Tekst źródłowy strony Wskaźnik długości palców 2D:4D

[[Plik:Hand zur Abmessung 2D4D.jpg|thumb|250px|<small><math>\mathrm{2D:4D}=\frac{\mbox{długość palca wskazującego (2D)}}{\mbox{długość palca serdecznego (4D)}}</math></small>]]
'''Wskaźnik długości palców 2D:4D''' ([[język angielski|ang]]. ''2D:4D digit ratio'') – stosunek długości [[palec ręki|palca]] drugiego ([[palec wskazujący|wskazującego]]) do palca czwartego ([[palec serdeczny|serdecznego]]){{r|Manning2014}}. Uznawany jest za [[biomarker (medycyna)|biomarker]] równowagi między prenatalnym [[testosteron]]em a prenatalnymi [[estrogeny|estrogenami]] we wczesnym [[okres prenatalny|okresie płodowym]]{{r|Manning2014}}{{r|Kim2016}}. Jest cechą [[antropometria|antropometryczną]]{{r|VoracekLoibl2009}} i może też obrazować niestabilność rozwojową{{r|Dongen2009}}.

== Dymorfizm płciowy ==
Wskaźnik wykazuje [[dymorfizm płciowy]] – u [[mężczyzna|mężczyzn]] jest on zazwyczaj niższy (dłuższy palec serdeczny w stosunku do wskazującego) niż u [[kobieta|kobiet]]{{r|Manning2014}}{{r|Kim2016}}{{r|deSanctis2017}}. Różnice między płciami zaobserwowano u ludzi różnych ras, narodowości i grup etnicznych oraz u innych [[ssaki|ssaków]] m.in. [[szympans zwyczajny|szympansów zwyczajnych]], [[szympans karłowaty|bonobo]], [[mysz domowa|myszy]] i [[szczur wędrowny|szczurów]]{{r|Manning2014}}{{r|Manning2002}}{{r|XuZheng2015}}, a także u [[ptaki|ptaków]]{{r|ManningFink2018}}. Dymorfizm płciowy dotyczący długości palców jest znany antropologom i anatomom od II połowy XIX wieku, ale dopiero od końca XX wieku stał się on przedmiotem znaczących zainteresowań badaczy{{r|VoracekLoibl2009}}{{r|Manning2002B}}{{r|Breedlove2010}}. 

Różnica płciowa jest większa u prawej niż u lewej dłoni{{r|XuZheng2015}}{{r|HonekoppWatson2010}}. Prenatalny poziom testosteronu, który oddziałuje na [[płód|płody]], jest wyższy w przypadku płodów męskich niż żeńskich. Zasugerowano, że niski wskaźnik oznacza wysoki poziom prenatalnego testosteronu i niski poziom prenatalnych estrogenów, a wysoki wskaźnik oznacza niski poziom prenatalnego testosteronu i wysoki poziom prenatalnych estrogenów{{r|Manning2014}}{{r|Manning2002C}}.

Dymorfizm płciowy wskaźnika 2D:4D zaobserwowano już u płodów pod koniec pierwszego trymestru ciąży. Badania naukowe wskazują, że wartość wskaźnika ustala się w wąskim oknie rozwojowym we wczesnym okresie płodowym (prawdopodobnie w 14. tygodniu ciąży) i nie zmienia się znacząco wraz z wiekiem{{r|Manning2014}}{{r|deSanctis2017}}.

== Różnice międzypopulacyjne ==
Wartość wskaźnika długości palców różni się między populacjami{{r|XuZheng2015}}{{r|Manning2018}}. U [[Chińczycy Han|Chińczyków]] jest ona wyższa niż u [[czarna odmiana człowieka|czarnej populacji]], ale niższa niż u [[biała odmiana człowieka|białej populacji]]{{r|XuZheng2015}}.

Między państwami występują różnice dotyczące wielkości dymorfizmu płciowego wskaźnika. Kraje o najmniejszych różnicach między kobietami a mężczyznami cechują się najniższymi poziomami nierówności płciowych{{r|Manning2018}}.

