Tekst źródłowy strony Neil Ferguson (epidemiolog)

{{Biogram infobox
 |imię i nazwisko           = Neil Ferguson
 |imię i nazwisko org       = Neil Morris Ferguson
 |grafika                   = Neil M. Ferguson.jpg
 |opis grafiki              = Neil M. Ferguson<br />(14 lutego 2020)
 |alt grafiki               = 
 |data urodzenia            = grudzień 1968
 |miejsce urodzenia         = [[Whitehaven]], [[North West England]]
 |data śmierci              = 
 |miejsce śmierci           = 
 |zawód                     = [[Biomatematyka|biomatematyk]], [[epidemiologia|epidemiolog]] ([[Modelowanie matematyczne|matematyczne modelowanie]] rozprzestrzeniania się [[choroby zakaźne|chorób zakaźnych]])
 |narodowość                = [[Brytyjczycy|brytyjska]]
 |Alma Mater                = [[Uniwersytet Oksfordzki]]<br />(''Lady Margaret Hall'',<br />''Linacre College'')
 |uczelnia                  = [[Imperial College London]]
 |wydział                   = III Faculty of Medicine,<br />School of Public Health
 |stanowisko                = profesor, prodziekan (Academic Development)
 |odznaczenia               = 
 |commons                   = Category:Neil Ferguson
 |www                       = https://www.imperial.ac.uk/people/neil.ferguson
}}
'''Neil Ferguson (epidemiolog)'''{{u|u1}} (ur. w grudniu [[1968]] w [[Whitehaven]], [[North West England]]{{r|freeBMD}}) – [[Brytyjczycy|brytyjski]] [[Biomatematyka|biomatematyk]], [[epidemiologia|epidemiolog]], specjalista w dziedzinie [[Modelowanie matematyczne|matematycznego modelowania]] rozprzestrzeniania się [[choroby zakaźne|chorób zakaźnych]] (w tym [[pandemia|pandemie]] [[pandemia COVID-19|COVID-19]]{{r|COVID-19 reports|David-Adam-IV2020}}, [[Grypa#Epidemie|grypy]]{{r|AcadMedSci-Influenza}} i in.), profesor biologii matematycznej w [[Imperial College London]] (''School of Public Health''){{r|ICL.website|CSaP-Ferguson}}, członek [[Academy of Medical Sciences]] (UK){{r|AcMedSci}}.

== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Urodził się w grudniu 1968 roku w [[Whitehaven]] ([[North West England]]), gdzie jego ojciec był [[Psychologia wychowawcza|psychologiem wychowawczym]], a matka [[Bibliotekarz|bibliotekarką]] (później otrzymała święcenia [[kapłan|kapłańskie]] [[Anglikanizm|kościoła anglikańskiego]]){{r|FT-2020}}.
Chodził do ''Llanidloes High School''{{r|Llanidloes-High-School}}, a w latach 1980. kształcił się w [[Uniwersytet Oksfordzki|Uniwersytecie Oksfordzkim]] (''Lady Margaret Hall''{{r|LMH-Alumni}} i ''Linacre College'').
Zamierzał zostać [[fizyka|fizykiem]] ([[fizyka teoretyczna]], [[fizyka cząstek elementarnych]], [[fizyka materii skondensowanej]]). Promotorem pracy doktorskiej dotyczącej problemów [[Grawitacja kwantowa|grawitacji kwantowej]] był [[John Wheater]]{{r|FT-2020|Wheater-homepage}}. Po opublikowaniu w 1994 roku praca spotkała się z uznaniem (była np. cytowana w cenionym podręczniku geometrii kwantowej (ang. ''quantum geometry''){{r|QuantGeom}}), jednak wkrótce Ferguson – nieoczekiwanie dla promotora – porzucił [[Fizyka cząstek elementarnych|fizykę cząstek elementarnych]] zwracając się w kierunku [[Biomatematyka|biomatematyki]]. Stwierdził, że chce zająć się zastosowaniami [[modelowanie matematyczne|modelowania matematycznego]] (zob. np. [[William Ogilvy Kermack#Model Kermacka-McKendricka|model Kermacka-McKendricka]]) w czasie rozwiązywania żywotnych potrzeb ludzi zagrożonych [[epidemia]]mi (w drugiej połowie lat 1990. zmagano się ze wzrostem [[Zespół nabytego niedoboru odporności#Epidemiologia|zapadalności na HIV]]). Wspomina{{r|BBC-2020}}, że nowy cel wybrał po wysłuchaniu wykładu [[Robert May|Roberta Maya]] (''Baron May of Oxford''), fizyka teoretycznego, który stworzył m.in. matematyczne podstawy [[biologia|biologii]], [[Ekologia populacyjna|populacjologii]], wiedzy o [[Struktura ekosystemu|strukturach ekosystemów]] i in.{{r|Robert.May-1|Robert.May-2}} (wprowadził pojęcie ''basic reproductive number'' – [[podstawowa liczba odtwarzania]] R0{{u|u4}}){{r|R.May-R0}}.

