Tekst źródłowy strony Nornica rudogrzbieta

{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = Nornica rudogrzbieta
 |nazwa łacińska         = ''Clethrionomys rutilus''
 |TSN                    = 
 |zoolog                 = ([[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1779)
 |okres istnienia        = 
 |grafika                = Myodes rutilus.jpeg
 |opis grafiki           = 
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ssaki]]
 |podgromada             = [[żyworodne]]
 |infragromada           = [[łożyskowce]]
 |rząd                   = [[gryzonie]]
 |podrząd                = [[Supramyomorpha]]
 |infrarząd              = [[myszokształtne]]
 |nadrodzina             = [[myszowe]]
 |rodzina                = [[chomikowate]]
 |podrodzina             = [[karczowniki]]
 |plemię                 = [[Clethrionomyini]]
 |rodzaj                 = [[nornica]]
 |gatunek                = nornica rudogrzbieta
 |synonimy               = 
* ''Mus rutilus'' {{small|Pallas, 1779}}{{r|Pallas}}
* ''Arvicola'' (''Hypudaeus'') ''amurensis'' {{small|[[Leopold Iwanowicz von Schrenck|Schrenk]], 1859}}{{r|Schrenk}}
* ''Arvicola'' (''Hypudaeus'') ''russatus'' {{small|[[Gustav Radde|Radde]], 1862}}{{r|Radde}}
* ''Evotomys dawsoni'' {{small|[[Clinton Hart Merriam|Merriam]], 1888}}{{r|Merriam1888}}
* ''Evotomys alascensis'' {{small|[[Gerrit Smith Miller|G.S. Miller]], 1898}}{{r|Miller}}
* ''Evotomys orca'' {{small|Merriam, 1900}}{{r|Merriam1900}}
* ''Evotomys jochelsoni'' {{small|[[Joel Asaph Allen|J.A. Allen]], 1903}}{{r|Allen}}
* ''Evotomys mikado'' {{small|[[Oldfield Thomas|O. Thomas]], 1905}}{{r|Thomas}}
* ''Evotomys dawsoni insularis'' {{small|[[Edmund Heller|Heller]], 1910}}{{r|Heller}}
* ''Microtus mollessonae'' {{small|Kastschenko, 1910}}{{r|Kastschenko}}
* ''Evotomys baikalensis'' {{small|Ognev, 1924}}{{odn|Ognev|1924|s=73}}
* ''Evotomys laticeps'' {{small|Ognev, 1924}}{{odn|Ognev|1924|s=75}}
* ''Evotomys parvidens'' {{small|Ognev, 1924}}{{odn|Ognev|1924|s=77}}
* ''Evotomys otus'' {{small|Turov, 1924}}{{r|Turov}}
* ''Evotomys rutilus jacutensis'' {{small|Vinogradov, 1927}}{{r|Vinogradov1927}}
* ''Evotomys rutilus rossicus'' {{small|Dukelsky, 1928}}{{r|Dukelsky}}
* ''Evotomys rutilus volgensis'' {{small|Kaplanov & Raevsky, 1928}}
* ''Clethrionomys albiventer'' {{small|[[Eugene Raymond Hall|Hall]] & [[Raymond M. Gilmore|Gilmore]], 1932}}{{r|Hall&Gilmore}}
* ''Evotomys rutilus dorogostaiskii'' {{small|Vinogradov, 1933}}{{r|Vinogradov1933}}
* ''Evotomys rutilus tugarinovi'' {{small|Vinogradov, 1933}}{{r|Vinogradov1933}}
* ''Evotomys rutilus uralensis'' {{small|Vinogradov, 1933}}{{r|Vinogradov1933}}
* ''Evotomys rutilus hintoni'' {{small|Vinogradov, 1933}}{{r|Vinogradov1933}}
* ''Evotomys rutilus vinogradovi'' {{small|Naumov, 1933}}{{r|Naumov}}
* ''Evotomys rutilus hintoni'' {{small|Zolotarev, 1936}}{{r|Zolotarev}}
* ''Evotomys rutilus uralensis'' {{small|Koljuschev, 1936}}{{odn|Koljuschev|1936|s=290}}
* ''Evotomys rutilus lenaensis'' {{small|Koljuschev, 1936}}{{odn|Koljuschev|1936|s=292}}
* ''Evotomys rutilus salairicus'' {{small|Egorin, 1936}}{{r|Egorin1936}}
* ''Clethrionomys rutilus latigriseus'' {{small|Argyropulo & Afanasiev, 1939}}{{r|Argyropulo&Afanasiev}}
* ''Evotomys rutilus narymensis'' {{small|Egorin, 1939}}{{r|Egorin1939}}
* ''Clethrionomys dawsoni glacialis'' {{small|[[Robert Thomas Orr|Orr]], 1945}}{{odn|Orr|1945|s=71}}
* ''Clethrionomys dawsoni watsoni'' {{small|Orr, 1945}}{{odn|Orr|1945|s=73}}
* ''Clethrionomys rutilus washburni'' {{small|[[Harold C. Hanson|Hanson]], 1952}}{{r|Hanson}}
* ''Clethrionomys rjabovi'' {{small|Beljaeva, 1953}}{{r|Beljaeva}}
* ''Clethrionomys rutilus platycephalus'' {{small|Manning, 1957}}{{r|Manning}}
* ''Clethrionomys rutilus tundrensis'' {{small|Bolshakov & Schwarz, 1965}}{{r|Bolshakov&Schwarz}}
* ''Clethrionomys rutilus finmarchius'' {{small|Siivonen, 1967}}
 |status IUCN            = LC
 |IUCN id                = 4975
 |mapa występowania      = Myodes rutilus distribution.svg
 |opis mapy występowania = 
 |wikispecies            = Myodes rutilus
 |commons                = Myodes rutilus
}}
'''Nornica rudogrzbieta'''{{r|Cichocki&inni}} (''Clethrionomys rutilus'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[karczowniki|karczowników]] (Arvicolinae) w obrębie [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[chomikowate|chomikowatych]] (Cricetidae).