== Korelacje ==
Wykazano, że wskaźnik długości palców 2D:4D [[zależność zmiennych losowych|koreluje]] z różnymi cechami behawioralnymi i morfologicznymi{{r|Manning2014}}{{r|Breedlove2010}}.

=== Niższa wartość wskaźnika ===
Niższą wartość wskaźnika 2D:4D powiązano z:
* [[wrodzony przerost nadnerczy|wrodzonym przerostem nadnerczy]] – schorzeniem, w którym dochodzi do ekspozycji płodu na podwyższony poziom [[androgeny|androgenów]] w okresie prenatalnym{{r|Manning2014}}{{r|deSanctis2017}}{{r|Breedlove2010}},
* [[spektrum zaburzeń autystycznych|zaburzeniami ze spektrum autyzmu]]{{r|Breedlove2010}}{{r|Honekopp2012}}{{r|TeateroNetley2013}},
* [[homoseksualizm|orientacją homoseksualną]] u kobiet{{r|Grimbos2010}},
* sprawnością sportową{{r|Puts2004}}{{r|HonekoppSchuster2010}},
* fizyczną agresją w sporcie{{r|Manning2014}}{{r|Kim2016}},
* [[ADHD|zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi]]{{r|Breedlove2010}}{{r|Manning2018}},
* sukcesem finansowym{{r|Manning2014}}{{r|Breedlove2010}},
* preferencją do [[boks]]u i [[judo]] u kobiet{{r|Kim2016}},
* zachowaniem agresywnym, przemocowym lub przestępczym (bardzo słaba zależność){{r|HonekoppWatson2011}}{{r|Pratt2016}}{{r|Turanovic2017}},
* wyższym [[stosunek obwodu talii do obwodu bioder|wskaźnikiem talia-biodra]] u kobiet{{r|Puts2004}},
* sukcesem reprodukcyjnym u mężczyzn{{r|Manning2002D}},
* [[leworęczność|leworęcznością]]{{r|Puts2004}},
* zdolnościami muzycznymi u mężczyzn{{r|Puts2004}}{{r|Manning2002E}},
* ryzykiem [[rak gruczołu krokowego|raka prostaty]] i [[nowotwory ośrodkowego układu nerwowego|guza mózgu]]{{r|Bunevicius2018}},
* [[psychotyczność|psychotyzmem]]{{r|Puts2004}},
* uzależnieniem od [[narkomania|narkotyków]] i komputera{{r|Siegmann2019}},
* ryzykiem [[choroba zwyrodnieniowa stawów|choroby zwyrodnieniowej stawów]]{{r|ManningFink2018}}.

=== Wyższa wartość wskaźnika ===
Wyższą wartość wskaźnika powiązano z:
* [[zespół Klinefeltera|zespołem Klinefeltera]] – przypadłością cechującą się występowaniem u mężczyzn [[kariotyp]]u <code>47,XXY</code>, która związana jest z niską prenatalną ekspozycją na męskie hormony płciowe i obniżonym ich wydzielaniem przez całe późniejsze życie{{r|Manning2014}}{{r|deSanctis2017}},
* [[zespół niewrażliwości na androgeny|zespołem niewrażliwości na androgeny]] – zaburzeniem charakteryzującym się częściowym lub całkowitym brakiem wrażliwości komórek na androgeny u osób z [[chromosomy płci|chromosomami XY]]{{r|Manning2014}}{{r|deSanctis2017}}{{r|Breedlove2010}},
* [[zaburzenia odżywiania|zaburzeniami odżywiania]]{{r|Breedlove2010}},
* sukcesem reprodukcyjnym u kobiet{{r|Manning2002D}},
* ryzykiem [[rak sutka|raka piersi]] i [[dysplazja szyjki macicy|dysplazji szyjki macicy]]{{r|Puts2004}}{{r|Bunevicius2018}},
* [[schizofrenia|schizofrenią]]{{r|Manning2018}},
* [[neurotyczność|neurotyzmem]]{{r|Puts2004}},
* ryzykiem [[zawał mięśnia sercowego|zawału serca]] i [[choroba niedokrwienna serca|choroby niedokrwiennej serca]]{{r|ManningFink2018}}{{r|Puts2004}}.

