Ryżniak błotny

Szablon:Zwierzę infobox Ryżniak błotnySzablon:R, ryżakSzablon:R (Oryzomys palustris) – gatunek gryzonia z rodziny chomikowatychSzablon:R (Cricetidae), występujący w środkowej i zachodniej części Ameryki Północnej od Kanady po Zatokę MeksykańskąSzablon:R.

Taksonomia

Podczas badań prowadzonych w 1816 roku na bagnach w Karolinie Południowej John Bachman schwytał egzemplarze nieznanego gatunku gryzonia. Holotyp został wysłany do zoologów Academy of Natural Sciences w Filadelfii dopiero 20 lat później. Bachman spodziewał się stwierdzenia pokrewieństwa nowego gatunku z należącym do karczowników rodzajem Arvicola i wstępnie nazwał odkryty gatunek Arvicola oryzivora. Zoolog Richard Harlan, który znalazł przysłany eksponat w zbiorach Akademii opisał gatunek samodzielnie, oznaczył go swoim nazwiskiem i stwierdziwszy, że ryżniak błotny nie może być zaliczony do rodzaju Arvicola, nadał mu nazwę Mus palustris. Harlan pominął zasługi Bachmana, określił, że okaz został znaleziony w okolicy Fastland, w pobliżu Salem, a jako typową lokalizację gatunku wskazał New JerseySzablon:R.

Naukowcy stwierdzili znaczne migracje poszczególnych populacji, co wpływa na wymianę materiału genetycznego między osobnikami poszczególnych podgatunków. Z powodu geograficznej izolacji niektóre populacje zachowują jednak genetyczną odrębnośćSzablon:R.

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunkówSzablon:R.

Etymologia

• Oryzomys: Szablon:Gr. oruza „ryż”; μυς mus, μυος muos „mysz”Szablon:R.
• palustris: Szablon:Łac., palustris „bagnisty”, od palus, paludis „bagno, moczary”.
• coloratus: łac. coloratus kolorowy (zwłaszcza kolory czerwonego), od color, coloris „kolor”.
• natator: łac. natator, natatoris „pływak”, od natare „pływać”, od nare „pływać”.
• planirostris: łac. planus „płaski”; -rostris „-pyski”, od rostrum „pysk”.
• sanibeli: Sanibel Island, Floryda, Stany ZjednoczoneSzablon:R.

Genetyka

Garnitur chromosomowy O. palustris tworzy 56 par chromosomówSzablon:R.

Morfologia

Ryżniak błotny jest gryzoniem średniej wielkości. Futro z wierzchu szarobrunatna lub rudobrunatna, od spodu biała lub szarawa. Ogon słabo owłosiony, pokryty łuskamiSzablon:R.

Średnie wymiarySzablon:R:

• Długość ciała samców: 193–262 mm (średnio 226 mm)
• Długość ciała samic: 191–253 mm (średnio 217 mm)
• Masa ciała samców: 46–80 g (średnio 56 g)
• Masa ciała samic: 40–60 g (średnio 48 g)

Wzór zębowy ryżniaka błotnego: $\frac{1003}{1003}$Szablon:R.

Tryb życia

Ryżniak błotny żyje na terenach bagnistychSzablon:R i prowadzi nocny tryb życiaSzablon:R. O. palustris jest świetnym pływakiem. Potrafi nurkować na głębokość do 10 m i z łatwością przepływa dystans 300 mSzablon:R.

Występowanie

Występuje w środkowej i zachodniej części Ameryki Północnej od Kanady po Zatokę MeksykańskąSzablon:R, na terenie stanów: Alabama, Arkansas, Delaware, Floryda, Georgia, Illinois, Kansas, Kentucky, Luizjana, Maryland, Missisipi, Missouri, New Jersey, Karolina Północna, Oklahoma i Pensylwania, a rzadziej także w stanach: Karolina Południowa, Tennessee, Teksas i WirginiaSzablon:R.

Zasięg występowania w zależności od podgatunkuSzablon:R:

• O. palustris palustris – szeroko rozpowszechniony w południowym Illinois, południowym Kentucky, Tennessee, południowym New Jersey, południowo-wschodniej Pensylwanii, Delaware, wschodnim Maryland, wschodniej Wirginii, wschodniej Karolinie Północnej, Karolinie Południowej, Georgii, Alabamie, Missisipi i północno-zachodniej oraz północnej Florydzie, wschodnie i południowo-wschodnie Stany Zjednoczone.
• O. palustris coloratus – południowa półwyspowa część Florydy i Lower Keys, Stany Zjednoczone.
• O. palustris natator – północna i środkowa część półwyspu Floryda, Stany Zjednoczone.
• O. palustris planirostris – mały obszar na zachodnio-środkowym wybrzeżu półwyspu Floryda, Stany Zjednoczone.
• O. palustris sanibeli – Sanibel Island na południowo-zachodnim wybrzeżu półwyspu Floryda, Stany Zjednoczone.

Kopalne ślady występowania O. palustris

Na Florydzie odnaleziono piętnaście kopalnych śladów występowania O. palustris, a jeden w Georgii. Ponadto paleontolodzy odnotowali istnienie wymarłego gatunku O. p. fossilis, który żył w okresie zlodowaceniea i plejstocenu w Kansas. W Teksasie zaś żył w okresie interglacjałuSzablon:R.

Ekologia

Część autorów wskazuje że ryżniak błotny żywi się wyłączne pokarmem roślinnymSzablon:R, jednak Homer Sharp – badacz nawyków żywieniowych ryżniaków błotnychSzablon:R twierdzi że gryzoń ten jest zoofagiem i zjada ryby, małże, padlinę piżmaka, poluje na krewniaków z rodzaju Peromyscus (myszak), na wróble, młode żółwie błotne Graptemys ï żółwiki malowane, że zjada też jaja i pisklęta strzyżyka błotnego (Cistothorus palustris). Inni badacze dowodzą, że ryżniak błotny żywi się nasionami, trawami Spartina alterniflora, Spartina gabra, Tripsacum, lubi soliród zielny i chętnie zjada sukulenty. Część badań wskazywała, że rośliny i nasiona stanowią prawie 85% jego pożywienia, inne zaś dowodziły, że spożywane stawonogi, małe płazy, ryby, owady i małe ssaki pokrywają blisko 75% potrzeb żywieniowych ryżniaka błotnego. Prawdopodobnym wyjaśnieniem tych sprzeczności jest duża zmienność żywieniowa w obrębie gatunkuSzablon:R.

Bibliografia

• Szablon:Cytuj pismo