Tekst źródłowy strony Ryjówka

{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = Ryjówka
 |nazwa łacińska         = ''Sorex''
 |TSN                    = 
 |zoolog                 = [[Karol Linneusz|Linnaeus]], 1758<ref name="Linnaeus" />
 |okres istnienia        = 
 |grafika                = Sorex minutus.jpg
 |opis grafiki           = Przedstawiciel plemienia – '''[[ryjówka malutka]]''' (''Sorex minutus'')
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ssaki]]
 |podgromada             = [[żyworodne]]
 |infragromada           = [[łożyskowce]]
 |rząd                   = [[Owadożery (ssaki)|owadożery]]
 |rodzina                = [[ryjówkowate]]
 |podrodzina             = [[ryjówki]]
 |plemię                 = [[Ryjówki (plemię ssaków)|ryjówki]]
 |rodzaj                 = ryjówka
 |typ nomenklatoryczny   = ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}
 |synonimy               = * ''Musaraneus''{{refn|grupa=uwaga|Książka Brissona została uznana za nieważną na mocy uprawnień [[Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej|ICZN]] do celów noemnklatorycznych ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego<ref name="iczn" />.}} {{small|[[Mathurin Jacques Brisson|Brisson]], 1762}}<ref name="Brisson" />
* ''Oxyrhin'' {{small|[[Johann Jakob Kaup|Kaup]], 1829}}<ref name="Kaup" />
* ''Amphi-Sorex'' {{small|[[Georges Louis Duvernoy|Duvernoy]], 1835}}<ref name="duv" />
* ''Corsira'' {{small|[[John Edward Gray|J.E. Gray]], 1838}}<ref name="Gray" />
* ''Otisorex'' {{small|[[James Ellsworth De Kay|De Kay]], 1842}}<ref name="DeKay" />
* ''Hydrogale''<ref group="uwaga">Młodszy [[Homonimia (taksonomia)|homonim]] ''[[Rzęsorek|Hydrogale]]'' {{small|Kaup, 1829}} (Soricidae).</ref> {{small|[[Auguste Pomel|Pomel]], 1848}}<ref name="Pomel" />
* ''Neosorex'' {{small|[[Spencer Fullerton Baird|S.F. Baird]], 1858}}<ref name="Baird" />
* ''Microsorex'' {{small|[[Elliott Coues|Coues]], 1877}}<ref name="Coues" />
* ''Atophyrax'' {{small|[[Clinton Hart Merriam|Merriam]], 1884}}<ref name="Merriam" />
* ''Homalurus'' {{small|[[Franz Eilhard Schulze|Schulze]], 1890}}<ref name="Schulze" />
* ''Soricidus'' {{small|[[Giuseppe Altobello|Altobello]], 1927}}<ref name="Altobello" />
* ''Otiosorex''<ref group="uwaga">Wariant pisowni ''Otisorex'' {{small|De Kay, 1842}}.</ref>: {{small|[[Siergiej Ogniow|Ognev]], 1928}}<ref name="ogn" />
* ''Drepanosorex'' {{small|[[Miklós Kretzoi|Kretzoi]], 1941}}<ref name="kre41" />
* ''Eurosorex'' {{small|[[Sergiej Stroganow|Stroganov]], 1952}}<ref name="Stroganov" />
* ''Petenyiella'' {{small|Kretzoi, 1956}}<ref name="kre56" />
* ''Asorex'' {{small|Mezhzherin, 1965}}<ref name="mez65" />
* ''Ognevia'' {{small|Heptner & Dolgov, 1967}}<ref name="Heptner&Dolgov" />
* ''Dolgovia'' {{small|[[Nikołaj Woroncow|Vorontsov]] & Král, 1986}}<ref name="vor&kral" />
* ''Fredgia'' {{small|Vorontsov & Král, 1986}}<ref name="vor&kral" />
* ''Kratochvilia'' {{small|Vorontsov & Král, 1986}}<ref name="vor&kral" />
* ''Yudinia'' {{small|Vorontsov & Král, 1986}}<ref name="vor&kral" />
* ''Stroganovia'' {{small|Yudin, 1989}}<ref name="Yudin" />
 |ranga podtaksonu       = [[Rodzaj (biologia)|Rodzaje]] i [[Gatunek (biologia)|gatunki]]
 |podtaksony             = ''3 podrodzaje (w tym 1 o statusie [[incertae sedis]]) i 133 gatunki (w tym 44 wymarłe) – zobacz opis w tekście''
 |wikispecies            = Sorex
 |commons                = Category:Sorex
 |wikisłownik            = ryjówka
}}
'''Ryjówka'''<ref name="Cichocki&inni" /> (''Sorex'') – [[Rodzaj (biologia)|rodzaj]] [[Owadożery (ssaki)|owadożernych]] [[Ssaki|ssaków]] z [[Rodzina (biologia)|podrodziny]] [[Ryjówki|ryjówek]] (Soricinae) w obrębie [[Rodzina (biologia)|rodziny]] [[Ryjówkowate|ryjówkowatych]] (Soricidae).

== Zasięg występowania ==
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] i [[Eurazja|Eurazji]]<ref name="Burgin&inni" /><ref name="Burgin&innib" /><ref name="Wilson&Reeder" />.

== Charakterystyka ==
Długość ciała (bez ogona) 30–101 mm, długość ogona 17–80 mm, długość ucha 5–17 mm, długość tylnej stopy 5,5–23 mm; masa ciała 1,4–21,5 g<ref name="Burgin&innib" /><ref name="amw" />. Charakteryzują się wydłużonym pyskiem, małymi, często niewidocznymi uszami, długim ogonem oraz obecnością gruczołów zapachowych. Żywią się głównie owadami. Posiada 32 zęby o zabarwieniu od słomkowożółtego do brunatnoczarnego. U niektórych gatunków stwierdzono wykorzystywanie ultradźwięków do [[Echolokacja|echolokacji]]. [[Wzór zębowy]]: '''[[siekacz|I]] <math>\tfrac{3}{2}</math> [[kieł|C]] <math>\tfrac{1}{0}</math> [[ząb przedtrzonowy|P]] <math>\tfrac{3}{1}</math> [[ząb trzonowy|M]] <math>\tfrac{3}{3}</math> = 32'''<ref name="Burgin&innib" />.

== Systematyka ==
Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki [[historia naturalna|przyrodnik]] [[Karol Linneusz]] w 10. edycji książki swojego autorstwa o tytule ''[[Systema Naturae]]''<ref name="Linnaeus" />. Linneusz wymienił trzy gatunki – ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}, ''[[gwiazdonos amerykański|Sorex cristatus]]'' {{small|Linnaeus, 1758}} i ''[[grzebacz wschodnioamerykański|Sorex aquaticus]]'' {{small|Linnaeus, 1758}} – z których [[gatunek typowy|gatunkiem typowym]] jest (Linneuszowska tautonimia) ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}.