=== Niestabilność rozwojowa ===
Istnieje bardzo niewiele dowodów wskazujących na związek między fluktuacyjną asymetrią (miernikiem niestabilności rozwojowej) a wskaźnikiem długości palców (markerem ekspozycji płodu na hormony płciowe). Zbyt mało danych nie pozwala na wyciąganie daleko idących wniosków na temat zależności między niestabilnością rozwojową a wskaźnikiem{{r|Dongen2009}}.

=== Transpłciowość ===
[[Metaanaliza]] wykazała, że u [[transkobieta|transkobiet]] występuje wyższa (kobieca) wartość wskaźnika długości palców u prawej dłoni, a identyczny efekt u lewej dłoni jest nieistotny statystycznie. Natomiast u [[transmężczyzna|transmężczyzn]] nie wykazała występowania niższej (męskiej) wartości wskaźnika ani u prawej, ani u lewej dłoni. Zależność między wskaźnikiem 2D:4D a [[transseksualizm]]em okazała się w najlepszym razie niewielka. Dane są niewystarczające, by potwierdzić płciową asymetryczność zjawiska (występowanie sfeminizowanego wskaźnika u transkobiet i brak jego zmaskulinizowania u transmężczyzn){{r|Voracek2018}}.

== Brak korelacji ==
[[Metaanaliza|Metaanalizy]] nie wykazały korelacji między wskaźnikiem 2D:4D a:
* poziomami [[testosteron]]u i [[estrogeny|estrogenów]] w życiu dorosłym{{r|Manning2014}}{{r|Zhang2019}},
* [[wyobraźnia przestrzenna|wyobraźnią przestrzenną]]{{r|Puts2008}},
* [[orientacja seksualna|orientacją seksualną]] u mężczyzn{{r|Grimbos2010}},
* [[empatia|empatią]]{{r|Honekopp2012}}{{r|TeateroNetley2013}},
* [[poszukiwanie doznań|poszukiwaniem doznań]]{{r|Voracek2010}},
* systematyzowaniem{{r|Honekopp2012}}{{r|TeateroNetley2013}},
* męskością/kobiecością w obrębie tej samej płci{{r|Voracek2011}},
* atrakcyjnością twarzy u mężczyzn{{r|Honekopp2013}},
* ryzykiem [[rak jamy ustnej|raka jamy ustnej]], [[rak jądra|jądra]] i [[rak żołądka człowieka|żołądka]]{{r|Bunevicius2018}},
* liczbą powtórzeń CAG i GGC w genie ''AR'' kodującym [[receptor androgenowy]]{{r|Manning2014}}{{r|Zhang2019}}{{r|Voracek2014}}.