=== Praca zawodowa ===
Jest profesorem [[Biomatematyka|biomatematyki]] w [[Imperial College London]] (zob. też [[Roy M. Anderson]]), gdzie kieruje Zakładem Epidemiologii Chorób Zakaźnych w ''School of Public Health'' oraz pełni funkcję prodziekana wydziału medycznego do spraw rozwoju akademickiego{{r|ICL.website}}. Kieruje również jednostkami:
* ''Abdul Latif Jameel Institute for Disease and Emergency Analytics'' (J-IDEA){{r|J-IDEA}}
* ''MRC{{u|u3}} Centre for Global Infectious Disease Analysis'' (MRC-GIDA){{r|MRC-Centre}}; w tych ramach ''Imperial College COVID-19 Response Team'', opracowujący i udostępniający raporty o rozwoju epidemii w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] i innych krajach{{r|COVID-19 reports}}

MRC-GIDA współpracuje z [[Światowa Organizacja Zdrowia|WHO]] i doradza rządowi Wielkiej Brytanii w sprawach strategii walki z epidemiami, m.in. z pandemią [[COVID-19]] (w ramach centrum GIDA działa ''Scientific Advisory Group for Emergencies'', Sage{{u|u2}}{{r|SAGE}}). Neil Ferguson współpracuje też z zespołem CSaP w [[University of Cambridge]] (''Centre for Science and Policy'', centrum wdrażające nowe mechanizmy współdziałania naukowców z politykami{{r|CSaP-Ferguson|CSaP}}). Współrealizuje programy badawcze finansowane w ramach grantów o łącznej wysokości rzędu 5&nbsp;mln [[Funt szterling|GBP]]{{r|CSaP-Ferguson}}.

== Tematyka badań naukowych ==
Celem badań jest lepsze zrozumienie czynników epidemiologicznych i procesów populacyjnych, które decydują o rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych w populacjach ludzi i zwierząt. Ta wiedza umożliwia opracowywanie optymalnych strategii interwencyjnych, zmierzających do ograniczania rozwoju chorób w skali [[organizm]]ów i całych [[Populacja (biologia)|populacji]], jest podstawą programów ochrony [[Zdrowie publiczne|zdrowia publicznego]] obejmujących zagadnienia [[Medycyna weterynaryjna|weterynarii]] [[Biocenologia|biocenotyki]] i inne. W czasie tworzenia modeli epidemiologicznych są uwzględniane m.in. informacje o [[Struktura społeczna|strukturze społecznej]] narażonej ludności, popularności [[Szczepionka|szczepień]], [[Efektywność (medycyna)|skuteczności dostępnych leków]], warunkach wpływających np. na liczebność różnych [[Wektor (medycyna)|wektorów]](np. [[Komarowate|komary]], [[Kleszcze (pajęczaki)|kleszcze]]) itp. Tworzenie prognostycznych modeli epidemiologicznych jest szczególnie trudne, gdy chorobę wywołuje [[patogen]] nowy, gdy brakuje niezbędnych do modelowania informacji dot. mechanizmu oddziaływania, [[zapadalność|zapadalności]], [[Śmiertelność#Śmiertelność w epidemiologii|śmiertelności]], możliwościach nabywania [[Odporność immunologiczna|odporności]] po przechorowaniu, trwałości nabytej odporności itp.). Neil Ferguson z zespołem gromadził dane dot. takich chorób zakaźnych jak{{r|ICL.website|CSaP-Ferguson|PubMed}}:
* 2001 – [[pryszczyca]],
* 2010–2011 – [[pandemia grypy A/H1N1]],
* 2013 – [[bliskowschodni zespół oddechowy|MERS-CoV]],
* 2014 – [[gorączka krwotoczna Ebola]],
* choroby przenoszone przez komary (zob. też ''[[Wolbachia]]''),
** 2015 – [[denga]],
** 2016 – [[wirus Zika|zika]],
* od 2019 – [[COVID-19]].

Wiedzę o przebiegu epidemii czasów współczesnych oraz [[Medycyna starożytna|zapisy historyczne]] Ferguson ze współpracownikami wykorzystuje analizując sposoby reakcji na nowe zagrożenia, np. na ataki [[bioterroryzm|bioterrorystyczne]] dokonywane z użyciem [[Ospa prawdziwa#Synteza w laboratorium i nowe zagrożenia|celowo uwolnionych wirusów ospy prawdziwej]]{{r|Nature-2003}}.

Od pojawienia się nowego [[Koronawirusy|koronawirusa]] z [[Wuhan]] ([[SARS-CoV-2]], [[pandemia COVID-19 w Chinach|COVID-19 w Chinach]]) Neil Ferguson ze współpracownikami gromadzi, analizuje i popularyzuje informacje potrzebne do zbudowania najbardziej wiarygodnego modelu rozwoju pandemii, pozwalającego rządom realizować najbardziej racjonalne strategie przeciwdziałania. Do czasu opracowania skutecznych szczepionek i leków stosowane są różne interwencje niefarmaceutyczne, NPIs (''Non-pharmaceutical interventions''{{u|u5}}){{r|Rep9.16Mar2020}}.
{{Grafika rozwinięta
|opis       = Walka z [[Pandemia COVID-19|pandemią COVID-19]] wymaga międzynarodowej multidyscyplinarnej współpracy naukowców i polityków.<br />Stopniowo doskonalone modele epidemiologiczne są ważnym narzędziem, pozwalającym ocenić skuteczność różnych interwencji niefarmakologicznych (NPIs){{r|NPIs|}}, niezbędnych w warunkach braku szczepionek i leków.