== Zasięg występowania ==
Nornica rudogrzbieta występuje od północnej i wschodniej [[Fennoskandia|Fennoskandii]] na wschód przez północną część europejskiej [[Rosja|Rosji]] i [[Syberia|Syberię]] po [[Kamczatka|Kamczatkę]], [[Sachalin]], [[Hokkaido]], niektóre wyspy [[Morze Beringa|Morza Beringa]] ([[Unimak]] i [[Wyspa Świętego Wawrzyńca]]), [[Alaska|Alaskę]] i północną [[Kanada|Kanadę]]; na północy zasięg występowania biegnie wzdłuż syberyjskich rzek, docierając do brzegów [[Ocean Arktyczny|Oceanu Arktycznego]], a na południu do północnego [[Kazachstan]]u, północnej [[Mongolia|Mongolii]], północnej [[Chińska Republika Ludowa|Chińskiej Republice Ludowej]] ([[Sinciang]], [[Mongolia Wewnętrzna]], [[Heilongjiang]] i [[Jilin]]) i północnej [[Korea Północna|Korei Północnej]]{{r|Burgin&inni}}. [[Introdukcja|Introdukowany]] na [[Wyspa Beringa|Wyspę Beringa]] i [[Wyspa Miedziana|Wyspę Miedzianą]], u wybrzeży Kamczatki{{r|Burgin&inni}}.

== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał w 1779 roku niemiecki przyrodnik [[Peter Simon Pallas]] nadając mu nazwę ''Mus rutilus''{{r|Pallas}}. [[Holotyp]] [[miejsce typowe|pochodził]] z obszaru środkowej części delty rzeki [[Ob]], w Syberii, w Rosji{{r|Wilson&Reeder}}. 

''C. rutilus'' był zaliczony do rodzaju ''Evotomys'' lub ''Myodes''{{r|Burgin&inni}}. Obecnie i w przeszłości dochodziło do [[krzyżowanie|krzyżowania]] z ''[[nornica amerykańska|C. gapperi]]''{{r|Burgin&inni}}. [[Podgatunek|Podgatunki]] zostały rozpoznane po obu stronach [[Beringia|Beringii]], przy czym ich zasadność jest wątpliwav. Rekonstrukcje molekularne pozwoliły wyodrębnić trzy rozbieżne linie [[allopatryczność|allopatryczne]] ze strefami wtórnego kontaktu, które rozdzieliły się ponad 100 000 lat temu{{r|Burgin&inni}}. Linia beringiańska obejmowała populacje w Ameryce Północnej, na Kamczatce, Sachalinie i Hokkaido; pozostałe populacje palearktyczne należą do dwóch linii rozdzielonych rzeką [[Jenisej]]{{r|Burgin&inni}}. Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' uznają ten takson za [[gatunek monotypowy]]{{r|Burgin&inni}}.

