Tekst źródłowy strony Ipsylon

{{Grafem infobox
 |nazwa               = Ypsilon
 |grafika             = Greek letter upsilon on font lines.svg
 |opis grafiki        = 
 |znak                = Υ υ
 |majuskuła           = Υ
 |minuskuła           = υ
 |podstawowy alfabet  = grecki
 |oparty na grafemie  = [[Waw (litera)|Waw (𐤅)]]
 |wartość liczbowa    = 400
 |wikisłownik         = ipsylon
}}
'''Ipsylon''' ('''ypsilon''', {{greka|ὖψιλόν}}, [[język nowogrecki|nw.gr.]] '''ύψιλον''', pisana '''Υυ''' lub '''ϒ''') – dwudziesta [[litera]] [[alfabet grecki|alfabetu greckiego]]. W [[grecki system liczbowy|greckim systemie liczbowym]] oznacza liczbę [[400 (liczba)|400]].

== Wymowa ==
W grece archaicznej litera ipsylon wymawiana była jako <nowiki>[</nowiki>[[Samogłoska przymknięta tylna zaokrąglona|u]]]. Później, w [[Język starogrecki|klasycznej]], zaczęto ją wymawiać jako <nowiki>[</nowiki>[[Samogłoska przymknięta przednia zaokrąglona|y]]], przynajmniej do roku 1030<ref>{{Cytuj |autor = Frederick Lauritzen |tytuł = Michael the Grammaria's irony about hypsilon: a step towards reconstructing byzantine pronunciation. Byzantinoslavica. |data = styczeń 2009}}</ref>.

== Użycie jako symbolu ==
=== Υ ===
* <math>\,\Upsilon</math>
** [[ypsilon (cząstka)|Mezon ypsilon]]<ref>{{Cytuj pismo | autor = S. Eidelman ''et al''. ([[Particle Data Group]]) | tytuł = Review of Particle Physics – meson <math>\,\Upsilon</math>| url = http://pdg.lbl.gov/2005/listings/m049.pdf | czasopismo = [[Physics Letters B]] | wolumin = 592 | strony = 1-9 | rok = 2004 | doi = 10.1016/j.physletb.2004.06.001 | bibcode = 2004PhLB..592....1P}}</ref>. Zapis za pomocą symbolu <math>\,\Upsilon</math> pozwala na uniknięcie pomylenia z łacińską literą [[Y]], będącą symbolem [[Hiperładunek|hiperładunku]].
** Formalny symbol funkcji zmiany stanu w [[blockchain]]ie [[Ethereum]]<ref>{{Cytuj|autor=Gavin Wood|tytuł=Ethereum: A secure decentralised generalised transaction ledger EIP-150 revision (759dccd – 2017-08-07)|data=2017-08-07}}</ref>.

=== υ ===
(brak)

== Ipsylon w kulturze ==
* ''[[Kropka nad ypsylonem]]'' – poemat [[Edward Stachura|Edwarda Stachury]] z [[1975 w literaturze|1975]] r. ze słynnym mistyczno-groteskowym refrenem – ''pomóż wspomóż dopomóż wyjątku czuły, odeprzeć tłumnie armie reguły'',
* [[Lancia Ypsilon|Ypsilon]] – samochód osobowy [[Lancia]], którego premiera odbyła się jesienią 1995

== Kodowanie ==
W [[Unicode]] litera jest zakodowana:
{| class="wikitable"
! Znak !! Unicode !! Kod [[HTML]] !! Nazwa unikodowa !! Nazwa polska
|-
| style="font-size: 3em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal" | Υ
| U+03A5 || <code>&amp;Upsilon;</code> '' lub'' <code>&amp;#x03A5;</code> '' lub'' <code>&amp;#933;</code>
| GREEK CAPITAL LETTER UPSILON || wielka litera grecka ipsylon
|-
| style="font-size: 3em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal" | υ
| U+03C5 || <code>&amp;upsilon;</code> '' lub'' <code>&amp;#x03C5;</code> '' lub'' <code>&amp;#965;</code>
| GREEK SMALL LETTER UPSILON || mała litera grecka ipsylon
|}

W [[LaTeX]]-u w trybie matematycznym używa się znacznika:
{| class="wikitable"
! Znak !! LaTeX
|-
| style="font-size: 2em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal" | <math>\Upsilon</math> || <code>\Upsilon</code>
|-
| style="font-size: 2em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal" | <math>\upsilon</math> || <code>\upsilon</code>
|}

== Zobacz też ==
{{commonscat|Upsilon (letter)}}
* [[lista jednoliterowych skrótów i symboli]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Alfabet grecki}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Litery alfabetu greckiego]]