: A – Prosty [[William Ogilvy Kermack#Model Kermacka-McKendricka|przedziałowy model SIR]], opracowany na przełomie lat 1920–1930, pozwalał prognozować – bez stosowania zaawansowanych technik obliczeniowych – zmiany liczby osób zainfekowanych (''I'', linia czerwona) na podstawie m.in. wartości [[Podstawowa liczba odtwarzania|R0]]{{u|u4}}
: B – Aktualizowana od 22 października 2020 liczba potwierdzonych przypadków COVID-19 na 1000 mieszkańców (mapy wcześniejsze – zob. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:COVID-19_Outbreak_World_Map_per_Capita.svg historia pliku w Commons])
: C – Zmiany sytuacji epidemicznej ilustrują linie (przykład Litwy): gruba ciągła – całkowita liczba potwierdzonych przypadków; gruba przerywana – wygładzony przyrost liczby przypadków; czerwona kropka-kreska – całkowita liczba zgonów; cienka kropkowana – jej wygładzony przyrost
|położenie  = center
|grafika1   = SIR model anim.gif
|szerokość1 = 182
|alt1       = 1
|opis1      = A
|grafika2   = COVID-19 Outbreak World Map per Capita.svg
|szerokość2 = 280
|alt2       = 2
|opis2      = B
|grafika3   = WHO Covid C Lithuania.pdf
|szerokość3 = 242
|alt3       = 3
|opis3      = C
}}

== Publikacje (wybór) ==
=== Fizyka teoretyczna ===
* Ferguson, N., Wheater, J.F., ''On the transition from crystalline to dynamically triangulated random surfaces''. Phys. Lett., B 319 (1993), 104
* Ferguson, N.M. ''Continuous interpolations from crystalline to dynamically triangulated random surfaces''. PhD thesis, Linacre College, University of Oxford (1994).

=== Epidemiologia (biomatematyka) ===
Jest współautorem ponad 300 publikacji, dotyczących różnych epidemii. Ponad 50 spośród nich ukazało się w 2020 roku{{r|ICL.website}}.

; COVID-19:
Przebiegu pandemii COVID-19 w różnych krajach świata dotyczą m.in. aktualne raporty, opracowywane przez wieloosobowe zespoły naukowców i powszechnie udostępniane (przykład: ''Report 32: Age groups that sustain resurging COVID-19 epidemics in the United States'', 17 September 2020{{r|Rep32.17Sept}}) oraz publikacje w czasopismach naukowych{{r|ICL.website}}, np.:
* Dighe A., Cattarino L., Cuomo-Dannenburg G. i inni, ''Response to COVID-19 in South Korea and implications for lifting stringent interventions'', BMC Medicine, ISSN 1741-7015.
* Candido D.S., Claro I.M., de Jesus J.G. i inni, ''Evolution and epidemic spread of SARS-CoV-2 in Brazil'', SCIENCE, Vol: 369, Pages: 1255-+, ISSN 0036-8075.
* Hogan A., Jewell B., Sherrard-Smith E. i inni, ''Potential impact of the COVID-19 pandemic on HIV, TB and malaria in low- and middle-income countries: a modelling study'', The Lancet Global Health, Vol: 8, Pages: e1132-e1141, ISSN 2214-109X.
* Thompson H., Imai N., Dighe A. i inni, ''SARS-CoV-2 infection prevalence on repatriation flights from Wuhan City, China'', Journal of Travel Medicine, ISSN 1195-1982.
* Lavezzo E., Franchin E., Ciavarella C. i inni, ''Suppression of a SARS-CoV-2 outbreak in the Italian municipality of Vo'', Nature, Vol: 584, Pages: 425-429, ISSN 0028-0836.
* Grassly N.C., Pons-Salort M., Parker E.P.K., White PJ, Ferguson N.M., i inni, ''Comparison of molecular testing strategies for COVID-19 control: a mathematical modelling study'', Lancet Infectious Diseases, ISSN 1473-3099.
* Flaxman S., Mishra S., Gandy A. i inni, ''Estimating the effects of non-pharmaceutical interventions on COVID-19 in Europe'', Nature, Vol: 584, Pages: 257–261, ISSN 0028-0836.

