Tekst źródłowy strony Pozyton

{{Cząstka infobox
 | nazwa = Pozyton
 | oznaczenie = e<sup>+</sup>
 | klasyfikacja = [[Lepton (mechanika kwantowa)|lepton]], [[fermion]]
 | ładunek = +[[Ładunek elektryczny elementarny|e]]
1,60217653(14) × 10<sup>-19</sup> [[Kulomb|C]]
 | masa = 5,485 799 09(27) × 10<sup>–4</sup> [[Jednostka masy atomowej|u]]<br />9,10938 × 10<sup>-31</sup>kg<br />0,510 998 918(44) [[MeV]]/''[[prędkość światła|c]]''²
 | czas życia = trwała
 | spin = 1/2
}}
{{wikisłownik|pozyton}}
'''Pozyton''', '''antyelektron''' (nazywany też '''pozytronem''' wskutek [[kalka (językoznawstwo)|kalkowania]] [[język angielski|ang.]] nazwy ''positron'') – [[cząstka elementarna|elementarna cząstka]] [[antymateria|antymaterii]] oznaczana symbolem '''e<sup>+</sup>''', będąca antycząstką [[elektron]]u. Należy do grupy [[Lepton (mechanika kwantowa)|leptonów]]<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3961418 | tytuł = pozyton | data dostępu = 2022-09-15 }}</ref>.

Jej [[ładunek elektryczny]] jest równy +1 (jednostce ładunku elementarnego), masa jest równa masie elektronu. [[Spin (fizyka)|Spin]] pozytonu jest połówkowy.

Cechą charakterystyczną jest fakt, że po spotkaniu elektronu z pozytonem najczęściej, bo z prawdopodobieństwem 99,8%, dochodzi do [[anihilacja|anihilacji]] na dwa [[Kwant energii|kwanty]] [[Promieniowanie gamma|gamma]]. Fotony anihilacyjne emitowane są wówczas (w [[układ środka masy|układzie środka masy]]) w dokładnie przeciwnych kierunkach. Muszą być spełnione zasady [[Zasada zachowania ładunku|zachowania ładunku]], [[Zasada zachowania pędu|pędu]] jak i [[Zasada zachowania energii|energii]], stąd też energia każdego z kwantów przy anihilacji dwufotonowej jest równa 511&nbsp;keV. Obserwowane są również inne kanały anihilacji, wśród których można wymienić anihilację 3-fotonową (3QA), jednak są one znacznie mniej prawdopodobne – na przykład [[przekrój czynny]] na anihilację dwufotonową jest 371 razy większy od przekroju na anihilację trójfotonową.

== Źródła i zastosowanie pozytonów ==
Antyelektrony powstają przede wszystkim przy [[rozpad beta plus|promieniowaniu beta plus]]. W rozpadzie tym [[proton]] w jądrze atomowym ulega przemianie na [[neutron]], pozyton oraz [[neutrino]], np.
:: <math>^{22}_{11}\mathrm{Na}\rightarrow ^{22}_{10}\mathrm{Ne}+\mathrm{e}^++\mathrm{\nu}_e</math>

Spośród ok. 200 istniejących w przyrodzie takich [[izotopy|izotopów]] tylko część używana jest do badań. Kryterium jest tu maksymalna energia emitowanego pozytonu oraz [[czas połowicznego rozpadu]] izotopu. W badaniach materiałowych szczególnie chętnie wykorzystuje się izotop <sup>22</sup>[[Sód#Skład izotopowy|Na]] lub <sup>68</sup>[[German|Ge]].

Pozytony stosuje się w badaniach materiałowych, przede wszystkim do znajdowania defektów struktury krystalicznej, w [[medycyna|medycynie]] do obrazowania w [[Pozytonowa tomografia emisyjna|pozytonowej tomografii emisyjnej]].

== Historia odkrycia ==
Istnienie pozytonu zostało przewidziane teoretycznie w roku 1928 przez [[Paul Dirac|Paula Diraca]]. Po raz pierwszy zaobserwowany został w komorze mgłowej cztery lata później w roku 1932 przez [[Carl David Anderson|Carla Andersona]]. Dirac interpretował pozyton jako dziurę w tzw. [[morze Diraca|morzu Diraca]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Gamow |imię = George |autor link = George Gamow |tytuł = Biografia fizyki |inni = [[Barbara Wojtowicz-Natanson]] (tłum) |wydawca = Wiedza Powszechna |miejsce = Warszawa |rok = 1967 |strony = 272–276 |oclc = 878933859}}</ref>, z kolei [[Richard Feynman]] rozważał go jako cząstkę poruszającą się do tyłu w czasie. Po odkryciu pozytonu m.in. małżonkowie [[Joliot-Curie]] zaobserwowali tworzenie się [[pozytonium]], czyli stanu związanego e<sup>+</sup>e<sup>-</sup>.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj|autor = Jerzy Dryzek |tytuł = Wstęp do spektroskopii anihilacji pozytonów w ciele stałym |data = 1997 |isbn = 83-233-1064-5 |miejsce = Kraków |wydawca = Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego |oclc = 749327725}}

{{Cząstki elementarne}}
{{Antymateria}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Leptony]]
[[Kategoria:Antymateria]]
[[Kategoria:Odkrycia nagrodzone Nagrodą Nobla]]