Tekst źródłowy strony Papirus 115

{{wyróżnienie|DA}}
{{Manuskrypt infobox
 |tytuł             = Papirus 115 (GA)<br />P. Oxyrhynchus 4499
 |tytuł oryginalny  = 
 |grafika           = P. Oxy. LXVI 4499.jpg
 |opis grafiki      = Ap 13,18 z zaznaczoną liczbą Bestii 616: {{grc|χιϛʹ}}
 |oznaczenie        = 
 |fundator          = 
 |autor             = 
 |autor iluminacji  = 
 |data powstania    = III wiek
 |miejsce powstania = 
 |rodzaj            = Kodeks papirusowy
 |numer             = <math>\mathfrak{P}^{115}</math> (GA)
 |zawartość         = [[Apokalipsa św. Jana]] 2-3; 5-6; 8-15 †
 |język             = grecki
 |technika          = 
 |rozmiary          = 14,5 × 22 cm
 |liczba kart       = 
 |czcionka          = 
 |typ tekstu        = tekst aleksandryjski (?)
 |kategoria         = 
 |data odkrycia     = 
 |odkrywca          = 
 |przechowywany     = Ashmolean Museum
 |commons           = 
 |wikiźródła        = 
}}
'''Papirus 115''' (według numeracji [[Caspar René Gregory|Gregory]]–Aland), oznaczany symbolem <math>\mathfrak{P}^{115}</math> – [[Wczesne rękopisy greckiego Nowego Testamentu|wczesny]] grecki [[rękopis]] [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]], spisany w formie kodeksu na [[papirus]]ie. [[Paleografia|Paleograficznie]] datowany jest na III wiek. Zawiera 26 fragmentów [[Apokalipsa św. Jana|Apokalipsy św. Jana]]. Osobliwością rękopisu jest to, że w tekście Ap 13,18 [[liczba Bestii]] uzyskuje wartość 616. Pomimo tego tekst rękopisu jest wysoko oceniany przez krytyków tekstu i przypuszcza się, że spośród zachowanych rękopisów Apokalipsy może być najbliższym oryginałowi.

== Opis ==
Zachowało się 26 fragmentów 9 kart z tekstem Apokalipsy św. Jana<ref name = INTF>{{Cytuj stronę |url=http://intf.uni-muenster.de/vmr/NTVMR/ListeHandschriften.php?ObjID=10115 |tytuł=Liste Handschriften |autor=Institute for New Testament Textual Research |data dostępu=2011-08-15 |opublikowany=Münster}}</ref>{{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=61}}. Fragmenty pochodzą z różnych kart kodeksu. Nie da się ustalić, czy oryginalny rękopis zawierał jakiś inny tekst poza Apokalipsą{{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=61}}<ref name = Parker>{{Cytuj książkę|autor= D.C. Parker | tytuł = A new Oxyrhynchus Papyrus of Revelation: P115 (P. Oxy. 4499), w: Manuscripts, Texts, Theology: Collected Papers, 1977-2007 | miejsce = | rok = 2009 | strony = 73 }}</ref>. W manuskrypcie zastosowano paginację, jednak numery stron nie zawsze pasują do siebie, prawdopodobnie skryba użył wcześniej ponumerowanych kart{{odn|Comfort|Barrett|2001|s=665}}.

Oryginalna karta miała rozmiary 14,5 na 22&nbsp;cm, natomiast tekst zajmuje powierzchnię 12,5 na 18,5&nbsp;cm{{odn|Parker|2009|s=73}}. Tekst pisany jest jedną kolumną na stronę, 33–36 linijek w kolumnie. Skryba miał rękę wyrobioną przy pisaniu dokumentów{{odn|Comfort|Barrett|2001|s=665}}. Stosuje [[Diereza (pisownia)|dierezę]], występuje błąd [[itacyzm]]u (np. αιχουσαν zamiast εχουσαν, ιδον zamiast ειδον), ale liczba błędów nie jest wielka. Zawiera w sumie 20 korekt, część z nich uczyniona została ręką skryby, część – przez późniejszego korektora{{odn|Parker|2009|s=74}}.