; Oceny ryzyka BSE/vCJD (zob. [[gąbczasta encefalopatia bydła]], [[choroba Creutzfeldta-Jakoba]], [[priony]]):
* ''Estimation of the number of people incubating variant CJD'' (1998){{r|CJD-1998}}
* ''Estimating the human health risk from possible BSE infection of the British sheep flock'' (2002){{r|BSE-2002a}}
* ''The transmission dynamics of BSE and vCJD''{{r|BSE-2002b}}
; [[Epidemiologia]] [[pryszczyca|pryszczycy]] i [[Ptasia grypa|ptasiej grypy]] u zwierząt gospodarskich:
* ''The foot-and-mouth epidemic in Great Britain: Pattern of spread and impact of interventions'' (2001){{r|foot-and-mouth-1}}
* ''Transmission intensity and impact of control policies on the foot and mouth epidemic in Great Britain'' (2001){{r|foot-and-mouth-2}}

; [[Bliskowschodni zespół oddechowy]] (MERS-CoV):
* ''Identification of MERS-CoV in dromedary camels'' (2013){{r|MERS-CoV-2013}}
* ''Middle East respiratory syndrome coronavirus: quantification of the extent of the epidemic, surveillance bias, and transmissibility'' (2013){{r|MERS-2013}}

; [[Flawiwirus]]y:
* ''Countering the Zika epidemic in Latin America'' (2016){{r|Zika-2016}}
* ''Using Wolbachia for Dengue Control: Insights from Modelling'' (2016){{r|Wolbachia-2017}}

== Kontrowersje ==
5 maja 2020 roku (zob. [[Pandemia COVID-19 w Wielkiej Brytanii#Wiosna 2020: Pierwsza fala|COVID-19, pierwsza fala w Wielkiej Brytanii]]) Neil Ferguson wycofał się z prac w zespole doradczym Sage po opublikowaniu zarzutu hipokryzji, jak określano co najmniej dwukrotne złamanie przez niego reguł kwarantanny (wówczas nieobowiązkowej). Do wprowadzenia tych reguł usilnie przekonywał premiera [[Boris Johnson|Borisa Johnsona]], skłonnego wówczas do zastosowania szwedzkiego scenariusza przeciwdziałania pandemii{{r|TheCorner}}. W czasie wywiadu udzielonego [[BBC]] [[Pandemia COVID-19 w Wielkiej Brytanii#Lato 2020: Obostrzenia i lokalne zakazy|24 lipca]] premier przyznał, że reakcje rządu były opóźnione („We could have done things differently”){{r|Johnson}}.

Ferguson potwierdził, że w okresie dobrowolnej dwutygodniowej samoizolacji, której poddał się w maju po otrzymaniu pozytywnego wyniku testu na koronawirusa, zgodził się na wizyty gościa w swoim domu. Publicznie przyznał się do popełnionego błędu i przeprosił za swoje zachowanie, jednak sprawa stała się tematem licznych nieprzychylnych komentarzy. W części z nich podważano kompetencje Fergusona (nazywanego „Professor Lockdown” lub „The Master of Disaster”, who „created the infamous Imperial College model”){{r|TheCorner}}.

W obronie atakowanego występowali członkowie rodziny oraz wieloletni współpracownicy. Doradcy naukowi „Guardiana” sugerowali, że celem rozpętania dyskusji o „skandalu” mogła być próba odwrócenia uwagi opinii publicznej od sytuacji epidemicznej (informacja ukazała się bezpośrednio po tym, gdy w Wielkiej Brytanii wskaźnik zgonów osiągnął najwyższą wartość w Europie, a wkrótce przed decyzją o złagodzeniu obostrzeń){{r|Scandal-1|Scandal-2}}.

== Wyróżnienia ==
* 2002 – [[Order Imperium Brytyjskiego]] (OBE){{r|FMedSci|FWi-2001}}
* 2005 – Fellow The Academy of Medical Sciences{{r|FMedSci}}
* 2019 – International Member of the National Academy of Medicine{{r|IntFell-NAM}}

== Uwagi ==
{{Uwagi|
|u1 = zobacz też:
* [[Neil Ferguson (muzyk)]] – gitarzysta, członek zespołu [[Chumbawamba]]
* [[Niall Ferguson]] – analityk sytuacji geopolitycznej świata
|u2 = Neil Ferguson wycofał się z zespołu ''Sage'' w maju 2020 (zob. [[Neil Ferguson (epidemiolog)#Kontrowersje|kontrowersje]]).
|u3 = MRC – Medical Research Council (United Kingdom)
|u4 =<br />
[[Podstawowa liczba odtwarzania]] (ang. ''basic reproductive number''): <math>R_0 = c \times p \times d,</math> gdzie:
: <math>c</math> – liczba kontaktów osoby chorej ze zdrowymi w jednostce czasu,
: <math>p</math> – prawdopodobieństwo zakażenia w czasie kontaktu,
: <math>d</math> – czas trwania okresu zaraźliwości.
: Model SIR był początkowo prostym [[układ równań|układem]] zwykłych [[Równanie różniczkowe|równań różniczkowych]]. Współcześnie różnymi aspektami pandemii COVID-19 i innych epidemii zajmują się międzynarodowe zespoły specjalistów, dysponujące wysokiej jakości sprzętem i aktualnymi danymi z całego świata (zob. N.M. Ferguson{{r|MIDAS-Ferguson}} w sieci MIDAS – ''Models of Infectious Disease Agent Study''{{r|MIDAS}}).
|u5 = Podział NPIs (''Non-pharmaceutical interventions'': a – łagodzenie, spowalnianie (''mitigation''); b – tłumienie, supresja{{r|Rep9.16Mar2020}} (zob. Michał Zabdyr-Jamróz, ''Między działaniem bez dowodów a paraliżem przez analizę. O relacji między nauką a polityką publiczną – nie tylko w dobie koronawirusa''{{r|Zabdyr-Jamróz}})).
}}