=== Etymologia ===
* ''Sorex'': {{łac.|sorex}}, ''soricis'' ‘ryjówka’, od {{gr.|ὑραξ}} ''hurax'', ὑρακος ''hurakos'' ‘ryjówka’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655792 636]}}.
* ''Musaraneus'': łac. ''mus'', ''muris'' ‘mysz’, od gr. μυς ''mus'', μυος ''muos'' ‘mysz’; ''aranea'' ‘pająk’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655591 435]}}. Gatunek typowy: Brisson wymienił trzy gatunki – ''Musaraneus'' {{small|Brisson, 1762}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}), ''Sorex aquaticus'' {{small|Linnaeus, 1758}} i ''[[monodelf amerykański|Musaraneus brasiliensis]]'' {{small|Brisson, 1762}} (= ''Sorex americanus'' {{small|P.L.S. Müller, 1776}}) – z których typem nomenklatorycznym jest ''Musaraneus'' {{small|Brisson, 1762}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}).
* ''Oxyrhin'': gr. οξυς ''oxus'' ‘ostry, spiczasty’; ῥις ''rhis'', ῥινος ''rhinos'' ‘nos’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655648 492]}}. Gatunek typowy: Kaup wymienił dwa gatunki – ''[[zębiełek myszaty|Sorex constrictus]]'' {{small|Hermann, 1780}} (= ''[[zębiełek myszaty|Sorex russulus]]'' {{small|Hermann, 1780}}) i ''Sorex tetragonurus'' {{small|Hermann, 1780}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}) – z których typem nomenklatorycznym jest ''Sorex tetragonurus'' {{small|Hermann, 1780}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}).
* ''Amphisorex'': gr. αμφι ''amphi'' ‘po obu stronach, przy, blisko’; rodzaj ''Serox'' {{small|Linnaeus, 1758}}{{odn|Palmer|1904|s=[{{Google Books|ApMeAQAAIAAJ|strony=98|link=tak}} 98]}}. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): ''Sorex hermanni'' {{small|Duvernoy, 1834}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}).
* ''Corsira'': etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił pochodzenia nazwy rodzajowej, możliwe że anagram {{ang.|corsair}} ‘pirat, korsarz{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655356 200]}}. Gatunek typowy: Gray wymienił trzy gatunki – ''[[blarina krótkoogonowa|Sorex talpoides]]'' {{small|Gapper, 1830}} (= ''[[blarina krótkoogonowa|Sorex brevicaudus]]'' {{small|Say, 1823}}), ''Sorex forsteri'' {{small|J. Richardson, 1828}} (= ''Sorex arcticus cinereus'' {{small|Kerr, 1792}}) i ''Sorex vulgaris'' {{small|Nilsson, 1847}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}) – z których typem nomenklatorycznym jest ''Sorex vulgaris'' {{small|Nilsson, 1847}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}).
* ''Otisorex'' (''Otiosorex''): gr. ους ''ous'', ωτος ''ōtos'' ‘ucho’; rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655643 487]}}. Gatunek typowy: De Kay wymienił dwa gatunki – ''Otisorex platyrhinus'' {{small|De Kay, 1842}} (= ''Sorex cinereus'' {{small|Kerr, 1792}}) i ''Sorex longirostris'' {{small|Bachman, 1837}} – z których typem nomenklatorycznym jest ''Otisorex platyrhinus'' {{small|De Kay, 1842}} (= ''Sorex cinereus'' {{small|Kerr, 1792}}).
* ''Hydrogale'': gr. ὑδρο- ''hudro''- ‘wodny’, od ὑδωρ ''hudōr'', ὑδατος ''hudatos'' ‘woda’; γαλεη ''galeē'' lub γαλη ''galē'' ‘łasica’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655491 335]}}. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): ''Sorex fimbripes'' {{small|Bachman, 1837}} (= ''Sorex cinereus'' {{small|Kerr, 1792}}).
* ''Neosorex'': gr. νεω ''neo'' ‘pływać’ (por. gr. νεος ''neos'' ‘nowy’); rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655611 445]}}. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): ''Neosorex navigator'' {{small|S.F. Baird, 1858}}.
* ''Microsorex'': gr. μικρος ''mikros'' ‘mały’; rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655579 423]}}. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex hoyi'' {{small|S.F. Baird, 1857}}.
* ''Atophyrax'': gr. ατοπος ''atopos'' ‘nietypowy, anormalny’; ὑραξ ''hurax'', ὑρακος ‘ryjówka’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655284 128]}}. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): ''Atophyrax bendirii'' {{small|Merriam, 1884}}.
* ''Homalurus'': rg. όμαλός ''omalos'' ‘równy, płaski’; {{grc|ουρα}} ''oura'' ‘ogon’{{odn|Palmer|1904|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655486 330]}}. Gatunek typowy: Schulze wymienił trzy gatunki – ''Sorex alpinus'' {{small|Schinz, 1837}}, ''Sorex vulgaris'' {{small|Nilsson, 1847}} (= ''Sorex araneus'' {{small|Linnaeus, 1758}}) i ''Sorex pygmaeus'' {{small|Laxmann, 1769}} (= ''Sorex minutus'' {{small|Linnaeus, 1766}} – z których typem nomenklatorycznym jest ''Sorex alpinus'' {{small|Schinz, 1837}}.
* ''Soricidus'': łac. ''sorex'', ''soricis'' „ryjówka”, od gr. ὑραξ ''hurax'', ὑρακος ‘ryjówka’{{odn|Jaeger|1959|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=282 242]}}. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Soricidus monsvairani'' {{small|Altobello, 1927}} (= ''Sorex samniticus'' {{small|Altobello, 1926}}).
* ''Drepanosorex'': gr. δρεπανη ''drepanē'' ‘sierp’, od δρεπω ''drepō'' ‘ciąć, wyrywać’{{odn|Jaeger|1959|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=125 85]}}; rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †''Sorex'' (''Drepanosorex'' n. g.?) ''tasnádii'' {{small|Kretzoi, 1941:}} (= †''Sorex savini'' {{small|Hinton, 1911}}).
* ''Eurosorex'': łac. ''euros'' ‘wschodni’{{odn|Jaeger|1959|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=138 98]}}; rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex buchariensis'' {{small|Ognev, 1922}}.
* ''Petenyiella'': János Salamon Petényi (1799–1855;) węgierski przyrodnik; łac. przyrostek zdrabniający ''-ella''{{odn|Jaeger|1959|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=130 90]}}. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex gracilis'' {{small|Petényi, 1856}} (= ''Sorex minutus'' {{small|Linnaeus, 1766}}).
* ''Asorex'': gr. przyrostek negatywny α ''a''{{odn|Jaeger|1959|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=43 3]}}; rodzaj ''Sorex'' {{small|Linnaeus, 1758}}. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex daphaenodon'' {{small|O. Thomas, 1907}}.
