają obecnie trzem morfotypom wykrytym na podstawie danych morfologicznych i ograniczonych danych genetycznych[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[5]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
| Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe |
|---|---|---|---|
| C. s. mirza | Vespertilio (Vesperus) mirza | De Filippi, 1865 | Persia (Iran)[8]. |
| C. s. turcomanus | Vespertilio turcomanus | Eversmann, 1840 | Pomiędzy Morzem Kaspijskim a Jeziorem Aralskim, Turkiestan[8]. |
Etymologia
- Cnephaeus: Szablon:Gr. knephaios ‘ciemny, ponury’[10].
- serotinus: Szablon:Łac. ‘późno dojrzały, niedojrzały’, od serus ‘późny’Szablon:Odn.
- mirza: Szablon:W języku mirza ‘książę’Szablon:Odn.
- turcomanus: nowołac. Turcomannus ‘Turkmen’, od Turcus ‘Turek’[11].
Zasięg występowania
Mroczek późny występuje w Eurazji zamieszkując w zależności od podgatunku[5]:
- C. serotinus serotinus – znaczna część Europy z wyjątkiem południowej części Półwyspu Iberyjskiego i większości Skandynawii, znajdywany w południowej części Wielkiej Brytanii oraz od północnej i środkowej części Półwyspu Iberyjskiego na wschód do skrajnie południowej Skandynawii, południowo-zachodnia Rosja, Kaukaz i północna oraz wschodnia Turcja wraz z licznymi wyspami Morza Śródziemnego (Baleary, Korsyka, Sardynia i Sycylia), w tym Wyspy Jońskie (Korfu) i Wyspy Egejskie (Samotraka, Lesbos, Skiros, Eubea, Samos, Kreta i Rodos).
- C. serotinus mirza – południowa Turcja, zachodnia Syria, Liban, Izrael oraz północno-zachodni, środkowy i południowo-zachodni Iran.
- C. serotinus turcomanus – środkowa Azja w południowo-środkowej Rosji, Kazachstanie, Uzbekistanie, Turkmenistanie, północnym Iranie, Kirgistanie, Tadżykistanie, północnym Afganistanie i północno-zachodniej Chińskiej Republice Ludowej (Sinciang).
Morfologia
Długość ciała (bez ogona) 62–82 mm, długość ogona 39–65 mm, długość ucha 14–22 mm, długość tylnej stopy 10–18 mm, długość przedramienia 48–58 mm; rozpiętość skrzydeł około 370 mm; masa ciała 18–25 g[4]. Wzór zębowy: I C P M = 32[4]. Kariotyp wynosi 2n = 50, FNa = 48–50 i FN = 52–54[4]
Ekologia
Siedlisko
Nietoperz ściśle związany z człowiekiem. Jego kryjówkami letnimi są niemal wyłącznie budynki, gdzie kryje się na strychach, w szczelinach dachów i ścian. Sporadycznie spotykano go w skrzynkach dla ptaków i nietoperzy. Zimuje głównie w nadziemnych częściach budynków (strychy, przewody wentylacyjne), rzadko w piwnicach i fortyfikacjach, zaś tylko wyjątkowo w jaskiniach. W okresie hibernacji preferuje miejsca chłodne i względnie suche. Poluje zwykle w pobliżu zabudowań, w parkach, na skrajach lasów, na drogach leśnych, polanach, wśród domów i nad wodami.
Pożywienie
Owady, często duże chrząszcze chwytane w locie, między innymi chrabąszcze, guniaki, żuki, różne gatunki kózkowatych i sprężykowatych, rzadziej muchówki, motyle nocne, chruściki, pluskwiaki i błonkówki. Innymi ofiarami są komary. Na żer wylatuje tuż po zachodzie słońca.
Ochrona
W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[12][13].
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj książkę
- ↑ 3,0 3,1 Szablon:Cytuj stronę
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:IUCN
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Szablon:Cytuj książkę
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:Cytuj pismo
- ↑ Szablon:The Key to Scientific Names
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Szablon:Dziennik Ustaw)
- ↑ Szablon:Cytuj stronę.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „mul”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „eve”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „cre”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „fil”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „koch”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „dob”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „kar”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „dad”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „ham”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „piaz”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „ogn”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „bor&inni”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „zag”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.