== Przypisy ==
{{Przypisy|
* <ref name="FMedSci">{{Cytuj stronę |url = https://acmedsci.ac.uk/fellows/fellows-directory/ordinary-fellows/fellow/Professor-Neil-Ferguson-0006236 |tytuł = Professor Neil Ferguson OBE FMedSci |data = 2005 |praca = Strona internetowa Academy of Medical Sciences |opublikowany = AcMedSci-UK |język = en |data dostępu = 2020-11-03}}</ref>
* <ref name="FWi-2001">{{Cytuj stronę |url = https://www.fwi.co.uk/news/obes-for-foot-and-mouth-scientists |tytuł = OBEs for foot-and-mouth scientists |autor = Johann Tasker |data = 2001-12-31 |praca = Farmers Weekly |opublikowany = MA Agriculture Ltd, a Mark Allen Group company |język = en |data dostępu = 2020-11-03}}</ref>
* <ref name="IntFell-NAM">{{Cytuj stronę |url = https://www.imperial.ac.uk/news/193489/vice-dean-recognised-international-fellow-national-academy/ |tytuł = Vice-Dean recognised as International Fellow of the National Academy of Medicine |autor = Jack Stewart |data = 2019-10-21 |praca = Strona internetowa ICL > News |opublikowany = Imperial College London |język = en |data dostępu = 2020-11-03}}</ref>
* <ref name="MIDAS">{{Cytuj stronę |url = https://midasnetwork.us/mission/ |tytuł = Mission; What MIDAS is about |praca = MIDAS, Models of Infectious Disease Agent Study |opublikowany = MIDAS (Coordination Center University of Pittsburgh) |język = en |data dostępu = 2020-11-03}}</ref>
* <ref name="MIDAS-Ferguson">{{Cytuj stronę |url = https://midasnetwork.us/people/neil-ferguson/ |tytuł = Neil Ferguson |praca = MIDAS > People |język = en |data dostępu = 2020-11-03}}</ref>
* <ref name="Zabdyr-Jamróz">{{Cytuj pismo |autor = Michał Zabdyr-Jamróz |tytuł = Między działaniem bez dowodów a paraliżem przez analizę. O relacji między nauką a polityką publiczną – nie tylko w dobie koronawirusa |url = http://filozofiawpraktyce.pl/miedzy-dzialaniem-bez-dowodow-a-paralizem-przez-analize-o-relacji-miedzy-nauka-a-polityka-publiczna-nie-tylko-w-dobie-koronawirusa/ |czasopismo = Filozofia w Praktyce |wydawca = Instytut Filozofii UJ |wydanie = Artykuł 4 |wolumin = 6 |data = 7 kwietnia 2020}}</ref>
* <ref name="Rep9.16Mar2020">{{Cytuj pismo |autor = Ferguson N, Laydon D, Nedjati Gilani G, Imai N. Ainslie G i inni |tytuł = Report 9: Impact of non-pharmaceutical interventions (NPIs) to reduce COVID-19 mortality and healthcare demand |url = https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-COVID19-NPI-modelling-16-03-2020.pdf |czasopismo = Raporty ‘COVID-19 Response Team’ (grant MR/R015600/1 DH140134) |wydawca = Imperial College COVID-19 Response Team |wydanie = 1–20 |język = en |data = 2020-03-16 |doi = 10.25561/77482}}</ref>
* <ref name="NPIs">{{Cytuj pismo |autor = Eubank, S., Eckstrand, I., Lewis, B. i inni |tytuł = Commentary on Ferguson, et al., “Impact of Non-pharmaceutical Interventions (NPIs) to Reduce COVID-19 Mortality and Healthcare Demand” |url = https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11538-020-00726-x |czasopismo = Bulletin of Mathematical Biology |wydanie = 52 |wolumin = 82 |język = en |data = 2020}}</ref>
* <ref name="SAGE">{{Cytuj stronę |url = https://www.gov.uk/government/publications/scientific-advisory-group-for-emergencies-sage-coronavirus-covid-19-response-membership/list-of-participants-of-sage-and-related-sub-groups#scientific-advisory-group-for-emergencies-sage |tytuł = Scientific Advisory Group for Emergencies |data = 2020-10-21 |praca = Government Digital Service |opublikowany = Crown copyright |język = en |data dostępu = 2020-11-01}}</ref>
* <ref name="foot-and-mouth-1">{{Cytuj pismo |autor = Ferguson, N.M., Donnelly, C.A., Anderson, R.M |tytuł = The foot-and-mouth epidemic in Great Britain: pattern of spread and impact of interventions |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11303090/ |czasopismo = Science |wydanie = 5519 |wolumin = 292 |strony = 1155–1160 |język = en |data = 2001-05-11 |doi = 10.1126/science.1061020}}</ref>
* <ref name="foot-and-mouth-2">{{Cytuj pismo |autor = Neil M. Ferguson, Christl A. Donnelly & Roy M. Anderson |tytuł = Transmission intensity and impact of control policies on the foot and mouth epidemic in Great Britain |url = https://www.nature.com/articles/35097116 |czasopismo = Nature |wolumin = 413 |strony = 542–548 |issn = 0028-0836 |język = en |data = 2001-10-04 |doi = 10.1038/35097116}}</ref>