Zachowały się następujące fragmenty tekstu Apokalipsy: 2,1-3.13-15.27-29; 3,10-12; 5,8-9; 6,5-6; 8,3-8.11-13; 9,1-5.7-16.18-21; 10,1-4.8-11; 11,1-5.8-15.18-19; 12,1-5.8-10.12-17; 13,1-3.6-16.18; 14,1-3.5-7.10-11.14-15.18-20; 15,1.4-7{{odn|Comfort|Barrett|2001|s=665}}.

[[Nomina sacra]] pisane są skrótami (<span style="text-decoration: overline">ΙΗΛ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΑΥΤΟΥ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΠΡΣ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΘΩ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΘΥ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΑΝΩΝ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΠΝΑ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΟΥΝΟΥ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΟΥΝΟΝ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΚΥ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΘΝ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΑΝΟΥ</span>, <span style="text-decoration: overline">ΟΥΝΩ</span>){{odn|Comfort|Barrett|2001|s=666 nn}}.

Jest jednym z najwcześniejszych zachowanych rękopisów Apokalipsy, jakkolwiek nie tak starym jak [[Chester Beatty III]] (początek III wieku){{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=61}}.

== Tekst ==
Grecki tekst rękopisu jest zgodny z [[Tekst aleksandryjski|aleksandryjską]] tradycją tekstualną. Uważa się, że jest najlepszym rękopisem Apokalipsy, najbliższym oryginałowi{{odn|Parker|2009|s=77}}. Bliski jest zwłaszcza dla [[Kodeks Aleksandryjski|Kodeksu Aleksandryjskiego]] i [[Kodeks Efrema|Efrema]] i jest najstarszym przedstawicielem tej grupy rękopisów{{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=61}}. Papirus [[Chester Beatty III]] oraz [[Kodeks Synajski]] reprezentują drugą podgrupę tekstu aleksandryjskiego, cieszącą się mniejszym uznaniem ze strony krytyków tekstu{{odn|Comfort|Barrett|2001|s=665}}. Tylko w 14 miejscach papirus 115 jest niezgodny z Kodeksem Aleksandryjskim i Efrema jednocześnie{{odn|Parker|2009|s=86}}. David Parker, krytyk tekstu Nowego Testamentu, zaobserwował bliskie pokrewieństwo tekstualne z minuskułem 2329 (rękopis Apokalipsy wraz z komentarzem, datowany na X wiek). Minuskuł 2329 był wysoko ceniony przez [[Herman Charles Hoskier|Hoskiera]], lecz niedoceniany przez innego badacza tekstu Apokalipsy – J. Schmida. Parker zauważył, że jest zgodny z Papirusem 115 w większości kluczowych miejsc Apokalipsy<ref>{{Cytuj książkę|autor= D.C Parker | tytuł = A new Oxyrhynchus Papyrus of Revelation: P115 (P. Oxy. 4499), w: Manuscripts, Texts, Theology: Collected Papers, 1977-2007 | wydawca = | miejsce = | rok = 2009 | strony = 90}}</ref>.

[[David C. Parker]] uznał, że tekst rękopisu jest wysokiej jakości i bliski oryginałowi. Nie posiada żadnych osobliwych wariantów tekstowych, które nie występowałyby w innych rękopisach, a to oznacza, że skryba wiernie kopiował. Rękopis przekazuje błędne warianty jedynie w 8,6; 9,5.11 (dwukrotnie); 11,15; 13,18. Najważniejszymi wariantami kodeksu są te, w których nie jest zgodny z Kodeksem Aleksandryjskim{{odn|Parker|2009|s=86}}. Zdaniem Parkera ze względu na świadectwo papirusu 115 współczesne krytyczne wydania Nowego Testamentu należy poprawić w dwóch miejscach: 9,3 i 10,10. Parker przypuszcza, że rękopis może rzucać światło na najważniejszy okres ewolucji tekstu Apokalipsy{{odn|Parker|2009|s=86}}.

