Tekst źródłowy strony Swap stopy procentowej

'''Swap stopy procentowej''' ([[język angielski|ang.]] ''interest rate swap'', ''IRS'') – kontrakt wymiany płatności odsetkowych, jeden z podstawowych [[Instrument pochodny|instrumentów pochodnych]], będący przedmiotem obrotu na rynku międzybankowym. [[Swap]] stopy procentowej jest umową pomiędzy dwiema stronami, na podstawie której strony wypłacają sobie wzajemnie (w określonych odstępach czasu w trakcie trwania kontraktu) odsetki od umownego nominału kontraktu, naliczane według odmiennej stopy procentowej. Transakcja IRS może być traktowana jako seria kontraktów [[Forward Rate Agreement|FRA]], albo jako wymiana odsetek od dwóch kuponowych obligacji.

Transakcja IRS umożliwia zarządzanie [[ryzyko stopy procentowej|ryzykiem stóp procentowych]], pozwalając na zamianę [[stopa procentowa|stopy procentowej]] kredytu lub inwestycji ze stopy zmiennej na stałą lub inną zmienną, albo ze stopy stałej na zmienną. IRS daje możliwość zabezpieczenia przed wzrostem kosztu kredytu lub przed obniżeniem [[stopa zysku|stopy zwrotu]] z inwestycji.

Obecnie w coraz większym zakresie transakcje IRS zawierają [[korporacja|korporacje]]. Dokonują tego m.in. w celu zapewnienia sobie stałego kosztu finansowania (''receive floating rate and pay fixed''), albo pozyskania tańszego finansowania w walucie obcej (''receive foreign fixed rate vs. pay domestic fixed rate'').

W rodzinie IRS można wyróżnić:
# zwykły swap stopy procentowej (ang. ''plain vanilla IRS'') – strony wymieniają się przepływami uzależnionymi od stopy stałej i zmiennej (''fixed rate vs. floating rate''),
# ''basis swap'' – obie strony płacą odsetki według różnej stopy zmiennej, np. [[WIBOR]] 3-miesięczny w zamian za WIBOR 6-miesięczny (''floating rate vs. floating rate'')
# walutowy swap stopy procentowej (ang. ''currency IRS'', ''CIRS'') – strony wymieniają się płatnościami denominowanymi w różnych walutach. Nie należy go mylić ze [[swap walutowy|swapem walutowym]].

W zwykłej transakcji IRS wyróżnia się dwie pozycje, przy czym to kierunek płatności stawki zmiennej określa, jaką pozycję zajmuje kontrahent w transakcji IRS:

# kontrahent A zajmuje ''długą pozycję w stopie zmiennej/[[stawka referencyjna|referencyjnej]] '' np. w WIBOR 3M (ang. ''long WIBOR 3M''), gdy otrzymuje przepływ determinowany przez stawkę zmienną w zamian za ustaloną stawkę stałą (''RECEIVE floating and PAY fixed''),
# kontrahent B zajmuje ''krótką pozycję w stopie zmiennej'' (ang. ''short position''), gdy płaci odsetki określone przez stawkę zmienną, a w zamian otrzymuje płatności determinowane przez stawkę stałą (''RECEIVE fixed and PAY floating'').

W charakterze stopy zmiennej występuje zazwyczaj stopa „rynkowa” ([[LIBOR]], [[EURIBOR]], [[WIBOR]] lub inna, zależnie od rynku). Wysokość stopy stałej dla standardowych kontraktów kwotowana jest przez banki i zwana stopą swapową ([[język angielski|ang.]] ''swap rate''). Jest ona dobrana w taki sposób, że początkowa wartość kontraktu była zerowa.

Należy zwrócić uwagę, że wysokość stopy zmiennej płaconej w danym okresie odsetkowym standardowo jest ustalana z góry na początku tego okresu (tak jak dla lokat bankowych). Niekiedy są spotykane kontrakty w których stopa ta ustalana jest z dołu (tzw. [[język angielski|ang.]] ''LIA swap'' lub ''Libor in arrears swap''), należą one jednak do grupy skomplikowanych w wycenie, tzw. egzotycznych instrumentów pochodnych.

== Wycena ==
Wycena zwykłego kontraktu IRS to różnica zdyskontowanych przepływów po stronie fixed i floating. Dla kontrahenta zajmującego długą pozycję w stopie zmiennej wycena [[Wartość bieżąca netto|net present value]], to:
:: <math>NPV=PV_{floating}-PV_{fixed},</math>

a dla zajmującego krótką pozycję NPV przybiera wartość <math>(-1)*NPV,</math> gdzie:
:: <math>PV_{fixed} = N\cdot r_{swap\;rate} \cdot\sum_{i=1}^M \left( \frac{liczba\_dni\_okr\_ods_i}{baza\_odsetkowa} \cdot DF_i \right),</math>

oraz
:: <math>PV_{floating} = N\sum_{j=1}^N \left( f_j \cdot\frac{liczba\_dni\_okr\_ods_j}{baza\_odsetkowa} \cdot DF_j \right).</math>

== Bibliografia ==
* S. Sundaresan, ''Papiery wartościowe o stałym dochodzie i instrumenty pochodne'', Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
* J. Hull, ''Kontrakty terminowe i opcje'', WIG Press, Warszawa 1998.

{{Instrumenty pochodne}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Instrumenty pochodne]]