=== Etymologia ===
* ''Clethrionomys'': {{gr.|κλειθρον}} ''kleithron'' „zarośla, żywopłot”{{odn|Jaeger|1944|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=83 53]}}; μυς ''mus'', μυος ''muos'' „mysz”{{odn|Jaeger|1944|s=[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=171 141]}}.
* ''rutilus'': {{łac.|rutilus}} „czerwony, kasztanowaty, złoty”{{r|Jobling}}.

== Morfologia == 
Długość ciała (bez ogona) 85–123 mm, długość ogona 21–50 mm; masa ciała 14,5–50 g{{r|Pardiñas&inni}}. Gryzoń ten posiada krótkie, smukłe ciało o rdzawo ubarwionym grzbiecie, jasnobrązowych bokach i spodzie oraz krótkim, grubym ogonie. Krótkie uszy są widoczne poprzez sierść. Jego [[wzór zębowy]] to <math>\tfrac{1 0 0 3}{1 0 0 3}</math>{{r|macdonald}}.

== Rozmnażanie i tryb życia ==
Sezon rozrodczy trwa zwykle od maja do sierpnia. Samice są [[wielorujowość|wielorujowe]] i wydają dwa do trzech miotów w sezonie, z czego pierwszy przychodzi na świat pod koniec maja lub na początku czerwca{{r|r1}}.

Wielkość [[miot]]u waha się od 4 do 9 młodych, średnio 5,93{{r|r1}}. Młode są niezdolne do właściwej regulacji temperatury ciała przez 18 dni. Po tym okresie przestają być karmione piersią i opuszczają gniazdo. Zimą rosną niewiele z powodu niewielkiej ilości dostępnego pokarmu. Wiek uzyskania [[dojrzałość płciowa|dojrzałości płciowej]] zależy od czasu narodzin. Około 20% samic z pierwszego miotu przystępuje do rozrodu tego samego lata. Pozostałe 80% oraz samice z kolejnych miotów rozmnażają się dopiero w maju roku następnego{{r|r1}}.

Martell i Fuller odkryli, że wskaźnik samic przystępujących do rozrodu tego samego lata jest uzależniony od czasu zalegania pokrywy śnieżnej. Im późniejsza wiosna, tym mniej samic osiąga dojrzałość tego samego lata, w którym przyszły na świat{{r|r12}}.

W [[gęstość populacji|zagęszczonych populacjach]] wiek wejścia w dojrzałość samic może być opóźniony lub mogą one migrować do miejsc o mniejszym zagęszczeniu{{r|r8}}.

== Ekologia ==
=== Habitat ===
Gryzoń ten występuje w widnej [[tajga|tajdze]] i zbiorowiskach krzewiastych, ale może być także znajdowany w [[tundra|tundrze]]{{r|r1|r21}}{{r|r12}}. Bytuje zarówno w lasach młodych jak i dojrzałych{{r|r1}}. Okazjonalnie spotykany też na polach skalnych i [[piarg]]ach{{r|r1}}. Istotną rolę w jego występowaniu odgrywa grubość [[Ściółka (leśnictwo)|ściółki]] leśnej, która zapewnia mu ochronę przed pogodą i drapieżnikami. Preferuje obszary o grubej warstwie mchów{{r|r21|r19}}.

=== Zbiorowiska roślinne ===
Gatunek zasiedla różne typy lasów i zakrzewień{{r|r1|r6}}. Na obszarach tych najczęściej rosną [[świerk czarny]], [[świerk biały]], [[topola osikowa]], [[Olsza|olsze]], [[brzoza papierowa]], [[Wierzba|wierzby]], [[borówka brusznica]], [[dereń kanadyjski]] oraz liczne mszaki, jak [[rokietnik pospolity]], [[gajnik lśniący]], [[torfowiec|torfowce]] i porosty, jak [[Cladonia|chrobotki]] i [[Peltigera|pawężnice]]{{r|r21|r2}}.