W Ap 13,18 liczba Bestii przekazana została w wariancie 616 (ΧΙϚ), a nie 666. Tak też ma Kodeks Efrema oraz starołaciński it<sup>z</sup><ref>{{Cytuj książkę|imię = B.M. | nazwisko = Metzger | imię2 = A. | nazwisko2 = Wikgren | imię3=K. | nazwisko3 = Aland | imię4 = M. | nazwisko4 = Black |tytuł = The Greek New Testament (3. wyd.)|wydawca= [[Zjednoczone Towarzystwa Biblijne|United Bible Societies]] |miejsce=Stuttgart |rok=1983 |strony=869}}</ref>. [[Ireneusz z Lyonu]] wspominał, że niektóre rękopisy zawierają liczbę 616 i uznał ten wariant za błędny<ref>{{cytuj książkę|autor=Ireneusz | tytuł = Contra haereses, V,30,1}}</ref>. Również [[Tykoniusz]] znał ten wariant. [[Konstantin von Tischendorf|Tischendorf]] podał w swoim ''Editio Octava critica maior'', iż dwa minuskułowe rękopisy zawierają tę liczbę, nie zostało to jednak potwierdzone przez [[Caspar René Gregory|Gregory'ego]]{{odn|Metzger|2001|s=676}}.

== Historia ==
Manuskrypt powstał w Egipcie. Na liście rękopisów znalezionych w [[Oksyrynchos]] figuruje na pozycji 4499. Tekst opublikował Walter E.H. Cockle w 1999 roku<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko= Cockle|imię= Walter E.H. | tytuł = The Oxyrhynchus Papyri LXVI | miejsce = London | rok = 1999 | strony = 9–10}}</ref>. [[Instytut Badań Tekstu Nowego Testamentu|INTF]] umieścił go na liście rękopisów Nowego Testamentu, w grupie papirusów, dając mu numer 115<ref name = INTF/>.

Rękopis datowany jest przez INTF na III wiek<ref name = INTF/>. Wykazuje paleograficzne podobieństwo do P. Flor. 108 oraz P. Flor. 259, które powinny być datowane przed 256 rokiem (ze względu na ''[[terminus ante quem]]''). Przypomina również P. Oxy. 1016, który powinien być datowany przed 234 rokiem. Philip Comfort datuje go na połowę lub koniec III wieku{{odn|Comfort|Barrett|2001|s=665}}. Juan Chapa datuje go na lata 225–275<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko= Chapa|imię= Juan | tytuł = Oxyrynchus Papyri, LXVI (no. 4499)| miejsce = London | rok = 1999|strony= 11–39}}</ref>. W paleograficznym datowaniu tego kodeksu największą rolę odgrywają kształty takich liter jak: ''[[alfa]]'', ''[[beta]]'', ''[[Delta (litera)|delta]]'', ''[[Kappa (litera)|kappa]]'' oraz ''[[Ny (litera)|nu]]''{{odn|Parker|2009|s=86}}.

Cytowany jest w 27 wydaniu ''[[Novum Testamentum Graece]]'' Nestle-Alanda (NA<sup>27</sup>){{odn|NA27|2006|s=63*}}.

Obecnie przechowywany jest w [[Ashmolean Museum]] (P. Oxy. 4499) w [[Oksford]]zie<ref name = INTF/><ref>[http://www.uni-muenster.de/NTTextforschung/KgLSGII08_02_27.pdf „Continuation of the Manuscript List”] Institute for New Testament Textual Research, [[Westfalski Uniwersytet Wilhelma w Münsterze|University of Münster]]. Retrieved April 9, 2008.</ref>.

