Tekst źródłowy strony Wakans

{{Galeria
|Nazwa= Przykłady wakansów | wielkość = 170 | pozycja = right
|Plik:Naclfrenkeldefect.svg|[[Defekt Frenkla]] w sieci [[Chlorek sodu|NaCl]] (dwie luki kationowe i dwa kationy międzywęzłowe)
|Plik:Naclschottkydefect.svg |[[Defekt Schottky’ego]] w sieci NaCl (dwie luki – kationowa i anionowa)
}}
'''Wakans''', '''wakancja''', wakansja (z [[łacina|łac.]] ''vacat'' ‘jest puste’, od ''vacare'' ‘być wolnym, pustym’) – rodzaj [[defekty sieci krystalicznej|defektu punktowego]] [[sieć krystaliczna|sieci krystalicznej]], węzeł sieci nieobsadzony atomem lub jonem{{r|Metalurgia|ET Chemia}}.

[[Energia|Energię]] tworzenia wakansu (E<sub>v</sub>) wyraża się jako [[praca (fizyka)|pracę]] potrzebną do przeniesienia atomu lub jonu z węzła na powierzchnię kryształu. Od tej wartości zależy równowagowa koncentracja wakansów, wyrażana przez stosunek liczby węzłów (n) do liczby atomów (N); zależność n/N od temperatury (T) opisuje równanie (k – [[stała Boltzmanna]]){{r|Metalurgia}}:
: <math>\frac{n}{N} =  \exp \left( -\frac{E_v}{kT} \right)</math>

Poza wakansami pojedynczymi w sieciach krystalicznych – głównie w [[Kryształ jonowy|kryształach jonowych]] – występują pary wakansów, czyli wakanse podwójne (biwakanse){{r|Metalurgia}}, na przykład{{r|PG|WAT}}:
* [[Defekt Frenkla|defekty Frenkla]] – występujące w bliskiej odległości nie obsadzone węzły i jony w przestrzeniach międzywęzłowych
* [[Defekt Schottky’ego|defekty Schottky’ego]] – występujące obok siebie dwa nieobsadzone węzły – kationowy i anionowy.

Obecność wakansów wpływa na właściwości materiałów, przykładowo [[plastyczność]] – sprzyja wspinaniu się [[dyslokacja (krystalografia)|dyslokacji krawędziowych]] (np. w czasie [[Odkształcenie|odkształcania]]), ułatwia [[dyfuzja|dyfuzję]] (np. w czasie [[Obróbka cieplno-chemiczna stopów żelaza|obróbki chemicznej stopów]]).

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Metalurgia">{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia techniki; Metalurgia |wydawca = Wydawnictwo „Śląsk” |miejsce = Katowice |rok = 1978 |strony = 799}}</ref>
<ref name="ET Chemia">{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia techniki; Chemia |wydawca = Wydawnictwo WNT |miejsce = Warszawa |rok = 1993 |strony = 167–168}}</ref>
<ref name="PG">{{cytuj stronę |url = http://www.im.mif.pg.gda.pl/download/materialy_dydaktyczne/PIM_04_Defekty_struktury.pdf |tytuł = Defekty struktury krystalicznej |praca = Materiały dydaktyczne [[Politechnika Gdańska|PG]] (inżynieria materiałowa) |opublikowany = www.im.mif.pg.gda.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20110304080857/http://www.im.mif.pg.gda.pl/download/materialy_dydaktyczne/PIM_04_Defekty_struktury.pdf |zarchiwizowano = 2011-03-04 |data dostępu = 2012-07-20}}</ref>
<ref name="WAT">{{cytuj stronę|url=http://web.archive.org/web/20091122095214/http://www.wtc.wat.edu.pl:80/dydaktyka/fizyka-wykRogalski/Wyklad15.pdf|tytuł=Sieć krystaliczna ciał stałych|autor=Rogalski|data dostępu=2012-07-20|praca=Materiały dydaktyczne [[Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego|WAT]]|opublikowany=www.wtc.wat.edu.pl}}</ref>
</references>

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Defekty sieci krystalicznej]]
[[Kategoria:Metaloznawstwo]]