=== Pożywienie ===
Nornica rudogrzbieta odżywia się liśćmi, pąkami, gałązkami i jagodami wielu krzewów. Zjada także rośliny zielne, grzyby, mchy, porosty, a czasem owady{{r|r1|r21}}{{r|r2}}. Głównym pokarmem są jagody, jeśli tylko są dostępne. Populacja ze środkowo-zachodniej Alaski jest silnie uzależniona od jagód dostępnych przez cały sezon, w tym [[Vaccinum|borówek]], [[bażyna czarna|bażyny czarnej]], ''[[Comodora livida]]'' oraz [[dereń|dereni]]. Zwykle jednak jagody stanowią główny pokarm jesienią i zimą. Gdy te się kończą, zimą i wiosną jedzone są porosty. Latem, do czasu pojawienia się jagód, duży udział w pożywieniu mają mchy{{r|r21}}. Populacja z [[Kenai National Wildlife Refuge]] obok jagód zjada także wiele grzybów (w tym [[Tuber|trufle]]), [[sukulenty|sukulentów]] i owadów{{r|r2}}.

=== Drapieżniki ===
Wśród drapieżników polujących na nornice rudogrzbiete znajdują się m.in.: [[kuna amerykańska]], [[lis polarny]], [[lis rudy]], [[gronostaj europejski]] oraz [[kojot preriowy]]{{r|r19|r15|r24}}.

== Tryb życia ==
Gryzoń ten aktywny jest głównie nocą, o zmierzchu oraz o świcie, jednak aktywność dzienna jest mu niezbędna podczas [[dzień polarny|dnia polarnego]]{{r|r1}}.

Nornica rudogrzbieta wykorzystuje do przemieszczania ścieżki w ściółce jako stałe korytarze. Gniazda buduje w krótki norkach lub pod kamieniami, kłodami lub korzeniami{{r|r1}}. Aktywny jest również całą zimę, kiedy to tworzy długie tunele pod śniegiem. Gniazdo zimowe zakłada w ziemi pod grubą warstwą mchów{{r|r1|r21}}. W okresie zimowym często odwiedza także ludzkie siedziby{{r|r1}}.

