Tekst źródłowy strony Podkowiec duży

{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = Podkowiec duży
 |nazwa łacińska         = ''Rhinolophus ferrumequinum''
 |TSN                    = 631430
 |zoolog                 = ([[Johann Christian Daniel von Schreber|Schreber]], 1774)
 |okres istnienia        = 
 |grafika                = Peillot P3260031mod.jpg
 |opis grafiki           = 
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ssaki]]
 |podgromada             = [[żyworodne]]
 |infragromada           = [[łożyskowce]]
 |rząd                   = [[nietoperze]]
 |podrząd                = [[rudawkokształtne]]
 |nadrodzina             = [[Rhinolophoidea]]
 |rodzina                = [[podkowcowate]]
 |rodzaj                 = [[podkowiec]]
 |gatunek                = podkowiec duży
 |synonimy               = 
* ''Vespertilio ferrum-equinum'' {{small|Schreber, 1774}}{{r|Schreber}}
* ''Vespertilio equinus'' {{small|[[Philipp Ludwig Statius Müller|P.L.S. Müller]], 1776}}{{r|Müller}}
* ''Vespertilio solea''{{refn|grupa=uwaga|Nazwa niedostępna decyzją [[Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej|ICZN]]{{r|iczn}}.}} {{small|[[Eberhard August Wilhelm von Zimmermann|Zimmermann]], 1777}}{{r|Zimmermann}}
* ''Vespertilio perspicillatus'' {{small|[[Johann Friedrich Blumenbach|Blumenbach]], 1779}}{{r|Blumenbach}}
* ''Vespertilio ungula'' {{small|[[Pieter Boddaert|Boddaert]], 1785}}{{r|Boddaert}}
* ''Vespertilio ferrum-equinum major'' {{small|[[Robert Kerr (1757–1813)|Kerr]], 1792}}{{r|Kerr}}
* ''Vespertilio hippocrepis'' {{small|[[Franz de Paula von Schrank|Schrank]], 1798}}{{r|Schrank}}
* ''Rhinolophus major'' {{small|[[Étienne Geoffroy Saint-Hilaire|É. Geoffroy Saint-Hilaire]], 1803}}{{r|Geoffroy1803}}
* ''Rhinolophus unihastatus'' {{small|É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1813}}{{r|Geoffroy1813}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum'' var. ''germanicus'' {{small|[[Carl Jakob Wilhelm Ludwig Koch|Koch]], 1865}}{{odn|Koch|1865|s=522}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum'' var. ''italicus'' {{small|Koch, 1865}}{{odn|Koch|1865|s=523}}
* ''Rhinolophus unihastatus'' var. ''homorodalmasiensis''<ref group="uwaga">''[[Nomen nudum]]''.</ref> {{small|[[Jenő Daday|Daday]], 1885}}{{r|Daday1885}}
* ''Rhinolophus unihastatus'' var. ''homodorensis'' {{small|Daday, 1887}}{{r|Daday1887}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum obscurus'' {{small|[[Ángel Cabrera (zoolog)|Cabrera]], 1904}}{{r|Cabrera}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum typicus'' {{small|[[Knud Andersen (zoolog)|K. Andersen]], 1905}}{{odn|Andersen|1905|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31207574 113]}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum insulanus'' {{small|[[Gerald Edwin Hamilton Barrett-Hamilton|Barrett-Hamilton]], 1910}}{{r|Barrett-Hamilton}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum colchicus'' {{small|[[Konstantin Satunin|Satunin]], 1912}}{{r|Satunin}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum irani'' {{small|[[Robert Ernest Cheesman|Cheesman]], 1921}}{{r|Cheesman}}
* ''Rhinolophus ferrum-equinum martinoi'' {{small|Petrov, 1940}}{{r|Petrov}}
* ''Rhinolophus bocharicus rubiginosus'' {{small|Gubareff, 1941}}
* ''Rhinolophus ferrumequinum creticum'' {{small|Iliopoulou-Georgudaki & Ondrias, 1985}}{{r|Iliopoulou-Georgudaki&Ondrias}}
 |ranga podtaksonu       = [[podgatunek|Podgatunki]]
 |podtaksony             = 
* ''R. f. ferrumequinum'' {{small|(Schreber, 1774)}}
* ''R. f. proximus'' {{small|K. Andersen, 1905}}{{odn|Andersen|1905|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31207573 112]}}
 |status IUCN            = LC
 |IUCN id                = 19517
 |mapa występowania      = Rhinolophus ferrumequinum range Map.png
 |opis mapy występowania = 
 |wikispecies            = Rhinolophus ferrumequinum
 |commons                = Rhinolophus ferrumequinum
}}
'''Podkowiec duży'''{{r|miiz}} (''Rhinolophus ferrumequinum'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[ssaki|ssaka]] [[nietoperze|latającego]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[podkowcowate|podkowcowatych]] (Rhinolophidae). Maksymalna długość życia tego zwierzęcia wynosi 30 lat i 5 miesięcy.

== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał w 1774 roku niemiecki przyrodnik [[Johann Christian Daniel von Schreber]] nadając mu nazwę ''Vespertilio ferrum-equinum''{{r|Schreber}}. [[Holotyp]] [[miejsce typowe|pochodził]] z Francji{{r|Wilson&Reeder}}. Podgatunek ''proximus'' po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1905 roku duński chiropterolog [[Knud Andersen (zoolog)|Knud Andersen]] nadając mu nazwę ''Rhinolophus ferrum-equinum proximus''{{odn|Andersen|1905|s=[https://www.biodiversitylibrary.org/page/31207573 112]}}. Holotyp pochodził z [[Gilgit]], w Kaszmirze{{r|Ellerman&Morrison-Scott}}.

''Rhinolophus ferrumequinum'' należy do grupy gatunkowej ''ferrumequinum'', która należy do afro-palarktycznego [[klad]]u ''Rhinolophus'', blisko grup gatunkowych ''maclaudi'', ''fumigatus'' i ''xinanzhongguoensis''{{r|Burgin&inni}}. Dokładna granica zasięgu między ''R. ferrumequinum ''i ''[[Rhinolophus nippon|R. nippon]]'' jest obecnie niepewna ze względu na brak danych genetycznych z okazów z południowo-wschodniej Azji{{r|Burgin&inni}}. Podgatunek ''creticum'' jest obecnie uważany za synonim podgatunku nominatywnego, a podgatunek ''irani'' jest obecnie synonimem podgatunku ''proximus''{{r|Csorba&inni|Burgin&inni}}. Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' rozpoznają dwa [[podgatunek|podgatunki]]{{r|Burgin&inni}}.

=== Etymologia ===
* ''Rhinolophus'': {{gr.|ῥις}} ''rhis'', ῥινος ''rhinos'' „nos”; λοφος ''lophos'' „grzebień”{{r|Palmer}}.
* ''ferrumequinum'': {{łac.|ferrum}} „stal, żelazo”{{odn|Jaeger|1944|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=119 89]}}; ''equinus'' „koński”{{odn|Jaeger|1944|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=113 83]}}.
* ''proximus'': łac. ''proximus'' „bardzo blisko, najbliższy”, forma wyższa od ''propior'', ''propioris'' „bliższy”, forma wyższa od ''prope'' „blisko”<ref>{{The Key to Scientific Names|nazwa=proximus|data dostępu=2022-06-22}}</ref>.

== Zasięg występowania ==
Podkowiec duży występuje w południowo-zachodniej [[Eurazja|Eurazji]] zamieszkując w zależności od podgatunku{{r|Burgin&inni}}:
* ''R. ferrumequinum ferrumequinum'' – południowa [[Europa]] od [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]] i [[Francja|Francji]] na wschód do [[Rumunia|Rumunii]], [[Bułgaria|Bułgarii]] i [[Grecja|Grecji]], w tym południowo-zachodnia [[Wielka Brytania]], południowe [[Niemcy]], południowa [[Polska]] i [[Półwysep Krymski]], także na większości wysp [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] ([[Baleary]], [[Korsyka]], [[Sardynia]], [[Sycylia]], [[Malta]], [[Kreta]], [[Cypr]], itp.), w [[Turcja|Turcji]] ([[Anatolia]]), w północno-zachodniej [[Afryka|Afryce]] (północne [[Maroko]], północna [[Algieria]], północna [[Tunezja]] i północno-zachodnia [[Libia]]) oraz region [[Lewant]]u{{r|Csorba&inni|Burgin&inni}}.
* ''R. ferrumequinum proximus'' – [[Kaukaz Południowy]], [[Mezopotamia]], południowy [[Turkmenistan]], północny, zachodni i południowy [[Iran]], [[Afganistan]], [[Tadżykistan]], [[Kirgistan]], [[Pakistan]] i północne [[Indie]] ([[Kaszmir (region)|Kaszmir]]).