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name = Manning2014>{{cytuj pismo | autor = Manning JT, Kilduff L, Cook C, Crewther B, Fink B | tytuł = Digit Ratio (2D:4D): A Biomarker for Prenatal Sex Steroids and Adult Sex Steroids in Challenge Situations | czasopismo = Frontiers in Endocrinology | wolumin = 5 | strony = 9 | rok = 2014 | pmid = 24523714 | doi = 10.3389/fendo.2014.00009 | pmc = 3906590}}</ref>
<ref name = Kim2016>{{cytuj pismo | autor = Kim TB, Kim KH | tytuł = Why Is Digit Ratio Correlated to Sports Performance? | czasopismo = Journal of Exercise Rehabilitation | wolumin = 12 | wydanie = 6 | strony = 515–519 | rok = 2016 | pmid = 28119871 | doi = 10.12965/jer.1632862.431 | pmc = 5227311}}</ref>
<ref name = deSanctis2017>{{cytuj pismo | autor = de Sanctis V, Soliman AT, Elsedfy H, Soliman N, Elalaily R, Di Maio S | tytuł = Is the Second to Fourth Digit Ratio (2D:4D) a Biomarker of Sex-Steroids Activity? | czasopismo = Pediatric Endocrinology Reviews | wolumin = 14 | wydanie = 4 | strony = 378–386 | rok = 2017 | pmid = 28613048 | doi = 10.17458/per.vol14.2017.SSE.SexSteroids}}</ref>
<ref name = XuZheng2015>{{cytuj pismo | autor = Xu Y, Zheng Y| tytuł = The Digit Ratio (2D:4D) in China: A Meta-Analysis | czasopismo = American Journal of Human Biology | wolumin = 27 | wydanie = 3 | strony = 304–309 | rok = 2015 | pmid = 25284473 | doi = 10.1002/ajhb.22639}}</ref>
<ref name = Manning2002>{{cytuj książkę | autor = Manning JT | tytuł = Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior and Health | wydawca =  Rutger University Press | miejsce = New Brunswick | rok = 2002 | strony = 18–21 | isbn = 0-8135-3029-6}}</ref>
<ref name = Manning2002B>{{cytuj książkę | autor = Manning JT | tytuł = Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior and Health | wydawca =  Rutger University Press | miejsce = New Brunswick | rok = 2002 | strony = xiii | isbn = 0-8135-3029-6}}</ref>
<ref name = Manning2002C>{{cytuj książkę | autor = Manning JT | tytuł = Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior and Health | wydawca =  Rutger University Press | miejsce = New Brunswick | rok = 2002 | strony = 24 | isbn = 0-8135-3029-6}}</ref>
<ref name = Manning2002D>{{cytuj książkę | autor = Manning JT | tytuł = Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior and Health | wydawca =  Rutger University Press | miejsce = New Brunswick | rok = 2002 | strony = 61 | isbn = 0-8135-3029-6}}</ref>
<ref name = Manning2002E>{{cytuj książkę | autor = Manning JT | tytuł = Digit Ratio: A Pointer to Fertility, Behavior and Health | wydawca =  Rutger University Press | miejsce = New Brunswick | rok = 2002 | strony = 125 | isbn = 0-8135-3029-6}}</ref>
<ref name = Breedlove2010>{{cytuj pismo | autor = Breedlove SM | tytuł = Minireview: Organizational Hypothesis: Instances of the Fingerpost | czasopismo = Endocrinology | wolumin = 151 | wydanie = 9 | strony = 4116–4122 | rok = 2010 | pmid = 20631003 | doi = 10.1210/en.2010-0041 | pmc = 2940503}}</ref>
<ref name = Honekopp2012>{{cytuj pismo | autor = Hönekopp J | tytuł = Digit Ratio 2D:4D in Relation to Autism Spectrum Disorders, Empathizing, and Systemizing: A Quantitative Review | czasopismo = Autism Research | wolumin = 5 | wydanie = 4 | strony = 221–230 | rok = 2012 | pmid = 22674640 | doi = 10.1002/aur.1230}}</ref>
<ref name = TeateroNetley2013>{{cytuj pismo | autor = Teatero ML, Netley C | tytuł = A Critical Review of the Research on the Extreme Male Brain Theory and Digit Ratio (2D:4D) | czasopismo = Journal of Autism and Developmental Disorders | wolumin = 43 | wydanie = 11 | strony = 2664–2676 | rok = 2013 | pmid = 23575643 | doi = 10.1007/s10803-013-1819-6}}</ref>