== Przypisy ==
<references>
<ref name="Pallas">{{cytuj książkę| imię = P.S. | nazwisko = Pallas | tytuł = Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/15495074| rok = 1778|wydawca = sumtu Wolfgangi Waltheri|miejsce = Erlangae|strony = 246|język = la}}</ref>
<ref name="Schrenk">{{cytuj książkę| autor = L.I. von Schrenk| tytuł = Reisen und Forschungen im Amur-Lande in den Jahren 1854-1856 |url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/33479272|rok = 1859|wydawca = Commissionäre der K. Akademie der Wissenschaften|miejsce = St. Petersburg|część = 1|tytuł części = Einleitung. Säugethiere des Amur-Landes|strony = 129|język = de}}</ref>
<ref name="Radde">{{cytuj książkę| autor = G. Radde| tytuł = Reisen im Süden von Ost-Sibirien in den Jahren 1855-1859, incl|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/16012664|rok = 1862|wydawca = Buchdruckerei der K. Akademie der Wissenschaften|miejsce = St. Petersburg|część = 1|tytuł części = Die säugethierfauna|strony = 186|język = de}}</ref>
<ref name="Merriam1888">{{cytuj pismo |autor = C.H. Merriam|tytuł = Description of a New Red-backed Mouse (''Evotomys dawsoni'') from the Headwaters of Liard River, Northwest Territory|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/41533396|czasopismo = The American naturalist| wolumin = 22|numer = |strony = 650|rok = 1888 |język = en}}</ref>
<ref name="Miller">{{cytuj pismo |autor = G.S. Miller|tytuł = Notes on the Arctic red-backed mice|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/1647858|czasopismo = Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia| wolumin = 50 |strony = 364|rok = 1898| język = en}}</ref>
<ref name="Merriam1900">{{cytuj pismo |odn = tak|imię = C.H. |nazwisko = Merriam|tytuł = Papers from the Harriman Alaska Expedition. I. Descriptions of twenty-six new mammals from Alaska and British North America|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/8872028|czasopismo = Proceedings of the Washington Academy of Sciences| wolumin = 2 |strony = 24|rok = 1900| język = en}}</ref>
<ref name="Allen">{{cytuj pismo |autor = J.A. Allen|tytuł = Report on the mammals collected in northeastern Siberia by the Jesup North Pacific Expedition, with itinerary and field notes, by N.G. Buxton|url = https://digitallibrary.amnh.org/bitstream/handle/2246/701//v2/dspace/ingest/pdfSource/bul/B019a04.pdf?sequence=1&isAllowed=y|czasopismo = Bulletin of the American Museum of Natural History| wolumin = 19| numer = 4|strony = 148|rok = 1903|język = en}}</ref>
<ref name="Thomas">{{cytuj pismo |autor = O. Thomas|tytuł = <nowiki>[</nowiki>Paper on mammals collected in Japan by Mr. M. P. Anderson for His Grace the Duke of Bedford<nowiki>]</nowiki>|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/31208100|czasopismo = [[Journal of Zoology|Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 23 |strony = 18|rok = 1905| język = en}}</ref>
<ref name="Heller">{{cytuj pismo |autor = E. Heller|tytuł = Mammals of the 1908 Alexander Alaska Expedition, with descriptions of the localities visited and notes on the flora of the Prince William Sound region|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/29393663|czasopismo = University of California publications in zoology| wolumin = 5|numer = 11|strony = 339|rok = 1910| język = en}}</ref>
<ref name="Kastschenko">{{cytuj pismo |autor = Н.ф Кащенко |tytuł = О коллекции млекопитающих из Забайкалья|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/8093097|czasopismo = Ежегодникъ Зоолoгическаго Музея Імператорсуй Академіи Наукъ | wolumin = 15|numer = 3|strony = 294|rok = 1910|język = ru la}}</ref>
<ref name="Turov">{{cytuj pismo |autor = С.С. Туров|tytuł = |url = |czasopismo = Доклады Академии Наук СССР| wolumin = |numer = |strony = 110|rok = 1924 |język = ru}}</ref>
<ref name="Vinogradov1927">{{cytuj pismo |autor = Б.С. Виноградов |tytuł = Заметки о млекопитающих Якутии. II. Рыжие полевки (род Evotomys)|url = https://elib.rgo.ru/safe-view/123456789/230282/1/UnVQUkxJQjEyMTA3MzkwLlBERg==|czasopismo = Материалы Комиссии по изучению Якутской АСС Республики| wolumin = 18 |strony = 1|rok = 1927|język = ru}}</ref>
<ref name="Dukelsky">{{cytuj pismo |autor = Н.М. Дукельская|tytuł = Опыт обзора фауны млекопитающих Государственного Ильменского заповедника|url = |czasopismo = Труды по изучению заповедников| wolumin = 10|numer = |strony = 9|rok = 1928| język = ru}}</ref>