* <ref name=MERS-CoV-2013>Ferguson NM, Van Kerkhove MD. Identification of MERS-CoV in dromedary camels. (Editorial) Lancet 2013; online publication Dec 16 [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24355867/].</ref>
* <ref name=MERS-2013>The Lancet, Infectious Diseases, Early Online Publication, 13 November 2013 doi:10.1016/S1473-3099(13)70304-9.[https://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(13)70304-9/fulltext].</ref>
* <ref name="Wolbachia-2017">{{Cytuj pismo |autor = Ilaria Dorigatti, Clare McCormack, Gemma Nedjati-Gilani, Neil M. Ferguson |tytuł = Using Wolbachia for Dengue Control: Insights from Modelling |url = https://www.cell.com/trends/parasitology/comments/S1471-4922(17)30272-6 |czasopismo = Trends in Parasitology |wydanie = 2 |wolumin = 34 |język = en |data = 2017-11-25 |doi = 10.1016/j.pt.2017.11.002}}</ref>
* <ref name="Zika-2016">{{Cytuj pismo |autor = Neil M. Ferguson, Zulma M. Cucunubá, Ilaria Dorigatti i inni |tytuł = Countering the Zika epidemic in Latin America |url = https://science.sciencemag.org/content/353/6297/353 |czasopismo = Science |wydawca = AAAS |wydanie = 6297 |wolumin = 353 |strony = 353–354 |język = en |data = 2016-07-22 |doi = 10.1126/science.aag0219}}</ref>
* <ref name="TheCorner">{{Cytuj pismo |autor = JOHN FUND |tytuł = ‘Professor Lockdown’ Modeler Resigns in Disgrace |url = https://www.nationalreview.com/corner/professor-lockdown-modeler-resigns-in-disgrace/ |czasopismo = The Corner |wydawca = National Review |język = en |data = 2020-05-06}}</ref>
* <ref name="Rep32.17Sept">{{Cytuj pismo |autor = Mélodie Monod, Alexandra Blenkinsop, Xiaoyue Xi i inni (Imperial College COVID-19 Response Team) |tytuł = Report 32: Age groups that sustain resurging COVID-19 epidemics in the United States |url = https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/mrc-gida/2020-09-17-COVID19-Report-32.pdf |czasopismo = Imperial College London Media |wydawca = MRC-GIDA |strony = 1–35 |język = en |data = 2020-09-17 |doi = 10.25561/82551}}</ref>
* <ref name=Johnson>{{Cytuj |tytuł = Coronavirus: We could have done things differently, says PM |czasopismo = BBC News |data = 2020-07-24 |data dostępu = 2020-10-29 |url = https://www.bbc.com/news/uk-politics-53525450 |język = en}}</ref>
* <ref name="CSaP">{{Cytuj stronę |url = http://www.csap.cam.ac.uk/about-csap/ |tytuł = About CSaP; Pioneering new ways of bringing academia and government together |praca = Strona internetowa University of Cambridge, Centre for Science and Policy |opublikowany = CSaP |język = en |data dostępu = 2020-10-29}}</ref>
* <ref name="Scandal-2">{{Cytuj pismo |autor = Rajeev Syal |tytuł = Neil Ferguson: 20 years’ experience with pathogen outbreaks |url = https://www.theguardian.com/uk-news/2020/may/05/neil-ferguson-20-years-experience-with-pathogen-outbreaks |czasopismo = The Guardian |wydawca = Guardian Media Group |język = en |data = 2020-07-01}}</ref>
* <ref name="Scandal-1">{{Cytuj stronę |url = https://vdare.com/posts/guardian-inverts-neil-ferguson-adultery-scandal-to-make-it-boring |tytuł = GUARDIAN Inverts Neil Ferguson Adultery Scandal to Make It Boring |autor = Ian Sample, Kate Proctor and Rowena Mason |data = 2020-05-06 |praca = VDARE.com |opublikowany = VDare Foundation |język = en |data dostępu = 2020-10-28}}</ref>
* <ref name="R.May-R0">{{Cytuj pismo |autor = Robert M. May, Sunetra Gupta and Angela R. McLean |tytuł = Infectious disease dynamics: what characterizes a successful invader? |url = https://royalsocietypublishing.org/doi/abs/10.1098/rstb.2001.0866 |czasopismo = Philosophical Transactions of the Royal Society |wydawca = The Royal Society |wydanie = 356 |strony = 901–910 |issn = 0261-0523 |język = en |data = 2001-06-29 |doi = 10.1098/rstb.2001.0866}}</ref>