<ref name = Grimbos2010>{{cytuj pismo | autor = Grimbos T, Dawood K, Burriss RP, Zucker KJ, Puts DA | tytuł = Sexual Orientation and the Second to Fourth Finger Length Ratio: A Meta-Analysis in Men and Women | czasopismo = Behavioral Neuroscience | wolumin = 124 | wydanie = 2| strony = 278–287 | rok = 2010 | pmid = 20364887 | doi = 10.1037/a0018764}}</ref>
<ref name = HonekoppSchuster2010>{{cytuj pismo | autor = Hönekopp J, Schuster M | tytuł = A Meta-Analysis on 2D:4D and Athletic Prowess: Substantial Relationships but Neither Hand Out-Predicts the Other | czasopismo = Personality and Individual Differences | wolumin = 48 | wydanie = 1 | strony = 4–10 | rok = 2010 | doi = 10.1016/j.paid.2009.08.009}}</ref>
<ref name = Puts2008>{{cytuj pismo | autor = Puts DA, McDaniel MA, Jordan CL, Breedlove SM | tytuł = Spatial Ability and Prenatal Androgens: Meta-Analyses of Congenital Adrenal Hyperplasia and Digit Ratio (2D:4D) Studies | czasopismo = [[Archives of Sexual Behavior]] | wolumin = 37 | wydanie = 1 | strony = 100–111 | rok = 2008 | pmid = 18074217 | doi = 10.1007/s10508-007-9271-3 | pmc = 2883918}}</ref>
<ref name = Voracek2010>{{cytuj pismo | autor = Voracek M, Tran US, Dressler SG | tytuł = Digit Ratio (2D:4D) and Sensation Seeking: New Data and Meta-Analysis | czasopismo = Personality and Individual Differences | wolumin = 48 | wydanie = 1 | strony = 72–77 | rok = 2010 | doi = 10.1016/j.paid.2009.08.019}}</ref>
<ref name = Voracek2011>{{cytuj pismo | autor = Voracek M, Pietschnig J, Nader IW, Stieger S | tytuł = Digit Ratio (2D:4D) and Sex-Role Orientation: Further Evidence and Meta-Analysis | czasopismo = Personality and Individual Differences | wolumin = 51 | wydanie = 4 | strony = 417–422 | rok = 2011 | doi = 10.1016/j.paid.2010.06.009}}</ref>
<ref name = Honekopp2013>{{cytuj pismo | autor = Hönekopp J | tytuł = Digit Ratio (2D: 4D) and Male Facial Attractiveness: New Data and a Meta-Analysis | czasopismo =  Evolutionary Psychology | wolumin = 11 | wydanie = 5 | strony = 944–952 | rok = 2013 | pmid = 24084044 | doi = 10.1177/147470491301100501}}</ref>
<ref name = HonekoppWatson2010>{{cytuj pismo | autor = Hönekopp J, Watson S | tytuł = Meta-Analysis of Digit Ratio 2D:4D Shows Greater Sex Difference in the Right Hand | czasopismo = American Journal of Human Biology | wolumin = 22 | wydanie = 5 | strony = 619–630 | rok = 2010 | pmid = 20737609 | doi = 10.1002/ajhb.21054}}</ref>
<ref name = HonekoppWatson2011>{{cytuj pismo | autor = Hönekopp J, Watson S | tytuł = Meta-Analysis of the Relationship Between Digit-Ratio 2D:4D and Aggression | czasopismo = Personality and Individual Differences | wolumin = 51 | wydanie = 4 | strony = 381–386 | rok = 2011 | doi = 10.1016/j.paid.2010.05.003}}</ref>
<ref name = Pratt2016>{{cytuj pismo | autor = Pratt TC, Turanovic JJ, Cullen FT | tytuł = Revisiting the Criminological Consequences of Exposure to Fetal Testosterone: A Meta‐Analysis of the 2D:4D Digit Ratio | czasopismo = Criminology | wolumin = 54 | wydanie = 4 | strony = 587–620 | rok = 2016 | doi = 10.1111/1745-9125.12115}}</ref>
<ref name = Turanovic2017>{{cytuj pismo | autor = Turanovic JJ, Pratt TC, Piquero AR | tytuł = Exposure  to  Fetal  Testosterone,  Physical  Aggression,  and  Violent  Behavior:  A  Meta-Analysis of the 2D:4D Digit Ratio | czasopismo = Aggression and Violent Behavior | wolumin = 33 | strony = 51–61 | rok = 2017 | doi = 10.1016/j.avb.2017.01.008}}</ref>