<ref name="Hall&Gilmore">{{cytuj pismo |autor = E.R. Hall & R.M. Gilmore|tytuł = New mammals from St. Lawrence island, Bering sea, Alaska|url = |czasopismo = University of California publications in zoology| wolumin = 38|numer = 9|strony = 398|rok = 1932| język = en}}</ref>
<ref name="Vinogradov1933">{{cytuj książkę| autor = Б.С. Виноградов| tytuł = Млекопитающие СССР. Грызуны|url = https://www.zin.ru/publications/fauna_keys/keys_10_vinogradov_1933.pdf|rok = 1933|wydawca = Издательство Академии Наук СССР|miejsce = [[Petersburg|Ленинград]]|seria = Определители по фауне СССР Издаваемые Зоолoгическим Институтом Академии Наук, 10|strony = 60|język = ru}}</ref>
<ref name="Naumov">{{cytuj pismo |autor = Н.П. Наумов |tytuł = О фауне млекопитающих Тунгусского округа|url = |czasopismo = Бюллетень Научно-исследовательского института зоологии Московского государственного университета| wolumin = 1|numer = |strony = 74|rok = 1933| język = ru}}</ref>
<ref name="Zolotarev">{{cytuj książkę| autor = И.T. Золотарев| tytuł = Млекопитающие бассейна реки Имана. (Уссурийский край)|url = http://vital.lib.tsu.ru/vital/access/manager/Repository/vtls:000465720/SOURCE1?viewPdfInternal=1|rok = 1936|wydawca = Издательство Академии наук СССР|miejsce = [[Moskwa|Москва]]/Ленинград| strony = 81|język = ru}}</ref>
<ref name="Egorin1936">{{cytuj pismo |autor = Н.Ф. Егорин |tytuł = |url = |czasopismo = Трудов Биологического Научно-Исследовательского Института| wolumin = 3|strony = 2|rok = 1936|język = ru}}</ref>
<ref name="Argyropulo&Afanasiev">{{cytuj pismo |autor = А. Аргиропуло & А.В. Афанасьев |tytuł = О новой форме красной полевки из Казахстана|url = |czasopismo = Извтник Казахского филиала Академіи Наукъ СССР| oznaczenie = Зоологическая серия|wolumin = 1 |strony = 33|rok = 1939| język = ru}}</ref>
<ref name="Egorin1939">{{cytuj pismo |autor = Н.Ф. Егорин |tytuł = Материалы к изучению грызунов таежной полосы западной Сибири|url = http://vital.lib.tsu.ru/vital/access/manager/Repository/vtls:000214844/SOURCE1|czasopismo = Трудов Биологического Научно-Исследовательского Института| wolumin = 6|strony = 125|rok = 1939|język = ru}}</ref>
<ref name="Hanson">{{cytuj pismo |autor = H.C. Hanson|tytuł = A new race of red-backed vole (''Clethrionomys'') from the Barren Grounds of Canada|url = |czasopismo = [[Journal of Mammalogy]]| wolumin = 33|numer = 4|strony = 500|rok = 1952|doi = 10.1093/jmammal/33.4.500|język = en}}</ref>
<ref name="Beljaeva">{{cytuj pismo |autor = Н.С. Беляева|tytuł = |url = |czasopismo = Бюллетень Московского Общества Испытателей Природы. Отдел Биологический | wolumin = 58| strony = 17|rok = 1953|język = ru}}</ref>
<ref name="Manning">{{cytuj pismo |autor = T.H. Manning|tytuł = The northern red-backed mouse, Clethrionomys rutilus (Pallas), in Canada|url = |czasopismo = National Museum of Canada, Bulletin| wolumin = 144|numer = |strony = 50|rok = 1957|język = en}}</ref>
<ref name="Bolshakov&Schwarz">{{cytuj pismo |autor = V.N. Bolshakov & S.S. Schwarz|tytuł = Novyi podvid krasnoi polevki (Clethrionomys rutilus tundrensis subsp. nova)|url = |czasopismo = Trudy Instituta Biologii | wolumin = 38|numer = |strony = 63–64|rok = 1965 |język = ru}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 4975|nazwa = Myodes rutilus|autor = A.V. Linzey, H. Henttonen, B. Sheftel & N. Batsaikhan | iucn rok = 2021| wersja = 2021-2 |data dostępu = 2021-11-22}}</ref>
<ref name="Cichocki&inni">Nazwy polskie za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 239| język = pl en}}</ref>
<ref name="Burgin&inni">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest | tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/|rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 1|tytuł części = Monotremata to Rodentia|isbn = 978-84-16728-34-3|strony = 346|język = en}}</ref>
<ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=13000317|tytuł = Species ''Myodes rutilus'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2021-11-22}}</ref>
<ref name="Pardiñas&inni">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red.)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua | rozdział = Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice)| część = 7 | tytuł części = Rodents II| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 303–304| isbn = 978-84-16728-04-6| rok = 2017 | język = en}}</ref>