* ''Ognevia'': Siergiej Ogniow (1886–1951), rosyjski zoolog i przyrodnik<ref name="Heptner&Dolgov" />. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex mirabilis'' {{small|Ognev, 1937}}.
* ''Dolgovia'': W.A. Dołgow, rosyjski biolog<ref name="vor&kral" />. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex minutus'' {{small|Linnaeus, 1766}}.
* ''Fredgia'': Karl Fredga (ur. 1934), szwedzki genetyk<ref name="vor&kral" />. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex unguiculatus'' {{small|Dobson, 1890}}.
* ''Kratochvilia'': Josef Kratochvíl (1909–1992), czeski zoolog<ref name="vor&kral" />. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex araneus tomensis natio isodon'' {{small|Turov, 1924}}
* ''Yudinia'': Borys Stepanowicz Judin (1928–1986), radziecki teriolog<ref name="vor&kral" />. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): ''Sorex buchariensis'' {{small|Ognev, 1922}}.
* ''Stroganovia'': Siergiej Uljanowicz Stroganow (1904–1960), rosyjski teriolog<ref name="Yudin" />. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): ''Sorex daphaenodon'' {{small|O. Thomas, 1907}}.

=== Podział systematyczny ===
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w trzech podrodzajach<ref name="mdd" /><ref name="amw" /><ref name="Burgin&inni" /><ref name="Cichocki&inni" />:
{{układ wielokolumnowy|szerokość=12em|liczba=3|
* ''Sorex'' {{small|[[Karol Linneusz|Linneaus]], 1758}}
** ''Sorex alpinus'' {{small|[[Heinrich Rudolf Schinz|Schinz]], 1837}} – [[ryjówka górska]]
** ''Sorex mirabilis'' {{small|[[Siergiej Ogniow|Ognev]], 1937}} – [[ryjówka ussuryjska]]
** ''Sorex excelsus'' {{small|[[Glover Moriill Allen|G.M. Allen]], 1923}} – [[ryjówka wyżynna]]
** ''Sorex cylindricauda'' {{small|[[Alphonse Milne-Edwards|Milne-Edwards]], 1872}} – [[ryjówka prążkogrzbieta]]
** ''Sorex bedfordiae'' {{small|[[Oldfield Thomas|O. Thomas]], 1911}} – [[ryjówka pręgowana]]
** ''[[Sorex gomphus]]'' {{small|G.M. Allen, 1923}}
** ''[[Sorex nepalensis]]'' {{small|Weigel, 1969}}
** ''[[Sorex wardi]]'' {{small|O. Thomas, 1911}}
** ''Sorex raddei'' {{small|[[Konstantin Satunin|Satunin]], 1895}} – [[ryjówka skalna]]
** ''Sorex roboratus'' {{small|[[Ned Hollister|Hollister]], 1913}} – [[ryjówka płaskogłowa]]
** ''Sorex minutissimus'' {{small|[[Eberhard August Wilhelm von Zimmermann|E.A.W. Zimmermann]], 1780}} – [[ryjówka najmniejsza]]
** ''Sorex hosonoi'' {{small|[[Yoshinori Imaizumi|Imaizumi]], 1954}} – [[ryjówka japońska]]
** ''Sorex gracillimus'' {{small|O. Thomas, 1907}} – [[ryjówka smukła]]
** ''Sorex caecutiens'' {{small|[[Erich Gustav Laxmann|Laxmann]], 1788}} – [[ryjówka średnia]]
** ''Sorex shinto'' {{small|O. Thomas, 1905}} – [[ryjówka szinto]]
** ''Sorex isodon'' {{small|Turov, 1924}} – [[ryjówka równozębna]]
** ''Sorex unguiculatus'' {{small|[[George Edward Dobson|Dobson]], 1890}} – [[ryjówka pazurzasta]]
** ''Sorex sinalis'' {{small|O. Thomas, 1912}} – [[ryjówka chińska]]
** ''Sorex araneus'' {{small|[[Karol Linneusz|Linnaeus]], 1758}} – [[ryjówka aksamitna]]
** ''Sorex granarius'' {{small|[[Gerrit Smith Miller|G.S. Miller]], 1910}} – [[ryjówka iberyjska]]
** ''Sorex antinorii'' {{small|[[Charles-Lucien Bonaparte|Bonaparte]], 1840}} – [[ryjówka alpejska]]
** ''Sorex coronatus'' {{small|Millet, 1828}} – [[ryjówka zwieńczona]]
** ''Sorex satunini'' {{small|Ognev, 1922}} – [[ryjówka kaukaska]]
** ''Sorex daphaenodon'' {{small|O. Thomas, 1907}} – [[ryjówka syberyjska]]
** ''Sorex cansulus'' {{small|O. Thomas, 1912}} – [[ryjówka pustelnicza]]
** ''Sorex tundrensis'' {{small|[[Clinton Hart Merriam|Merriam]], 1900}} – [[ryjówka tundrowa]]
** ''Sorex asper'' {{small|O. Thomas, 1914}} – [[ryjówka tienszańska]]
** ''Sorex samniticus'' {{small|[[Giuseppe Altobello|Altobello]], 1926}} – [[ryjówka apenińska]]
** ''Sorex arcticus'' {{small|[[Robert Kerr (1757–1813)|Kerr]], 1792}} – [[ryjówka arktyczna]]
** ''Sorex maritimensis'' {{small|[[Ronald W. Smith|R.W. Smith]], 1939}} – [[ryjówka nadmorska]]
** ''Sorex minutus'' {{small|Linnaeus, 1766}} – [[ryjówka malutka]]
** ''Sorex volnuchini'' {{small|Ognev, 1922}} – [[ryjówka drobna]]
** ''Sorex buchariensis'' {{small|Ognev, 1922}} – [[ryjówka bucharska]]
** ''Sorex thibetanus'' {{small|[[Nikołaj Kaszczenko|Kastschenko]], 1905}} – [[ryjówka tybetańska]]
** ''Sorex kozlovi'' {{small|[[Sergiej Stroganow|Stroganov]], 1952}} – [[ryjówka skryta]]
** ''Sorex planiceps'' {{small|G.S. Miller, 1911}} – [[ryjówka kaszmirska]]
* ''[[Incertae sedis]]''
** ''Sorex trowbridgii'' {{small|[[Spencer Fullerton Boird|S.F. Baird]], 1857}} – [[ryjówka daglezjowa]]
** ''Sorex arizonae'' {{small|[[Victor E. Diersing|Diersing]] & [[Donald F. Hoffmeister|Hoffmeister]], 1977}} – [[ryjówka arizońska]]
** ''Sorex merriami'' {{small|Dobson, 1890}} – [[ryjówka mahoniowa]]
** ''[[Sorex altoensis]]'' {{small|[[Leslie N. Carraway|Carraway]], 2007}}
** ''Sorex mediopua'' {{small|Carraway, 2007}} – [[ryjówka zachodniomeksykańska]]
** ''Sorex saussurei'' {{small|Merriam, 1892}} – [[ryjówka polna]]
** ''[[Sorex mccarthyi]]'' {{small|[[John O. Matson|Matson]] & [[Nicté Ordóñez-Garza|Ordóñez-Garza]], 2017}}
** ''[[Sorex salvini]]'' {{small|Merriam, 1897}}
** ''Sorex sclateri'' {{small|Merriam, 1897}} – [[ryjówka chmurna]]
** ''Sorex stizodon'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka samotna]]
** ''[[Sorex chiapensis]]'' {{small|[[Hartley Harrad Thompson Jackson|H.H.T. Jackson]], 1925}}
** ''[[Sorex ibarrai]]'' {{small|Matson & [[Timothy J. McCarthy|T.J. McCarthy]], 2005}}
** ''[[Sorex cruzi]]'' {{small|[[Alexandra J. Andino-Madrid|Andino-Madrid]], [[Julio E. Mérida Colindres|Colindres]], [[Sergio Pérez-Consuegra|Pérez-Consuegra]], & Matson, 2020}}
** ''Sorex macrodon'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka wielkozębna]]
** ''[[Sorex madrensis]]'' {{small|Matson & Ordóñez-Garza, 2017}}
** ''[[Sorex mutabilis]]'' {{small|Merriam, 1898}}
** ''Sorex veraepacis'' {{small|[[Edward Richard Alston|Alston]], 1877}} – [[ryjówka gwatemalska]]
* ''Otisorex'' {{small|[[James Ellsworth De Kay|De Kay]], 1842}}
