Tekst źródłowy strony Efekt substytucyjny

'''Efekt substytucyjny''' – zmiana stosunku nabywanych dóbr (usług) wywołana zmianą ceny jednego z nich. Wraz z [[efekt dochodowy|efektem dochodowym]] opisuje wpływ zmiany ceny na [[siła nabywcza|siłę nabywczą]] i decyzje [[konsument (ekonomia)|konsumenta]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Bishop | imię = Matthew | tytuł = Essential economics: an A−Z guide | wydawca = Bloomberg Press | miejsce = New York | data = 2009 | strony = 304 | isbn = 978-1-57660-351-2}}</ref>.

== Ujęcie Słuckiego<ref>H.R. Varian, ''Mikroekonomia. Kurs średni. Ujęcie nowoczesne'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.</ref> ==
Aby opisać efekt substytucyjny uwzględniamy zmianę ceny jednego z dóbr i takie dostosowanie dochodu, aby mimo tej zmiany siła nabywcza konsumenta pozostała stała.

=== Interpretacja graficzna ===
Graficznie osiągamy to dokonując obrotu [[Teoria wyboru konsumenta#Linia budżetowa|linii ograniczenia budżetowego]] wokół ''początkowego koszyka dóbr'', czyli punktu [[optimum konsumenta]]. W efekcie koszyk ten pozostaje w finansowym zasięgu konsumenta i w tym znaczeniu jego siła nabywcza pozostaje niezmieniona.
Nowa linia ograniczenia budżetowego jest jednak styczna do wyżej położonej krzywej obojętności, więc punkt równowagi konsumenta ulega przesunięciu w kierunku dobra relatywnie tańszego.

=== Interpretacja algebraiczna ===
Załóżmy, że zmienia się cena dobra X.
Algebraicznie dochód konsumenta przed zmianą ceny zapisujemy jako:
:: <math>m=p_x \cdot x+p_y \cdot y.</math>

Dochód, jaki konsument musiałby osiągać, aby po zmianie ceny mógł nabyć początkowy koszyk dóbr to:
:: <math>m'=p'_x \cdot x+p_y \cdot y.</math>

Zmianę dochodu „kompensującą” konsumentowi zmianę ceny zapisujemy jako:
:: <math>m'-m=x(p'_x-p_x),</math>
:: <math>\Delta m=x \cdot \Delta p_x,</math>

gdzie:
: <math>m</math> – dochód,
: <math>m'</math> – dochód zmieniony,
: <math>p_x</math> – pierwotna cena dobra x,
: <math>p'_x</math> – nowa cena dobra x,
: <math>p_y</math> – cena dobra y,
: <math>x</math> – ilość dobra x,
: <math>y</math> – ilość dobra y).

Efekt substytucyjny obliczamy ze wzoru:
:: <math>\Delta x_s=x(m',p'_x)-x(m,p_x),</math>

gdzie:
: <math>x(m,p_x)</math> – funkcja wielkości popytu na dobro x od dochodu konsumenta i ceny produktu.

=== Kierunek działania efektu substytucyjnego ===
Efekt substytucyjny zmienia się zawsze w kierunku przeciwnym niż zmiana ceny. Oznacza to, że jeśli cena produktu rośnie to w wyniku działania efektu substytucyjnego wielkość popytu nań maleje.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Teoria wyboru konsumenta]]