Digamma

Szablon:Grafem infobox Digamma (Szablon:Greka, pisana Ϝϝ lub Ͷͷ) – litera, która występowała w archaicznym alfabecie greckim, w którym oznaczała głoskę /Szablon:IPA/ lub /Szablon:IPA/. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 6. Pochodzi prawdopodobnie (tak jak i ypsilon) od fenickiej litery waw. Nie znamy jej oryginalnej greckiej nazwy, prawdopodobnie brzmiała ona Szablon:Grc (wym. wau). Nazwa „digamma” („podwójna gamma”) powstała później, ze względu na jej kształt. Digammy używano do zapisu liczby 6 tylko w starożytności, od czasów bizantyjskich służy do tego ligatura stigma () stanowiąca połączenie sigmy i tau. Współcześnie zamiast stigmy często używa się ciągu liter sigma i tau (ΣΤ στ). Za pośrednictwem alfabetu zachodniogreckiego digamma jako litera F przeszła do alfabetu łacińskiego.

Gdy Grecy ok. IX w. p.n.e. zapożyczyli litery semickie, by stworzyć swój własny alfabet, użyli do zapisu odziedziczonej po języku praindoeuropejskim spółgłoski [w] fenickiej litery waw. Spółgłoska [w] zanikła jednak razem z dialektami greckimi, gdy wyparła je oparta głównie na dialekcie attyckim i jońskim greka koine, przodek języka nowogreckiego. Głoska [w] była obecna w dialektach Lakonii, Beocji, Cypru i kilku innych, nie występowała jednak (lub bardzo wcześnie zanikła) w dialektach attyckim, jońskim i wschodnich odmianach dialektu doryckiego. Stopniowy zanik głoski [w] w dialektach czynił obecność digammy w alfabecie greckim zbyteczną.

Litera digamma znalazła się także w alfabecie gockim i koptyjskim. W obu przypadkach służy do zapisu liczb za pomocą liter.

Użycie jako symbolu

Ϝ

Majuskuły digammy nie używa się jako symbolu, ponieważ wygląda ona podobnie do łacińskiej litery F.

ϝ

• w matematyce:
  • funkcja digamma

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak	Unicode	Kod HTML	Nazwa unikodowa	Nazwa polska
Ϝ	U+03DC	Ϝ lub Ϝ	GREEK CAPITAL LETTER DIGAMMA	wielka litera grecka digamma
ϝ	U+03DD	ϝ lub ϝ	GREEK SMALL LETTER DIGAMMA	mała litera grecka digamma
Ͷ	U+0376	Ͷ lub Ͷ	GREEK CAPITAL LETTER PAMPHYLIAN DIGAMMA	wielka litera grecka pamfilska digamma
ͷ	U+0377	ͷ lub ͷ	GREEK SMALL LETTER PAMPHYLIAN DIGAMMA	mała litera grecka pamfilska digamma

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak	LaTeX
$Ϝ$	\Digamma
$ϝ$	\digamma

Zobacz też

• lista jednoliterowych skrótów i symboli

Linki zewnętrzne

• Nick Nicholas, Digamma