== Zobacz też ==
* [[Lista kodeksów papirusowych Nowego Testamentu]]
* [[Tekst Apokalipsy św. Jana]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Nestle | imię = [[Eberhard Nestle|Eberhard]] et Erwin | nazwisko2 = communiter ediderunt: B. et K. Aland |imię3=J. | nazwisko3 = Karavidopoulos | imię4 = C.M. | nazwisko4 = Martini |autor link4=Carlo Maria Martini | imię5 = B.M. | nazwisko5 = Metzger |autor link5=Bruce M. Metzger | tytuł = Novum Testamentum Graece | wydanie = 27 revisa | wydawca = Deutsche Bibelgesellschaft | miejsce = Stuttgart | rok = 2006 | isbn = 978-3-438-05100-4 | odn = {{odn/id|NA27|2006}} }} [NA27]
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Chapa | imię = Juan | tytuł = Oxyrynchus Papyri, LXVI (no. 4499) | miejsce = London | rok = 1999 | strony = 11–39}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Cockle | imię = Walter E.H. | tytuł = The Oxyrhynchus Papyri LXVI | miejsce = London | rok = 1999 | strony = 9–10}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Comfort | imię = Philip W. | imię2 = David P. | nazwisko2 = Barrett | tytuł = The Text of the Earliest New Testament Greek Manuscripts | wydawca = Tyndale House Publishers Incorporated |miejsce= Wheaton, Illinois | rok = 2001 | strony = 664–677 | isbn = 0-8423-5265-1 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Metzger|imię=Bruce M. |tytuł=A Textual Commentary on the Greek New Testament | wydanie = 2 |wydawca=Deutsche Bibelgesellschaft |miejsce=Stuttgart|rok=2001|strony=676 | isbn=3-438-06010-8 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | imię = Bruce M. | nazwisko = Metzger | autor link = Bruce M. Metzger | imię2 = Bart D. | nazwisko2 = Ehrman | autor link2 = Bart D. Ehrman | tytuł = The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration | miejsce = New York, Oxford | wydawca = [[Oxford University Press]] | wydanie = 4 | rok = 2005 | isbn = 978-0-19-516122-9 | strony = 61 | url = | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko = Parker | imię = David C. | tytuł = A new Oxyrhynchus Papyrus of Revelation: P115 (P. Oxy. 4499), w: Manuscripts, Texts, Theology: Collected Papers, 1977-2007 | wydawca = Walter de Gruyter | miejsce = Berlin | rok = 2009 | strony = 73–92 | url = http://books.google.pl/books?id=C7ZLQns00MAC&pg=PA73&lpg=PA73&dq=%22Editio+Octava+Critica+Maior%22&source=bl&ots=d6JC8Rrqf1&sig=firgZQpFa4VuELKxaNZNY3c1tlY&hl=pl&ei=u_MyTpyJOoqd-wa3_t2jDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&ved=0CEAQ6AEwBjgo#v=onepage&q=%22Editio%20Octava%20Critica%20Maior%22&f=false | odn = tak}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = http://ntvmr.uni-muenster.de/liste/?ObjID=10115 | tytuł = Liste Handschriften | praca = Institute for New Testament Textual Research | data dostępu = 2018-02-05 |opublikowany = Münster Institut}}
* [http://www.papyrology.ox.ac.uk/POxy/beast/beast616.html P. Oxy. LXVI 4499] – na stronie Oxford University
* [https://web.archive.org/web/20171205175314/http://www.csad.ox.ac.uk:80/POxy/papyri/vol66/pages/4499.htm P. Oxy. LXVI 4499] – na stronie Oxford University

{{papirus}}

{{SORTUJ:Papirus 0115}}
[[Kategoria:Manuskrypty biblijne z III wieku]]
[[Kategoria:Papirusy z Oxyrhynchus|4499]]
[[Kategoria:Papirusy Nowego Testamentu]]
[[Kategoria:Wczesne rękopisy greckiego NT]]