* <ref name="Nature-2003">{{Cytuj pismo |autor = Neil M. Ferguson, Matt J. Keeling, W. John Edmunds, Raymond Gani, Bryan T. Grenfell, Roy M. Anderson, Steve Leach |tytuł = Planning for smallpox outbreaks |url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7095314/ |czasopismo = Nature |wydawca = Nature Publishing Group |wydanie = 6959 |wolumin = 425 |strony = 681–685 |issn = 0028-0836 |język = en |data = 2003-10-16 |doi = 10.1038/nature02007}}</ref>
* <ref name="PubMed">{{Cytuj stronę |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=Neil+M+Ferguson%5BAuthor%5D&size=100 |tytuł = Neil M Ferguson[Author] 155 results |praca = [[PubMed]] |opublikowany = [[National Center for Biotechnology Information]] |data dostępu = 2020-10-28}}</ref>
* <ref name="CJD-1998">{{Cytuj pismo |autor = A.C. Ghani, N.M. Ferguson, C.A. Donnelly, T.J. Hagenaars, R.M. Anderson |tytuł = Estimation of the number of people incubating variant CJD |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673605607441 |czasopismo = [[The Lancet]] |wydawca = Elsevier |wydanie = 9137 |wolumin = 352 |strony = 1353–1354 |issn = 1605-1676 |język = en |data = 1998-10-24 |doi = 10.1016/S0140-6736(05)60744-1}}</ref>
* <ref name="BSE-2002a">{{Cytuj pismo |autor = N.M. Ferguson, A.C. Ghani, C.A. Donnelly, T. Hagenaars, R.M. Anderson |tytuł = Estimating the human health risk from possible BSE infection of the British sheep flock |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11786878/ |czasopismo = [[Nature]] |wydawca = Nature Publishing Group |wydanie = 6870 |wolumin = 415 |strony = 420–424 |issn = 0028-0836 |język = en |data = 2002-01-24 |doi = 10.1038/nature709}}</ref>
* <ref name="BSE-2002b">{{Cytuj pismo |autor = Azra C. Ghani, Christl A. Donnelly, Neil M. Ferguson, Roy M. Anderson |tytuł = The transmission dynamics of BSE and vCJD |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1631069102013896 |czasopismo = Comptes Rendus Biologies |wydanie = 1 |wolumin = 325 |strony = 37–47 |język = en |data = styczeń 2002}}</ref>
* <ref name="Robert.May-1">{{Cytuj stronę |url = https://www.science.org.au/learning/general-audience/history/interviews-australian-scientists/lord-robert-may-physicist-and |tytuł = Lord Robert May, physicist and ecologist |praca = Strona internetowa Australian Academy of Science > Interviews with Australian Scientists |opublikowany = Australian Academy of Science |język = en |data dostępu = 2020-10-25}}</ref>
* <ref name="Robert.May-2">{{Cytuj stronę |url = https://theconversation.com/vale-robert-may-the-legendary-scientist-who-helped-us-understand-ecosystems-chaos-theory-and-even-pandemics-137595 |tytuł = Vale Robert May, the legendary scientist who helped us understand ecosystems, chaos theory and even pandemics |data = 2020-04-20 |praca = The Conversation |opublikowany = The Conversation Trust (UK) |język = en |data dostępu = 2020-10-25}}</ref>
* <ref name="COVID-19 reports">{{Cytuj stronę |url = https://www.imperial.ac.uk/mrc-global-infectious-disease-analysis/covid-19/ |tytuł = COVID-19 reports |autor = Imperial College COVID-19 Response Team |praca = MRC Centre for Global Infectious Disease Analysis |opublikowany = Imperial College London |język = en |data dostępu = 2020-10-24}}</ref>
* <ref name="QuantGeom">{{Cytuj książkę |autor = Jan Ambjørn, Bergfinnur Durhuus, Thordur Jonsson, Orur Jonsson |tytuł = Quantum Geometry: A Statistical Field Theory Approach |url = https://books.google.pl/books?id=T6fWst-KdoYC&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=Ferguson&f=false |wydawca = Cambridge University Press |data = 19 czerwca 1997 |strony = 363}}</ref>
* <ref name="AcadMedSci-Influenza">{{Cytuj stronę |url = https://acmedsci.ac.uk/policy/policy-projects/pandemic-influenza |tytuł = The Academy has developed a working group report and submitted consultation responses regarding strategies to prevent and treat a pandemic. |praca = The Academy has developed a working group report and submitted consultation responses regarding strategies to prevent and treat a pandemic. |opublikowany = Academy of Medical Sciences |język = en |data dostępu = 2020-10-24}}</ref>
* <ref name="AcMedSci">{{Cytuj stronę |url = https://acmedsci.ac.uk/ |tytuł = Academy of Medical Sciences (United Kingdom) |praca = Strona internetowa |opublikowany = AcMedSci-UK |język = en |data dostępu = 2020-10-24}}</ref>