== Morfologia == 
Długość ciała (bez ogona) 54–71 mm, długość ogona 31–44 mm, długość ucha 19–25 mm, długość tylnej stopy 10–14 mm, długość przedramienia 51–61 mm; masa ciała 13–44 g{{r|Csorba&inni}}. Futerko szaro- do czerwonobrązowego, brzuch kremowy; skórzasta narośl na nosie w kształcie podkowy; uszy duże, spiczaste bez koziołka; skrzydła szerokie<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Żuchowska, Ewa. |tytuł = Ssaki |data = 1995 |isbn = 8370794041 |wydanie = 2 |miejsce = Warszawa |wydawca = MUZA |oclc = 751420339}}</ref>. [[Wzór zębowy]] jest zmienny: '''I <math>\tfrac{1}{2}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{2}{2}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 30'''; '''I <math>\tfrac{1}{2}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{1}{2}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 28'''; '''I <math>\tfrac{1}{2}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{2}{3}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 32'''; '''I <math>\tfrac{1}{2}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{1}{3}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 30'''{{r|Csorba&inni}}.

== Ekologia ==
=== Środowisko ===
Zasiedla tereny otwarte z pasami zakrzewień i zadrzewień, a także lasy. Kryjówki letnie znajduje w jaskiniach, przede wszystkim tych, których wejścia znajdują się po cieplejszej stronie oraz dziuplach, szczelinach skalnych i szparach<ref name="Reichholf">{{cytuj książkę |nazwisko=Reichholf |imię=Josef |tytuł=Ssaki |wydawca=GeoCenter |miejsce=Warszawa |data=1996 |strony=287}}</ref>.

=== Tryb życia ===
Podkowce aktywne są w nocy. Samice tworzą wiosną i latem kolonie rozrodcze (tzw. porodówki)<ref name=":0" />, które w porównaniu z innymi gatunkami są niewielkie i liczą do 200 samic<ref>{{Cytuj |autor = Sławomir Wąsik |tytuł = Ssaki Polski od A do Ż |data = 2011 |data dostępu = 2023-09-27 |isbn = 978-83-7073-674-3 |miejsce = Warszawa |wydawca = Multico Oficyna Wydawnicza |s = 164}}</ref>. w których rodzą, karmią i wychowują młode. Gatunek owadożerny, zimą zapada w sen zimowy. Latają na wysokości 0,5-3m.<ref name=":0" />

=== Pokarm ===
Pokarm stanowią duże owady latające, głównie ćmy<ref name=":0" />.

== Rozmnażanie i rozwój ==
Okres godowy trwa jesienią i zimą<ref name=":0" />. Długość ciąży wynosi ok. 90 dni. Na miejsce rozrodu wybierają głównie strychy, rzadziej piwnice czy jaskinie<ref>{{Cytuj |autor = Sławomir Wąsik |tytuł = Ssaki Polski od A do Ż |data = 2011 |data dostępu = 2023-09-27 |isbn = 978-83-7073-674-3 |miejsce = Warszawa |wydawca = Multico Oficyna Wydawnicza |s = 164}}</ref>. Samica rodzi jedno młode. Młode po tygodniu otwiera oczy, a w 3-4 tygodniu życia jest zdolne do lotu. Ssie 6-8 tygodni, po czym jest samodzielne<ref name=":0" />. Maksymalna długość życia podkowca wynosi 30 lat i 5 miesięcy.

== Ochrona ==
W ''[[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]]'' [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii LC ({{ang.|Least Concern}} „najmniejszej troski”){{r|iucn}}. W Polsce jest objęty [[Zwierzęta objęte ścisłą ochroną gatunkową w Polsce (od 2017)|ścisłą ochroną gatunkową]], wymagający ochrony czynnej. Dodatkowo obowiązuje zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia, jak również fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt ({{Dziennik Ustaw|2014|1348}}).</ref>{{r|rozp2016}}.