<ref name="Jobling">{{The Key to Scientific Names}}</ref>
<ref name="macdonald">{{cytuj książkę | nazwisko = MacDonald | imię = David | autor2 = Priscilla Barret | tytuł = Mammals of Britain & Europe | tom = 1 | rok = 1993 | wydawca = HarperCollins | miejsce = London | isbn = 0-00-219779-0 | strony = 242}}</ref>
<ref name="r1">{{cytuj książkę | autor = A. W. F. Banfield | rok = 1974 | tytuł = The mammals of Canada | miejsce = Toronto | wydawca = University of Toronto Press}}</ref>
<ref name="r12">{{cytuj pismo | autor = A. M. Martell, W. A. Fuller | rok = 1979 | tytuł = Comparative demography of Clethrionomys rutilus in taiga and tundra in the low Arctic | czasopismo = Canadian Journal of Zoology | wolumin = 57 | strony = 2106–2120 | doi = 10.1139/z79-278 | numer = 11}}</ref>
<ref name="r15">{{cytuj pismo | autor = Joanne M. Thurber, Rolf O. Peterson, James D. Woolington, John A. Vucetich | rok = 1992 | tytuł = Coyote coexistence with wolves on the Kenai Peninsula, Alaska | czasopismo = [[Canadian Journal of Zoology]] | wolumin = 70 | strony = 2494–2498 | doi = 10.1139/z92-335 | wydanie = 12}}</ref>
<ref name="r19">{{cytuj książkę |autor = R. W. Wein |rok = 1975 | tytuł = Vegetation recovery in arctic tundra and forest-tundra after fire. ALUR Rep. 74-75-62. Ottawa, W: Department of Indian Affairs and Northern Development, Arctic Land Use Research Program}}</ref>
<ref name="r2">{{cytuj pismo | autor = Edward E. Bangs | rok = 1984 | tytuł = Summer food habits of voles, Clethrionomys rutilus and Microtus pennsylvanicus, on the Kenai Peninsula, Alaska | czasopismo = Canadian Field-Naturalist | wolumin = 98 | strony = 489–492 | url = http://archive.org/details/cbarchive_108490_summerfoodhabitsofvolesclethri1984}}</ref>
<ref name="r21">{{cytuj pismo | autor = Eric N. Jones | rok = 1990 | tytuł = Effects of forage availability on home range and population density of ''Microtus pennsylvanicus'' | czasopismo = [[Journal of Mammalogy]] | wolumin = 71 | wydanie = 3 | strony = 382–389 | doi = 10.2307/1381950}}</ref>
<ref name="r24">{{cytuj pismo | autor = Calvin J. Lensink, Ronald O. Skoog, John L. Buckley | rok = 1955 | tytuł = Food habits of marten in interior Alaska and their significance | czasopismo = [[Journal of Wildlife Management]] | wolumin = 19 | wydanie = 3 | strony = 364–368 | doi = 10.2307/3797387}}</ref>
<ref name="r6">{{cytuj pismo | autor = Carlos Galindo, Charles J.Krebs | rok = 1985 | tytuł = Habitat use and abundance of deer mice: interactions with meadow voles and red-backed voles | czasopismo = [[Canadian Journal of Zoology]] | wolumin = 63 | wydanie = 8 | strony = 1870–1879 | doi = 10.1139/z85-278}}</ref>
<ref name="r8">{{cytuj pismo | autor = B. S. Gilbert, C. J. Krebs, D. Talarico, D. B. Cichowski | rok = 1986 | tytuł = Do Clethrionomys rutilus females suppress maturation of juvenile females? | czasopismo = [[Journal of Animal Ecology]] | wolumin = 55 | strony = 543–552 | doi = 10.2307/4737 | wydanie = 2}}</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo |odn = {{odn/id|Ognev|1924}}| imię = С.И. | nazwisko = Огнeв|tytuł = |url = |czasopismo = Бюллетень Московского Общества Испытателей Природы. Отдел Биологический | wolumin = 31| strony = |rok = 1924|język = ru}}
* {{cytuj pismo |odn = {{odn/id|Koljuschev|1936}} | imię = И.И. | nazwisko = Колюшев |tytuł = Млекопитающие крайнего севера западной и средней Сибири|url = http://vital.lib.tsu.ru/vital/access/manager/Repository/vtls:000564377/SOURCE1?viewPdfInternal=1|czasopismo = Трудов Биологического Научно-Исследовательского Института| wolumin = 3|strony = 229–327|rok = 1936|język = ru}}
* {{Jaeger1944|s=1-256|odn=tak}} 
* {{cytuj pismo |odn = tak | imię = R.T.| nazwisko = Orr|tytuł = A study of the ''Clethrionomys dawsoni'' group of red-backed mice|url = |czasopismo = [[Journal of Mammalogy]]| wolumin = 26|numer = 1|strony = 67–74|rok = 1945|doi = 10.2307/1375033|język = en}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Karczowniki]]
[[Kategoria:Ssaki Europy]]
[[Kategoria:Ssaki Ameryki Północnej]]
[[Kategoria:Ssaki Azji]]
[[Kategoria:Zwierzęta Arktyki]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1779 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Petera Simona Pallasa]]