** ''Sorex dispar'' {{small|[[Charles Foster Batchelder|Batchelder]], 1911}} – [[ryjówka długoogonowa]]
** ''Sorex fumeus'' {{small|G.S. Miller, 1895}} – [[ryjówka okopcona]]
** ''Sorex tenellus'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka delikatna]]
** ''Sorex nanus'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka karłowata]]
** ''Sorex oreopolus'' {{small|Merriam, 1892}} – [[ryjówka aztecka]]
** ''Sorex orizabae'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka piergowa]]
** ''Sorex ventralis'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka kasztanowobrzucha]]
** ''Sorex veraecrucis'' {{small|H.H.T. Jackson, 1925}} – [[ryjówka meksykańska]]
** ''Sorex ixtlanensis'' {{small|Carraway, 2007}} – [[ryjówka kordylierska]]
** ''Sorex rohweri'' {{small|[[Robert L. Rausch|R.L. Rausch]], [[Jean E. Feagin|Feagin]] & [[Virginia R. Rausch|V.R. Rausch]], 2007}} – [[ryjówka olimpijska]]
** ''Sorex longirostris'' {{small|[[John Bachman|Bachman]], 1837}} – [[ryjówka mokradłowa]]
** ''Sorex cinereus'' {{small|Kerr, 1792}} – [[ryjówka popielata]]
** ''[[Sorex fontinalis]]'' {{small|Hollister, 1911}}
** ''Sorex lyelli'' {{small|Merriam, 1902}} – [[ryjówka kalifornijska]]
** ''Sorex emarginatus'' {{small|H.H.T. Jackson, 1925}} – [[ryjówka stokowa]]
** ''Sorex milleri'' {{small|H.H.T. Jackson, 1947}} – [[ryjówka ściółkowa]]
** ''Sorex preblei'' {{small|H.H.T. Jackson, 1922}} – [[ryjówka zaroślowa]]
** ''Sorex haydeni'' {{small|S.F. Baird, 1857}} – [[ryjówka preriowa]]
** ''Sorex pribilofensis'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka reliktowa]]
** ''Sorex ugyunak'' {{small|[[Rudolph Martin Anderson|R.M. Anderson]] & [[Austin Loomer Rand|Rand]], 1945}} – [[ryjówka inuicka]]
** ''Sorex portenkoi'' {{small|Stroganov, 1956}} – [[ryjówka czukocka]]
** ''Sorex jacksoni'' {{small|[[Eugene Raymond Hall|E.R. Hall]] & [[Raymond Maurice Gilmore|Gilmore]], 1932}} – [[ryjówka torfowa]]
** ''Sorex camtschaticus'' {{small|Yudin, 1972}} – [[ryjówka kamczacka]]
** ''Sorex leucogaster'' {{small|[[Nagamichi Kuroda|Kuroda]], 1933}} – [[ryjówka wyspowa]]
** ''Sorex hoyi'' {{small|S.F. Baird, 1857}} – [[ryjówka leśna]]
** ''[[Sorex eximus]]'' {{small|[[Wilfred Hudson Osgood|Osgood]], 1901}}
** ''Sorex vagrans'' {{small|S.F. Baird, 1857}} – [[ryjówka wędrowna]]
** ''Sorex ornatus'' {{small|Merriam, 1895}} – [[ryjówka zdobna]]
** ''Sorex palustris'' {{small|[[John Richardson (naturalista)|J. Richardson]], 1828}} – [[ryjówka moczarowa]]
** ''[[Sorex albibarbis]]'' {{small|([[Edward Drinker Cope|Cope]], 1862)}}
** ''[[Sorex navigator]]'' {{small|(S.F. Baird, 1858)}}
** ''Sorex bendirii'' {{small|(Merriam, 1884)}} – [[ryjówka bagienna]]
** ''Sorex pacificus'' {{small|[[Elliott Coues|Coues]], 1877}} – [[ryjówka pacyficzna]]
** ''Sorex sonomae'' {{small|H.H.T. Jackson, 1921}} – [[ryjówka mgielna]]
** ''[[Sorex obscurus]]'' {{small|Merriam, 1895}}
** ''Sorex monticolus'' {{small|Merriam, 1890}} – [[ryjówka ciemna]]
}}

Opisano również gatunki wymarłe<ref name="zij" />:
{{układ wielokolumnowy|szerokość=12em|liczba=3|
* ''[[Sorex austriacus]]'' {{small|[[Theodor Kormos|Kormos]], 1937}}<ref name="kor37" /> ([[Austria]]; [[plejstocen]])
* ''[[Sorex baikalensis]]'' {{small|[[Barbara Rzebik-Kowalska|Rzebik-Kowalska]], 2007}}{{odn|Rzebik-Kowalska|2007|s=43}} ([[Rosja]]; plejstocen)
* ''[[Sorex bifidus]]'' {{small|Rzebik-Kowalska, 2013}}<ref name="kow13" /> ([[Polska]]; plejstocen)
* ''[[Sorex bor]]'' {{small|[[Jelle F.W. Reumer|Reumer]], 1985}}<ref name="reu" /> ([[Węgry]]; plejstocen)
* ''[[Sorex browni]]'' {{small|[[Sarah B. George|George]], 1988}}<ref name="geo" /> ([[Stany Zjednoczone]]; plejstocen)
* ''[[Sorex casimiri]]'' {{small|Rzebik-Kowalska, 1991}}{{odn|Rzebik-Kowalska|1991|s=350}} (Polska; [[pliocen]])
* ''[[Sorex cudahyensis]]'' {{small|[[Claude W. Hibbard|Hibbard]], 1944}}{{odn|Hibbard|1944|s=720}} (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex doronichevi]]'' {{small|[[Michaił Zajcew (paleontolog)|Zaitsev]] & [[Giennadij Barysznikow|Baryshnikov]], 2002}}{{odn|Zaitsev|Baryshnikov|2002|s=296}} (Rosja; plejstocen)
* ''[[Sorex edwardsi]]'' {{small|[[Thomas M. Bown|Bown]], 1980}}<ref name="bown" /> (Stany Zjednoczone; [[miocen]]–[[pliocen]])
* ''[[Sorex erbajevae]]'' {{small|Rzebik-Kowalska, 2007}}{{odn|Rzebik-Kowalska|2007|s=39}} (Rosja; plejstocen)
* ''[[Sorex ertemteensis]]'' {{small|[[Gerhard Storch|Storch]], 1995}}<ref name="sto" /> (Chińska Republika Ludowa; miocen)
* ''[[Sorex hagermanensis]]'' {{small|Hibbard & [[Philip R. Bjork|Bjork]], 1971}}{{odn|Hibbard|Bjork|1971|s=171}} (Stany Zjednoczone; pliocen)
* ''[[Sorex hundsheimensis]]'' {{small|[[Gernot Rabeder|Rabeder]], 1972}}<ref name="rab" /> (Austria; plejstocen)