== Zobacz też ==
* [[ssaki Polski]]
* [[fauna Polski]]
* [[ochrona przyrody]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Schreber">{{cytuj książkę| autor = J.Ch.D. von Schreber| tytuł = Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen|url = https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/67399|rok = |wydawca = Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes| miejsce = Erlangen | część = 1 | tytuł części = Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur mit Beschreibungen|strony = [{{Google Books|V9BcAAAAcAAJ|strony=174|link=tak}} 174], ryc. [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31060128 lxii]|język = de}}</ref>
<ref name="Müller">{{cytuj książkę| autor = P.L.S. Müller| tytuł =  Des Ritters Carl von Linne’ vollständigen Natursystems Supplements- und Register-Band über alle sechs Theile oder Classen des Thierreichs|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/51217679|rok = 1776|wydawca = Gabriel Nicolaus Raspe|miejsce = Nürnberg | strony = 20|język = de}}</ref>
<ref name="Zimmermann">{{cytuj książkę| autor = E.A.W. von Zimmermann| tytuł = Specimen zoologiae geographicae, quadrupedum domicilia et migrationes sistens|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/53966257|rok = 1777|wydawca = Apud Theodorum Haak, et Socios|miejsce = [[Lejda|Lugduni Batavorum]] |strony = 452|język = la}}</ref>
<ref name="iczn">{{cytuj pismo |autor = F. Hemming (red.)|tytuł = The official record of proceedings of the International Commission on Zoological Nomenclature at their session held in Paris 21st-27th July, 1948: Conclusions of Fourteenth Meeting {concluding portion)|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/11988058|czasopismo = The Bulletin of zoological nomenclature| wolumin = 4|numer = 19|strony = 547|rok = 1950 |język = en}}</ref>
<ref name="Blumenbach">{{cytuj książkę| autor = J.F. Blumenbach | tytuł = Handbuch der Naturgeschichte|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/44318912|rok = 1779|wydawca = Johann Christian Dieterich|miejsce = [[Getynga|Göttingen]]| tom = 1 | strony = 75|język = de}}</ref>
<ref name="Boddaert">{{cytuj książkę| autor = P. Boddaert| tytuł = Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/28230035|rok = 1784|wydawca = Apud C.R. Hake|miejsce = Roterodami |strony = 71|język = la}}</ref>
<ref name="Kerr">{{cytuj książkę| autor = R. Kerr| tytuł = The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/38664117|rok = 1792|wydawca = A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech|miejsce = Edinburgh | strony = 99|język = en}}</ref>
<ref name="Schrank">{{cytuj książkę| autor = F. de P. von Schrank| tytuł = Fauna Boica: durchgedachte Geschichte der in Baiern einheimischen und zahmen Thiere|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/31376143|rok = 1798|wydawca = in der Stein’schen Buchhandlung|miejsce = [[Norymberga|Nürnberg]] | tom = 1 |strony = 64|język = de}}</ref>
<ref name="Geoffroy1803">{{cytuj książkę |autor = É. Geoffroy Saint-Hilaire |tytuł = Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle |url = {{Google Books|951AAAAAcAAJ|strony = 56|link=tak}} |rok = 1803 |miejsce = Paris |strony = 56|język = fr}}</ref>
<ref name="Geoffroy1813">{{cytuj pismo |autor = É. Geoffroy Saint-Hilaire |tytuł = Sur un genre de ghauve-souris, sous le nom de Rhinolophes |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/3553694|czasopismo = Annales du Muséum d’histoire naturelle | wolumin = 20 |strony = 257|rok = 1913  |język = fr}}</ref>
<ref name="Daday1885">{{cytuj pismo |autor = J. Daday |tytuł = Előleges jelentés az Erdélyi Múzeum Egylet megbízásából az 1884-ik év nyarán tett chiropterologiai gyűjtések eredményéről és az Erdélyi Orsz. Múz. Egylet denevérgyűjteményének jegyzéke|url = |czasopismo = Orv. Term.-tud. Ért. Kolozsvar| wolumin = 10|numer = |strony = 274|rok = 1885 |język = hu}}</ref>
<ref name="Daday1887">{{cytuj pismo |autor = J. Daday|tytuł = Új adatok Erdély denevérfaunájának ismeretéhez|url = |czasopismo = Értek, a Term.-tud. köréből| wolumin = 16 |numer = 7|strony = 13|rok = 1887 |język = hy}}</ref>
<ref name="Cabrera">{{cytuj pismo |autor = Á. Cabrera|tytuł = Ensayo monográfico sobre los quirópteros de España|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/11947078|czasopismo = Memorias de la Sociedad Española de Historia Natural| wolumin = 2|numer = 5|strony = 257|rok = 1904| język = es}}</ref>
