Tekst źródłowy strony Widmowiec wielki

{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = Widmowiec wielki
 |nazwa łacińska         = ''Vampyrum spectrum''
 |TSN                    = 631790
 |zoolog                 = ([[Karol Linneusz|Linnaeus]], 1758)
 |okres istnienia        = 
 |grafika                = Spectral bat photo.jpg
 |opis grafiki           = 
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ssaki]]
 |podgromada             = [[żyworodne]]
 |infragromada           = [[łożyskowce]]
 |rząd                   = [[nietoperze]]
 |podrząd                = [[mroczkokształtne]]
 |nadrodzina             = [[Noctilionoidea]]
 |rodzina                = [[liścionosowate]]
 |podrodzina             = [[liścionosy]]
 |plemię                 = [[Vampyrini]]
 |rodzaj                 = ''Vampyrum''
 |autor rodzaj           = [[Constantine Samuel Rafinesque|Rafinesque]], 1815{{r|raf}}
 |gatunek                = widmowiec wielki
 |synonimy               = Rodzaju:
* ''Vampyrus''<ref group="uwaga">Gatunek typowy: ''Vampyrus spectrum'': {{small|Ranzani, 1820}} (= ''Vespertilio spectrum'' {{small|Linnaeus, 1758}}); młodszy [[homonimia (taksonomia)|homonim]] ''Vampyrus'' {{small|Beckmann, 1772}} (''species inquirenda'').</ref> {{small|[[Camillo Ranzani|Ranzani]], 1820}}{{r|ran}}
* ''Vampyrus''<ref group="uwaga">Młodszy homonim ''Vampyrus'' {{small|Ranzani, 1820}}.</ref> {{small|[[William Elford Leach |Leach]], 1821}}{{r|lea}}
* ''Vampirus''<ref group="uwaga" name="uwaga1">Niepoprawna późniejsza pisownia ''Vampyrus'' {{small|Leach, 1821}} (= ''Vampyrum'' {{small|Rafinesque, 1815}}).</ref> {{small|[[René Lesson|Lesson]], 1827}}{{r|les}}
* ''Vampyris''{{u|uwaga1}} {{small|[[John Edward Gray|J.E. Gray]], 1847}}{{r|gray}}
* ''Vampirus''{{u|uwaga1}} {{small|[[Henri de Saussure|Saussure]], 1860}}{{r|sau}}
* ''Vampirum''<ref group="uwaga">Niepoprawna późniejsza pisownia ''Vampyrum'' {{small|Rafinesque, 1815}}.</ref> {{small|[[Olga L. Montenegro|Montenegro]] & [[Milton Romero-Ruiz|Romero-Ruiz]], 2000}}{{r|mon&rui}}
Gatunku:
* ''Vespertilio spectrum'' {{small|Linnaeus, 1758}}{{r|lin}}
* ''Vampyrus spectrum''<ref group="uwaga">Kombinacja nazw.</ref>: {{small|Ranzani, 1820}}{{r|ran}}
* ''Vampirus sanguisuga'' {{small|Lesson, 1827}}{{r|les}}
* ''Vampyrus spectrum nelsoni'' {{small|[[Edward Alphonso Goldman|E.A. Goldman]], 1917}}{{r|gol}}
 |status IUCN            = NT
 |IUCN id                = 22843
 |mapa występowania      = Vampyrum spectrum distribution (colored).png
 |opis mapy występowania = 
 |wikispecies            = Vampyrum spectrum
 |commons                = Category:Vampyrum spectrum
}}
'''Widmowiec wielki'''{{r|miiz}} (''Vampyrum spectrum'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[liścionosy|liścionosów]] (Phyllostominae) w obrębie [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[liścionosowate|liścionosowatych]] (Phyllostomidae).

== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] nazwał w 1758 roku szwedzki przyrodnik [[Karol Linneusz]] nadając mu nazwę ''Vespertilio spectrum''{{r|lin}}. [[Holotyp]] [[miejsce typowe|pochodził]] z [[Surinam]]u (w oryginalnym opisie Linneusz wskazał {{łac.|„Habitat in America australi”}}{{e|lin}}){{r|msw|hmw|icmw}}. Jedyny przedstawiciel rodzaju '''widmowiec'''{{r|miiz}} (''Vampyrum'') który nazwał w francusko-amerykański przyrodnik [[Constantine Samuel Rafinesque]]{{r|raf}}. 