<ref name = Bunevicius2018>{{cytuj pismo | autor = Bunevicius A | tytuł = The Association of Digit Ratio (2D:4D) with Cancer: A Systematic Review and Meta-Analysis | czasopismo = Disease Markers | wolumin = 2018 | strony = 7698193 | rok = 2018 | pmid = 29581795 | doi = 10.1155/2018/7698193 | pmc = 5822871}}</ref>
<ref name = Puts2004>{{cytuj pismo | autor = Puts DA, Gaulin SJC, Sporter RJ, McBurney DH | tytuł = Sex Hormones and Finger Length: What Does 2D:4D Indicate? | czasopismo = Evolution and Human Behavior | wolumin = 25 | wydanie = 3 | strony = 182–199 | rok = 2004 | doi = 10.1016/j.evolhumbehav.2004.03.005}}</ref>
<ref name = Dongen2009>{{cytuj pismo | autor = Dongen SV | tytuł = A Critical Re-Evaluation of the Association Between 2D:4D Ratios and Fluctuating Asymmetry in Humans | czasopismo = Annals of Human Biology | wolumin = 36 | wydanie = 2 | strony = 186–198 | rok = 2009 | pmid = 19212824 | doi = 10.1080/03014460802691182}}</ref>
<ref name = VoracekLoibl2009>{{cytuj pismo | autor = Voracek M, Loibl LM | tytuł = Scientometric Analysis and Bibliography of Digit Ratio (2D:4D) Research, 1998–2008 | czasopismo = Psychological Reports | wolumin = 104 | wydanie = 3 | strony = 922–956 | rok = 2009 | pmid = 19708418 | doi = 10.2466/PR0.104.3.922-956}}</ref>
<ref name = Manning2018>{{cytuj książkę | autor = Shackelford T, Weekes-Shackelford V (red.) | autor r = Manning JT, Fink B, Trivers R | tytuł = Encyclopedia of Evolutionary Psychological Science | rozdział =  Biology of Human Gender, The | wydawca = Springer | miejsce = Cham | rok = 2018 | isbn = 978-3-319-19650-3}}</ref>
<ref name = ManningFink2018>{{cytuj książkę | autor = Shackelford T, Weekes-Shackelford V (red.) | autor r = Manning JT, Fink B | tytuł = Encyclopedia of Evolutionary Psychological Science | rozdział =  Digit Ratio | wydawca = Springer | miejsce = Cham | rok = 2018 | isbn = 978-3-319-19650-3}}</ref>
<ref name = Siegmann2019>{{cytuj pismo | autor = Siegmann EM, Bouna-Pyrrou P, Lenz B, Kornhuber J | tytuł = Digit Ratio (2D:4D) in Relation to Substance and Computer Use: A Meta-Analysis | czasopismo = Journal of Neural Transmission | wolumin = 136 | wydanie = 5 | strony = 623–636 | rok = 2019 | pmid = 31028478 | doi = 10.1007/s00702-019-02002-2 | pmc = 6499759}}</ref>
<ref name = Zhang2019>{{Cytuj pismo | autor = Zhang K, ''et al'' | tytuł = Revisiting the Relationships of 2D:4D with Androgen Receptor (AR) Gene and Current Testosterone Levels: Replication Study and Meta-Analyses | czasopismo = Journal of Neuroscience Research | wydanie =  | wolumin =  | strony =  | rok = in press | pmid = 31359506 | doi = 10.1002/jnr.24502}}</ref>
<ref name = Voracek2014>{{cytuj pismo | autor = Voracek M | tytuł = No Effects of Androgen Receptor Gene CAG and GGC Repeat Polymorphisms on Digit Ratio (2D:4D): A Comprehensive Meta-Analysis and Critical Evaluation of Research | czasopismo = Evolution and Human Behavior | wolumin = 35 | wydanie = 5 | strony = 430–437 | rok = 2014 | doi = 10.1016/j.evolhumbehav.2014.05.009}}</ref>
<ref name = Voracek2018>{{cytuj pismo | autor = Voracek M, Kaden A, Kossmeier M, Pietschnig J, Tran US | tytuł = Meta-Analysis Shows Associations of Digit Ratio (2D:4D) and Transgender Identity Are Small at Best | czasopismo = Endocrine Practice | wolumin = 24 | wydanie = 4 | strony = 386–390 | rok = 2018 | pmid = 29561190 | doi = 10.4158/EP-2017-0024}}</ref>
}}

[[Kategoria:Antropologia fizyczna]]