* ''[[Sorex kansasensis]]'' {{small|[[Terrance L. McMullen|McMullen]], 1975}}<ref name="mcm" /> (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex lacustris]]'' {{small|(Hibbard, 1944)}}{{odn|Hibbard|1944|s=721}} (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex leahyi]]'' {{small|Hibbard, 1956}}{{odn|Hibbard|1956|s=161}} (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex macrognathus]]'' {{small|Jánossy, 1965}}<ref name="jan" /> (Węgry; plejstocen)
* ''[[Sorex margaritodon]]'' {{small|Kormos, 1930}}<ref name="kor30" /> ([[Rumunia]]; plejstocen)
* ''[[Sorex megapalustris]]'' {{small|[[Gerald R. Paulson|Paulson]], 1961}}<ref name="pau" /> (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex meltoni]]'' {{small|Hibbard & Bjork, 1971}}{{odn|Hibbard|Bjork|1971|s=172}} (Stany Zjednoczone; pliocen)
* ''[[Sorex minutoides]]'' {{small|Storch, 1995}}<ref name="sto" /> (Chińska Republika Ludowa; miocen)
* ''[[Sorex palaeosibiriensis]]'' {{small|Mezhzherin, 1972}}<ref name="mez72" /> (Rosja; plejstocen)
* ''[[Sorex perminutus]]'' {{small|Kretzoi, 1959}}<ref name="kre51" /> (Austria; plejstocen)
* ''[[Sorex polonicus]]'' {{small|Rzebik-Kowalska, 1991}}{{odn|Rzebik-Kowalska|1991|s=366}} (Polska; pliocen)
* ''[[Sorex postsavini]]'' {{small|([[Ivan Horáček|Horáček]] & Ložek, 1988)}}<ref name="hor&loz" /> ([[Niemcy]]; plejstocen)
* ''[[Sorex powersi]]'' {{small|Hibbard & Bjork, 1971}}{{odn|Hibbard|Bjork|1971|s=172}} (Stany Zjednoczone; pliocen)
* ''[[Sorex praealpinus]]'' {{small|[[Florian Heller (biolog)|F. Heller]], 1930}}<ref name="hel30" /> (Niemcy; plejstocen)
* ''[[Sorex praearaneus]]'' {{small|Kormos, 1934}}<ref name="kor34" /> (Węgry; pliocen)
* ''[[Sorex praecaecutiens]]'' {{small|Mezhzherin, 1972}}<ref name="mez72" /> (Rosja; plejstocen)
* ''[[Sorex pratensis]]'' {{small|(Hibbard, 1944)}}{{odn|Hibbard|1944|s=722}} (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex pseudoalpinus]]'' {{small|Rzebik-Kowalska, 1991}}{{odn|Rzebik-Kowalska|1991|s=356}} (Polska; pliocen)
* ''[[Sorex reumeri]]'' {{small|[[Bahadur Singh Kotlia|Kotlia]], 1995}}<ref name="kot" /> ([[Indie]]; plejstocen)
* ''[[Sorex rupestris]]'' {{small|(Zaitsev & Baryshnikov, 2002)}}{{odn|Zaitsev|Baryshnikov|2002|s=299}} (Rosja; plejstocen)
* ''[[Sorex runtonensis]]'' {{small|[[Martin Alister Campbell Hinton|Hinton]], 1911}}{{odn|Hinton|1911|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30532264 532]}} (Wielka Brytania; plejstocen)
* ''[[Sorex rexroadensis]]'' {{small|Hibbard, 1953}}<ref name="hib" /> (Stany Zjednoczone; pliocen)
* ''[[Sorex savini]]'' {{small|Hinton, 1911}}{{odn|Hinton|1911|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/30532263 531]}} (Wielka Brytania; plejstocen)
* ''[[Sorex sandersi]]'' {{small|Hibbard, 1956}}{{odn|Hibbard|1956|s=179}} (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex scottensis]]'' {{small|[[Dominique Jammot|Jammot]], 1972}}<ref name="jam72" /> (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex stehlini]]'' {{small|([[Miklós Kretzoi|Kretzoi]], 1943)}}<ref name="kre43" /> (Stany Zjednoczone; plejstocen)
* ''[[Sorex subaraneus]]'' {{small|F. Heller, 1958}}<ref name="hel58" /> (Niemcy; plejstocen)
* ''[[Sorex taylori]]'' {{small|Hibbard, 1937}}<ref name="hib37" /> (Stany Zjednoczone; pliocen)
* ''[[Sorex thaleri]]'' {{small|Jammot, 1989}}<ref name="jam89" /> ([[Francja]]; plejstocen)
* ''[[Sorex yatkolai]]'' {{small|Bown, 1980}}<ref name="bown" /> (Stany Zjednoczone; miocen–pliocen)
}}

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Linnaeus">{{cytuj książkę| autor = C. Linnaeus| tytuł = Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis|url = https://biodiversitylibrary.org/item/10277#page/63/mode/1up|rok = 1758|wydawca = Impensis Direct. Laurentii Salvii|miejsce = [[Sztokholm|Holmiae]]|wydanie = 10|tom = 1|strony = 53|cytat = |język = la}}</ref>
<ref name="Heptner&Dolgov">{{cytuj pismo |autor = В.Г. Гептнер & В.А. Долгов |tytuł = О систематическом по . ложении. Sorex mirabilis. Ognev, 1937 (Mammalia,. Soricidae)|url = |czasopismo = Зоологический Журнал| wolumin = 46| strony = 1422|rok = 1967| język = ru}}</ref>
<ref name="DeKay">{{cytuj książkę| autor = J.E. De Kay| tytuł = Zoology of New York|url = https://biodiversitylibrary.org/item/18389#page/52/mode/1up|rok = 1842|wydawca = W. & A. White & J. Visscher|miejsce = Albany|część = 1|tytuł części = Mammalia|strony = 22| język = en}}</ref>
<ref name="iczn">{{cytuj pismo |autor = Anonim|tytuł = Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla)|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/12441432|czasopismo = The Bulletin of zoological nomenclature | wolumin = 55|numer = 1|strony = 64–71|rok = 1998| język = en}}</ref>
<ref name="Brisson">{{cytuj książkę| autor = M.J. Brisson| tytuł = Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus |url = https://biodiversitylibrary.org/item/89810#page/138/mode/1up|rok = 1762|wydawca = Theodorum Haak|miejsce = [[Lejda|Lugduni Batavorum]]| tom = 2|strony = 126 |język = la}}</ref>
<ref name="Kaup">{{cytuj książkę| autor = J.J. Kaup| tytuł = Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält |url = https://biodiversitylibrary.org/item/129856#page/148/mode/1up|rok = 1829|wydawca = In commission bei Carl Wilhelm Leske|miejsce = Darmstadt | strony = 120|język = de}}</ref>
<ref name="duv">{{cytuj pismo |autor = G.L. Duvernoy|tytuł = Fragments d’histoire naturelle systématique et physiologique sur les musaraignes |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/33961661|czasopismo = Mémoires de la Société du muséum d’histoire naturelle de Strasbourg| wolumin = 2|numer = 2|strony = 23|rok = 1835| język = fr}}</ref>