W 1917 roku amerykański zoolog [[Edward Alphonso Goldman]] zaproponował podgatunek ''nelsoni''{{r|gol}}, ale jego rozróżnienie zostało zakwestionowane w kilku badaniach{{r|hus|han|pet&kir}}. Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' uznają ten gatunek za [[gatunek monotypowy|monotypowy]]{{r|icmw}}. 

=== Etymologia ===
* ''Vampyrum'': {{W języku|fr|vampire}} „wampir”{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655860 704]}}.
* ''spectrum'': {{łac.|spectrum}} „zjawa, widmo”, od ''specere'' „patrzeć na”{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655794 638]}}.

== Zasięg występowania ==
Widmowiec wielki występuje w południowym [[Meksyk]]u (od południowej części stanu [[Veracruz (stan)|Veracruz]], przez stany [[Oaxaca]], [[Chiapas]] i południową część [[Jukatan (półwysep)|półwyspu Jukatan]]) na południe przez [[Ameryka Środkowa|Amerykę Środkową]] do [[Kolumbia|Kolumbii]], [[Wenezuela|Wenezueli]], [[Trynidad]]u, [[Gujana (region)|Gujany]], [[Ekwador]]u, wschodniego [[Peru]], północnej [[Boliwia|Boliwii]], brazylijskiego dorzecza rzeki [[Amazonka]] i południowo-środkowej [[Brazylia|Brazylii]] aż do południowy [[Pantanal]] w [[Mato Grosso do Sul]]{{r|hmw|icmw}}. Jedna obserwacja z [[Jamajka|Jamajki]] może być błędna, bo widmowiec wielki nie należy do fauny nietoperzy tej wyspy{{r|icmw}}.

== Morfologia == 
Długość ciała 125–158 mm, ogona brak, długość ucha 39–49 mm, długość tylnej stopy 32–38 mm, długość przedramienia 98–110 mm; rozpiętość skrzydeł 70–100 cm; masa ciała 126–190 g{{r|hmw}}. [[Wzór zębowy]]: '''I <math>\tfrac{2}{2}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{2}{3}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 34'''{{r|hmw}}. [[Kariotyp]] wynosi 2n = 30 i FN = 56; [[chromosom X]] jest submetacentryczny, natomiast [[chromosom Y]] jest akrocentryczny{{r|hmw}}.

== Ekologia ==
=== Tryb życia ===
Widmowiec wielki uważany był dawniej za krwiopijcę, jak mniejsze [[nietoperze]] z podrodziny [[Wampiry|wampirów]], ze względu na wielkość groźnego dla ludzi. W rzeczywistości jest to drapieżnik, który poluje na [[gryzonie]], [[ptaki]] i inne nietoperze. Potrafi bardzo zręcznie biegać na czterech kończynach. Poluje, czatując np. na mysz, po czym zadaje jej jeden śmiertelny cios w głowę, miażdżąc ją, lub skręca kark ofiary.

=== Rozmnażanie ===
Okres godowy tych nietoperzy przypada na czerwiec. [[Samica|Samice]] są bardzo troskliwymi matkami, ponieważ nieustannie liżą swoje młode i pod koniec okresu ssania karmią swoje młode przeżutymi kawałkami mięsa myszy.