<ref name="Barrett-Hamilton">{{cytuj pismo |autor = G.E.H. Barrett-Hamilton|tytuł = Description of a new species and a new subspecies of European bats|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/16094717|czasopismo = The Annals and Magazine of Natural History| oznaczenie = Eight series |wolumin = 5|numer = 27|strony = 292|rok = 1910|język = en}}</ref>
<ref name="Satunin">{{cytuj pismo |autor = К.А. Сатунин |tytuł = Пещерные летучие мыши Абхазии|url = |czasopismo = Известия Кавказского отдела Русского географического общества| wolumin = 21|numer = 1|strony = 46–47|rok = 1912 |język = ru}}</ref>
<ref name="Cheesman">{{cytuj pismo |autor = R.E. Cheesman|tytuł = Report on a collection of mammals madeby col. J.E.B. Hotson in Shiraz, Persia |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/30359224|czasopismo = The journal of the Bombay Natural History Society  | wolumin = 27| strony = 575|rok = 1921 |język = en}}</ref>
<ref name="Petrov">{{cytuj pismo |autor = B.M. Petrov|tytuł = Zamjatki po sistematike i ekologije mlekopitajosih joznoj Serbii|url = |czasopismo = Zapiski Ruskago Naucnago Instituta v Bjelgradi| wolumin = 16 |strony = 59|rok = 1941 |język = ru}}</ref>
<ref name="Iliopoulou-Georgudaki&Ondrias">{{cytuj pismo |autor = J. Iliopoulou-Georgudaki & J.C. Ondrias |tytuł = The greater horseshoe bat, Rhinolophus ferrumequinum (Schreber, 1774), in Greece, with description of a new subspecies|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/55631512|czasopismo = Occasional papers | wolumin = 102|numer = |strony = 7|rok = 1986|doi = |język = en}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 19517 |nazwa = Rhinolophus ferrumequinum |autor = R. Piraccini |iucn rok = 2016 |wersja = 2021-3 |data dostępu = 2022-06-22}}</ref>
<ref name="miiz">Nazwy zwyczajowe za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 89| język = pl en}}</ref>
<ref name="Burgin&inni">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest| tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/| rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 2|tytuł części = Eulipotyphla to Carnivora|isbn = 978-84-16728-35-0|strony = 134|język = en}}</ref>
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=13800535|tytuł = Species ''Rhinolophus ferrumequinum'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2022-06-22}}</ref>
<ref name="Ellerman&Morrison-Scott">{{cytuj książkę| autor = J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott| tytuł = Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/8727728|rok = 1966|wydawca = Trustees of the British Museum (Natural History)|miejsce = London|wydanie = 2| strony = 112| język = en}}</ref>
<ref name="Csorba&inni">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = G. Csorba, A. Hutson, S. Rossiter & C. Burgin| rozdział = Family Rhinolophidae (Horseshoe Bats)| część = 9 | tytuł części = Bats| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 295–296| isbn = 978-84-16728-19-0 | rok = 2019 | język = en}}</ref>
<ref name="rozp2016">{{cytuj stronę | url = https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20160002183 | tytuł = Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183)| data dostępu= 2017-01-16}}.</ref>
<ref name="Palmer">{{cytuj pismo| autor = T.S. Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792353|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna |wolumin = 23| strony = 606|język = en}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo | imię = C.| nazwisko = Koch |tytuł = das Wesentliche der Chiropteren mit besonderer Beschreibung der in dem Herzog thum Nassau und in den an grän zenden landes theilen vorkommenden Fledermäus |url = |czasopismo = Verein für Naturkunde im Herzogthum Nassau | wolumin = 18 |strony = 261–593 |rok = 1865 | odn = tak| język = de}}
* {{cytuj pismo |imię = K.Ch. | nazwisko = Andersen|tytuł = On some bats of the genus Rhinolophus, with remarks on their mutual affinities, and descriptions of twenty-six new forms|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/31207536|czasopismo = [[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 1905| numer = 2|strony = 75–145|rok = 1905|odn = tak| język = en}}
* {{Jaeger1944|s=1–256|odn=tak}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Podkowcowate]]
[[Kategoria:Ssaki Europy]]
[[Kategoria:Ssaki Azji]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1774 roku]]