<ref name="Gray">{{cytuj pismo |autor = J.E. Gray|tytuł = (Meeting the following arrangement of the Sorices, accompanying his observations upon this group by the exhibition of the shrews in the Society’s collection)|url = https://biodiversitylibrary.org/item/96163#page/295/mode/1up|czasopismo = Proceedings of the Zoological Society of London| wolumin = 6 |strony = 123|rok = 1838|doi = |język = en}}</ref>
<ref name="Pomel">{{cytuj pismo |autor = A.N. Pomel|tytuł = Etudes sur les carnassiers insectivores (Extrait)|url = https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89048211767&view=1up&seq=968|czasopismo = Archives des sciences physiques et naturelles| oznaczenie = |wolumin = 9| strony = 248|rok = 1848| język = fr}}</ref>
<ref name="Baird">{{cytuj książkę| autor = S.F. Baird| tytuł = Mammals of North America|url = https://biodiversitylibrary.org/item/138603#page/47/mode/1up|rok = 1859|wydawca = J.B. Lippincott|miejsce = Philadelphia |strony = 11| język = en}}</ref>
<ref name="Coues">{{cytuj pismo |autor = E. Coues|tytuł = Precursory notes on American Insectivorous Mammals, with descriptions of new Species|url = https://biodiversitylibrary.org/item/98702#page/731/mode/1up|czasopismo = Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories| wolumin = 3|numer = 3|strony = 643|rok = 1877| język = en}}</ref>
<ref name="Merriam">{{cytuj pismo |autor = C.H. Merriam|tytuł = Description of a new Genus and Species of the Sorecidae|url = https://biodiversitylibrary.org/item/52035#page/395/mode/1up|czasopismo = Transactions of the Linnaean Society of New York| wolumin = 2| strony = 217|rok = 1884| język = en}}</ref>
<ref name="Schulze">{{cytuj pismo |autor = F.E. Schulze|tytuł = Faunae Hercynicae Mammalia|url = https://www.zobodat.at/pdf/Schr-Natwiss-Ver-Wernigerode_5_1890_0021-0036.pdf|czasopismo = Schriften des Naturwissenschaftlichen Vereins des Harzes in Wernigerode| wolumin = 5| strony = 28|rok = 1890| język = la}}</ref>
<ref name="Altobello">{{cytuj pismo |autor = G. Altobello|tytuł = Un nuovo genere della famiglia Soricidae|url = |czasopismo = Revue Française de Mammalogie| wolumin = 1| strony = 6|rok = 1927| język = fr}}</ref>
<ref name="ogn">{{cytuj książkę| autor = С.И. Огнёв| tytuł = Звери Восточной Европы и Северной Азии|url = | rok = 1928|tom = 1 |tytuł tomu = Насекомоядные и летучие мыши|wydawca = Государственное издательство|miejsce = Москва, Ленинград|strony = 174|język = ru}}</ref>
<ref name="kre41">{{cytuj pismo |autor = M. Kretzoi|tytuł = Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög |url = http://publication.nhmus.hu/pdf/annHNHM/Annals_HNHM_1941_Vol_34_m_105.pdf|czasopismo = Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici| wolumin = 34|strony = 109|rok = 1941|język = de}}</ref>
<ref name="Stroganov">{{cytuj pismo |autor = С.У. Строганов |tytuł = К систематике и распространению двух малоизученных видов бурозубок Средней и Центральной Азии|url = |czasopismo = Бюллетень Московского общества испытателей природы|oznaczenie = Отдел биологический| wolumin = 57|wydanie = 5|strony = 22|rok = 1952| język = ru}}</ref>
<ref name="kre56">{{cytuj pismo |autor = M. Kretzoi |tytuł = Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirges |url = http://real-j.mtak.hu/17520/1/geologica_hungarica_ser_paleo_27_1956.pdf|czasopismo = Geologica Hungarica| oznaczenie = Series Palaeontologica|wolumin = 27 |strony = 160 (przypis)|rok = 1956| język = de}}</ref>
<ref name="mez65">{{cytuj książkę| autor = В.Г. Бондарчук & В.Н. Шелкоплас (redaktorzy)| tytuł = Материалы по четвертичному периоду Украины: к конгрессу Международной Ассоциации по Изучению Четвертичного Периода|url = |autor r = С.В. Межжерин| rozdział = Очерк четвертичной истории и происхождения современной фауны краснозубых бурозубок (род Sorex, Insectivora, Mammalia)| adres rozdziału = |rok = 1965|wydawca = Наукова думка|miejsce = Киев| strony = 167|język = ru}}</ref>
<ref name="vor&kral">{{cytuj książkę| autor = | tytuł = IV съезд Всесоюзного триол. об-ва. |url = |autor r = N.N. Vorontsev & B. Král| rozdział = | adres rozdziału = |rok = 1986|wydawca = |miejsce = Moskva |tom = 1|strony = 49}}</ref>
<ref name="Yudin">{{cytuj książkę| autor = Б.С. Юдин| tytuł = Насекомоядные млекопитающие Сибири|url = |rok = 1989|wydawca = Наука, Сибирское отделение|miejsce = Новосибирск| strony = 185| język = ru}}</ref>
<ref name="Cichocki&inni">Nazwy zwyczajowe za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 72–75 | język = pl en}}</ref>
<ref name="Burgin&inni">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest| tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/| rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 2|tytuł części = Eulipotyphla to Carnivora|isbn = 978-84-16728-35-0|strony = 22–34|język = en}}</ref>
<ref name="Burgin&innib">{{Cytuj książkę | autor = R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = C.J. Burgin, K. He, R. Haslauer, B. Sheftel, P. Jenkins, M. Ruedi, S. Hintsche, M. Motokawa, A. Hinckley & R. Hutterer| rozdział = Family Soricidae (Shrews)| część = 8 | tytuł części = Insectivores, Sloths and Colugos| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 395–424| isbn = 978-84-16728-08-4| rok = 2018 | język = en}}</ref>
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=13700452|tytuł = Genus ''Sorex'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2020-12-31}}</ref>