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy|
<ref name="raf">{{cytuj książkę| autor = C.S. Rafinesque| tytuł = Analyse de la nature, ou, Tableau de l’univers et des corps organisés|url = https://biodiversitylibrary.org/item/188066#page/64/mode/1up|rok = 1815|wydawca = Aux dépens de l’auteur|miejsce = Palerme|strony = 54|język = fr}}</ref>
<ref name="lin">{{cytuj książkę| autor = C. Linnaeus| tytuł = Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/726924|rok = 1758|wydawca = Impensis Direct. Laurentii Salvii|miejsce = [[Sztokholm|Holmiae]]|wydanie = 10|tom = 1|strony = 31|język = la}}</ref>
<ref name="ran">{{cytuj książkę| autor = C. Ranzani| tytuł = Elementi di zoologia |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/27807770|rok = 1821|wydawca = Per le stampe di Annesio Nobili|miejsce = Bolonia|tom = 2| część = 2| strony = 190| język = it}}</ref>
<ref name="lea">{{cytuj pismo |autor = W.E. Leach|tytuł = The Characters of seven Genera of Bats with foliaceous Appendages to the Nose|url = https://biodiversitylibrary.org/item/13692#page/85/mode/1up|czasopismo = Transactions of the Linnean Society of London| wolumin = 13 |strony = 74|rok = 1822| język = en}}</ref>
<ref name="les">{{cytuj książkę| autor = R.-P. Lesson| tytuł = Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/54207546|rok = 1827|wydawca = J. B. Bailliere|miejsce = Paris| strony = |język = en}}</ref> 
<ref name="gray">{{cytuj pismo |autor = J.E. Gray|tytuł = Characters of Six new Genera of Bats not hitherto distinguished|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/12862798|czasopismo = [[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 15 |strony = 14|rok = 1847| język = en}}</ref>
<ref name="sau">{{cytuj pismo |autor = H.L.F. de Saussure|tytuł = Note sur quelques Mammifères du Mexique|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/2264866|czasopismo = Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée| wolumin = 12|oznaczenie = 2<sup>e</sup> série|strony = 487|rok = 1860| język = fr}}</ref>
<ref name="mon&rui">{{cytuj pismo |autor = O.L. Montenegro & M. Romero-Ruiz|tytuł = Murciélagos del sector sur de la Serranía de Chiribiquete, Caquetá, Colombia|url = https://www.accefyn.com/revista/Vol_23/supl/641-649.pdf|czasopismo = Revista de la Academia Colombiana de Ciencias Exactas, Físicas y Naturales| wolumin = 23|numer = Supplemento especial|strony = 645|rok = 2000| język = es}}</ref>
<ref name="gol">{{cytuj pismo |autor = E.A. Goldman|tytuł = New mammals from North and Middle America|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/3334953|czasopismo = Proceedings of the Biological Society of Washington| wolumin = 30| strony = 115|rok = 1917| język = en}}</ref> 
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 22843 |nazwa = Vampyrum spectrum |autor = S. Solari |iucn rok = 2018 |wersja = 2021-3 |data dostępu = 2022-07-08}}</ref>
<ref name="miiz">Nazwy zwyczajowe za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 105| język = pl en}}</ref>
<ref name="icmw">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest| tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/| rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 2|tytuł części = Eulipotyphla to Carnivora|isbn = 978-84-16728-35-0|strony = 168|język = en}}</ref>
<ref name="msw">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=13801294|tytuł = Species ''Vampyrum spectrum'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2022-07-08}}</ref>
<ref name="hmw">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F.  A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa | rozdział = Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats)| część = 9 | tytuł części = Bats| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 509| isbn = 978-84-16728-19-0 | rok = 2019 | język = en}}</ref>
<ref name="hus">{{cytuj pismo |autor = A.M. Husson|tytuł = The bats of Suriname|url = https://archive.org/details/zoologische-verhandelingen-58-001-278/page/n119/mode/1up?view=theater&q=Vampyrum|czasopismo = Zoologische Verhandelingen| wolumin = 58|numer = 1|strony = 122|rok = 1962 |język = en}}</ref>
<ref name="han">{{cytuj książkę| autor = R.L. Wenzel & V.J. Tipton (redaktorzy)| tytuł = Ectoparasites of Panama|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/2651626|autor r = C.O. Handley | rozdział = Checklist of the mammals of Panama| adres rozdziału = https://www.biodiversitylibrary.org/page/2652316|rok = 1966|wydawca = Field Museum of Natural History|miejsce = Chicago|wydanie = |isbn = |strony = 762|język = en}}</ref>
<ref name="pet&kir">{{cytuj pismo |autor = R.L. Peterson & P. Kirmse|tytuł = Notes on Vampyrum spectrum, the false vampire bat, in Panama|url = |czasopismo = Canadian Journal of Zoology| wolumin = 47|numer = 1|strony = 140–142|rok = 1969|doi = 10.1139/z69-02|język = en}}</ref>
}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Liścionosowate]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Północnej]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Południowej]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]