<ref name="mdd">{{cytuj stronę | url = https://www.mammaldiversity.org/tree.html| tytuł = Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy| praca = ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11)|opublikowany = American Society of Mammalogists| data dostępu = 2023-10-23| autor = N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby| język = en}}</ref>
<ref name="amw">{{cytuj książkę| autor = Lynx Nature Books| tytuł = All the Mammals of the World|url = | rozdział = Class Mammalia|rok = 2023|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|isbn = 978-84-16728-66-4|strony = 406–412|język = en}}</ref>
<ref name="zij">{{cytuj | url = http://hesperomys.com/t/9053| tytuł = Sorex Linnaeus, 1758| opublikowany = Hesperomys project (Version 23.8.1)| data dostępu = 2023-10-23| autor = J.S. Zijlstra | doi = 10.5281/zenodo.7654755|język = en}}</ref>
<ref name="kor37">{{cytuj pismo |autor = T. Kormos|tytuł = A hundsheimi fossilis kisemlősök revíziója (Revision der Kleinsäuger von Hundsheim in Niederösterreich)|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/50725632|czasopismo = Földtani közlöny | wolumin = 67|numer = 1–3|strony = 31|rok = 1937 |język = de}}</ref>
<ref name="kow13">{{cytuj pismo |autor = [[Barbara Rzebik-Kowalska|B. Rzebik-Kowalska]]|tytuł = Sorex bifidus n. sp. and the rich insectivore mammal fauna (Erinaceomorpha, Soricomorpha, Mammalia) from the Early Pleistocene of Żabia Cave in Poland|url = https://palaeo-electronica.org/content/pdfs/376.pdf|czasopismo = Palaeontologia Electronica | wolumin = 16|numer = 2; 12A|strony = 14|rok = 2013 |język = en}}</ref>
<ref name="reu">{{cytuj pismo |autor = J.W.F. Reumer|tytuł = Ruscinian and early Pleistocene Soricidae (Insectivora, Mammalia) from Tegelen (The Netherlands) and Hungary|url = https://repository.naturalis.nl/pub/317470|czasopismo = Scripta Geologica| wolumin = 73 |strony = 32|rok = 1985 |język = en}}</ref>
<ref name="geo">{{cytuj pismo |autor = S.B. George |tytuł = Systematics, historical biogeography, and evolution of the genus Sorex|url = |czasopismo = [[Journal of Mammalogy]]| wolumin = 69|numer = 3|strony = 456|rok = 1988| doi = 10.2307/1381337 |język = en}}</ref>
<ref name="bown">{{cytuj pismo |autor = T.M. Bown|tytuł = The fossil Insectivora of Lemoyne Quarry (Ash Hollow Formation, Hemphillian), Keith County, Nebraska|url = https://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1283&context=tnas|czasopismo = Transactions of the Nebraska Academy of Sciences | wolumin = 8 |strony = 100|rok = 1980| język = en}}</ref>
<ref name="sto">{{cytuj pismo |imię = G. | nazwisko = Storch|tytuł = The Neogene mammalian faunas of Ertemte and Harr Obo in Inner Mongolia Nei Mongol, China. 11. Soricidae (Insectivora)|url = |czasopismo = Senckenbergiana lethaea| wolumin = 75|numer = 1/2|strony = 221–251|rok = 1995 |odn = tak|język = en}}</ref>
<ref name="rab">{{cytuj pismo |autor = G. Rabeder|tytuł = Die Insectivoren und Chiropteren (Mammalia) aus dem Altpleistozän von Hundsheim (Niederösterreich)|url = |czasopismo = Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien| wolumin = 76|strony = 404|rok = 1972|jstor = 41769398 |język = de}}</ref>
<ref name="mcm">{{cytuj pismo |autor = T.L. McMullen |tytuł = Shrews from the Late Pleistocene of central Kansas, with the description of a new species of Sorex|url = |czasopismo = [[Journal of Mammalogy]]| wolumin = 56|numer = 2|strony = 317|rok = 1975|doi = 10.2307/1379363|język = en}}</ref>
<ref name="jan">{{cytuj pismo |autor = D. Jánossy|tytuł = Nachweis einer jungmittelpleistozä- nen Kleinvertebratenfauna aus der Felsnische Uppony I (Nordungarn)|url = |czasopismo = Karszt és Barlang| wolumin = 4|strony = 62 |rok = 1965| język = de}}</ref>
<ref name="kor30">{{cytuj pismo |autor = T. Kormos|tytuł = Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö|url = http://publication.nhmus.hu/pdf/annHNHM/Annals_HNHM_1930-31_Vol_27_237.pdf |czasopismo = Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici | wolumin = 27 |strony = 240|rok = 1930| język = de}}</ref>
<ref name="pau">{{cytuj pismo |autor = G.R. Paulson|tytuł = The mammals of the Cudahy fauna|url = |czasopismo = Papers of the Michigan Academy of Science, Arts, and Letters| wolumin = 46 |strony = 132|rok = 1961| język = en}}</ref>
<ref name="mez72">{{cytuj pismo |autor = В.А. Межжерин |tytuł = Землеройки-бурозубки {Sorex, Insectívora, Mammalia) из плейстоценовых отложений СССР|url = |czasopismo = Териология| wolumin = 1 |strony = 117–130|rok = 1972 |język = ru}}</ref>
<ref name="kre51">{{cytuj pismo |autor = M. Kretzoi|tytuł = New names for soricid and arvicolid homonyms|url = |czasopismo = Vertebrata Hungarica| wolumin = 1|numer = 2|strony = 248|rok = 1959| język = en}}</ref>
<ref name="kot">{{cytuj pismo |autor = B.S. Kotlia|tytuł = Upper Pleistocene Soricidae and Muridae from Bhimtal-Bilaspur deposits, Kumaun Himalaya, India|url = |czasopismo = Journal of the Geological Society of India| wolumin = 46|numer = 2|strony = 177–190|rok = 1995 |język = en}}</ref>
<ref name="hor&loz">{{cytuj pismo |autor = I. Horáček & V. Ložek|tytuł = Palaeozoology of the Mid-European Quaternary past: scope of the approach and selected results |url = |czasopismo = Rozpravy Ceskoslovenské Akademie Ved| wolumin = 98|strony = 3-102|rok = 1988| język = en}}</ref>
<ref name="hel30">{{cytuj pismo |autor = F. Heller|tytuł = Eine Forest-Bed-Fauna aus der Sackdillinger Höhle (Oberpfalz)|url = |czasopismo = Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen| oznaczenie = Abteilung B, Geologie, Paläontologie |wolumin = 63|numer = 2|strony = 247–298|rok = 1930 |język = de}}</ref>
<ref name="kor34">{{cytuj pismo |autor = T. Kormos|tytuł = Neue Insektenfresser, Fledermäuse und Nager aus dem Oberpliozän der Villányer Gegend|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/50722514|czasopismo = Földtani közlöny | wolumin = 64|numer = 10–12|strony = 298|rok = 1934| język = de}}</ref>
<ref name="hib">{{cytuj pismo |autor = C.W. Hibbard|tytuł = The insectivores of the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas|url = |czasopismo = Journal of Paleontology| wolumin = 27|numer = 1|strony = 23|rok = 1953|jstor = 1300091 |język = en}}</ref>
<ref name="jam72">{{cytuj pismo |autor = D. Jammot|tytuł = Relationships between the new species Sorex scottensis and the fossil shrews Sorex cinereus Kerr|url = |czasopismo = Mammalia | wolumin = 36|numer = 3|strony = 456|rok = 1972|doi = 10.1515/mamm.1972.36.3.449|język = en}}</ref>
<ref name="kre43">{{cytuj pismo |autor = M. Kretzoi|tytuł = Bemerkungen über Petényia |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/50730832|czasopismo = Földtani közlöny| wolumin = 73|numer = 1|strony = 607|rok = 1943| język = de}}</ref>
<ref name="hel58">{{cytuj pismo |autor = F. Heller|tytuł = Eine neue altquartäre Wirbeltierfauna von Erpfingen (Schwäbische Alb)|url = |czasopismo = Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Abhandlungen| oznaczenie = Abteilung B, Geologie, Paläontologie|wolumin = 107| strony = 1–102 |rok = 1958|doi = |język = de}}</ref>
<ref name="hib37">{{cytuj pismo |autor = C.W. Hibbard|tytuł = An Upper Pliocene fauna from Meade County, Kansas|url = |czasopismo = Transactions of the Kansas Academy of Science| wolumin = 40|strony = 242|rok = 1938| doi = 10.2307/3625415|język = en}}</ref>
<ref name="jam89">{{cytuj książkę| autor = M. Campy, J. Chaline & M. Vuillemey (redaktorzy) | tytuł = La Baume de Gigny: Jura (Gallia préhistoire)|url = |autor r = D. Jammot| rozdział = Les insectivores| adres rozdziału = |rok = 1989|wydawca = CNRS Éditions |miejsce = Paris| isbn = 978-2-222-04345-4|strony = 111–120|język = fr}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo| odn = tak | imię = T.S. | nazwisko = Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = http://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/9/mode/1up|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna| wolumin = 23 | strony = 1–984 |język = en}}
* {{cytuj pismo |imię = M.A.C. | nazwisko = Hinton|tytuł = The British fossil shrews|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/30532261|czasopismo = The geological magazine, or, Monthly journal of geology | oznaczenie = New series. Decade V|wolumin = 8|numer = 12|strony = 529–539|rok = 1911 |odn = tak|język = en}}
* {{cytuj książkę| imię = E.C.| nazwisko = Jaeger| tytuł = Source-book of biological names and terms|url = https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=7|rok = 1959|wydawca = Charles C. Thomas|miejsce = Springfield|wydanie = 3 (Revised second printing)| strony = 1–316|odn = tak | język = en}}
* {{cytuj pismo |imię = C.W. | nazwisko = Hibbard|tytuł = Stratigraphy and vertebrate paleontology of Pleistocene deposits of southwestern Kansas|url = |czasopismo = Geological Society of America Bulletin | wolumin = 55|numer = 6|strony = 707–754|rok = 1944|doi = 10.1130/GSAB-55-707|odn = tak|język = en}}
* {{cytuj pismo |imię = C.W. | nazwisko = Hibbard|tytuł = Vertebrate fossils from the Meade formation of southwestern Kansas|url = |czasopismo = Papers of the Michigan Academy of Science, Arts and Letters| wolumin = 41|strony = 145–203|rok = 1956| odn = tak|język = en}}
* {{cytuj pismo |autor = C.W. Hibbard & P.R. Bjork|tytuł = The insectivores of the Hagerman local fauna, Upper Pliocene of Idaho|url = https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/48451/ID300.pdf?sequence=2&isAllowed=y|czasopismo = Contributions from the Museum of Paleontology, University of Michigan| wolumin = 23|numer = 9|strony = 171–180|rok = 1971| odn = {{odn/id|Hibbard|Bjork|1971}}|język = en}}
* {{cytuj pismo |imię = B. | nazwisko = Rzebik-Kowalska |tytuł = Pliocene and Pleistocene Insectivora (Mammalia) of Poland. VIII. Soricidae: Sorex Linnaeus, 1758, Neomys Kaup, 1829, Macroneomys Fejfar, 1966, Paenelimnoecus Baudelot, 1972 and Soricidae indeterminata|url = http://www.isez.pan.krakow.pl/journals/azc/pdf/azc_v/34(2)/34(2)_01.pdf|czasopismo = Acta Zoologica Cracoviensia | wolumin = 34|numer = 2|strony = 323–424|rok = 1991|odn = tak| język = en}}
* {{cytuj pismo |autor = M.V. Zaitsev & G.F. Baryshnikov|tytuł = Pleistocene Soricidae (Lipotyphla, Insectivora, Mammalia) from Treugolnaya Cave, northern Caucasus, Russia |url = http://www.isez.pan.krakow.pl/journals/azc/pdf/azc_v/45(2)/04.pdf|czasopismo = Acta Zoologica Cracoviensia| wolumin = 45|numer = 2|strony = 283–305|rok = 2002| odn = {{odn/id|Zaitsev|Baryshnikov|2002}}|język = en}}
* {{cytuj pismo |imię = B. | nazwisko = Rzebik-Kowalska|tytuł = New data on Soricomorpha (Lipotyphla, Mammalia) from the Pliocene and Pleistocene of Transbaikalia and Irkutsk Region (Russia)|url = https://www.ingentaconnect.com/content/isez/azca/2007/00000050/f0020001/art00003?crawler=true|czasopismo = Acta Zoologica Cracoviensia | wolumin = 50A|numer = 1–2|strony = 15–48|rok = 2007|odn = tak| język = en}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Ryjówki]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]