* <ref name="LMH-Alumni">{{Cytuj stronę |url = https://www.lmh.ox.ac.uk/alumni/prominent-alumni |tytuł = Prominent alumni > Science and Medicine |praca = Strona internetowa ‘Lady Margaret Hall’ |zarchiwizowano = LMH |data dostępu = 2020-11-01}}</ref>
* <ref name=BBC-2020>Political Thinking with Nick Robinson – The Neil Ferguson One – BBC Sounds 26 Jun 2020[https://www.bbc.co.uk/sounds/play/p08j3kcg].</ref>
* <ref name="Wheater-homepage">{{Cytuj stronę |url = http://www-thphys.physics.ox.ac.uk/people/JohnWheater/ |tytuł = John Wheater (homepage) |data = 4 August 2011 |praca = Strona internetowa Theoretical Physics |opublikowany = The University of Oxford, Department of Physics |język = en |data dostępu = 2020-10-23}}</ref>
* <ref name="CSaP-Ferguson">{{Cytuj stronę |url = http://www.csap.cam.ac.uk/network/neil-ferguson/ |tytuł = Professor of Mathematical Biology at the School of Public Health, Imperial College, London |praca = Centre for Science and Policy |opublikowany = CSaP |język = en |data dostępu = 2020-10-23}}</ref>
* <ref name="FT-2020">{{Cytuj stronę |url = https://www.ft.com/content/7e56cf84-6a9e-11ea-a3c9-1fe6fedcca75 |tytuł = Neil Ferguson, a virus modeller, sounds the alarm |autor = Clark Pilita |data = 2 |praca = myFT |opublikowany = [[Financial Times]] |język = en |data dostępu = 2020-10-22}}</ref>
* <ref name="David-Adam-IV2020">{{Cytuj pismo |autor = David Adam |tytuł = Special report: The simulations driving the world’s response to COVID-19 How epidemiologists rushed to model the coronavirus pandemic. |url = https://www.nature.com/articles/d41586-020-01003-6 |czasopismo = [[nature]] > news feature > article |język = en |data = 02 APRIL 2020 CORRECTION 03 APRIL 2020}}</ref>
* <ref name="Llanidloes-High-School">{{Cytuj stronę |url = https://llanidloeshighschool.co.uk/ |tytuł = Ysgol Uwchradd Llanidloes High School |praca = Strona internetowa szkoły |język = en |data dostępu = 2020-10-22}}</ref>
* <ref name="freeBMD">{{Cytuj stronę |url = https://www.freebmd.org.uk/cgi/information.pl?cite=YL9GPS7EIbumLTGTtEixFw&scan=1 |tytuł = Ferguson, Neil Morris |praca = Free BMD, Entry Information |opublikowany = freebmd.org.uk/ |język = en |data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
* <ref name="MRC-Centre">{{Cytuj stronę |url = https://www.imperial.ac.uk/mrc-global-infectious-disease-analysis |tytuł = MRC Centre for Global Infectious Disease Analysis |praca = Strona internetowa Centrum |opublikowany = ICL |język = en |data dostępu = 2020-10-21}} ([https://www.imperial.ac.uk/mrc-global-infectious-disease-analysis/about-us/governance/ Governance > Centre Director and Associate Directors]).</ref>
* <ref name="ICL.website">{{Cytuj stronę |url = https://www.imperial.ac.uk/people/neil.ferguson |tytuł = Professor Neil Ferguson, III Faculty of Medicine, School of Public Health, Vice-Dean (Academic Development) |praca = Imperial College London website |opublikowany = Imperial College London |język = en |data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
* <ref name="J-IDEA">{{Cytuj stronę |url = https://www.imperial.ac.uk/jameel-institute |tytuł = Abdul Latif Jameel Institute for Disease and Emergency Analytics (J-IDEA) |praca = Strona internetowa Imperial College London > J-IDEA |opublikowany = Imperial College London |język = en |data dostępu = 2020-10-21}}</ref>
}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj pismo |autor = [[Karol Jałochowski]] |tytuł = Czy matematyka może pomóc w walce z pandemią? |url = https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1950698,1,symulacje-epidemii.read |czasopismo = [[Polityka (tygodnik)|Polityka]] |wydawca = Polityka sp. z o.o. s.k.a. |wydanie = 14.2020 (3255) |issn = 0032-3500 |data = 2020-03-31}}
* [https://www.polityka.pl/podkasty/temattygodnia/1975074,1,jak-dzialaja-modele-matematyczne-i-co-mowia-o-pandemii.read Rozmowa z dr. Franciszkiem Rakowskim (Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW), ''Jak działają modele matematyczne i co mówią o pandemii'']
* [http://dspace.univ-tlemcen.dz/bitstream/112/8721/1/Mathematiques-Appliquees-a-Quelques..pdf Mathématiques Appliquées à Quelques modèles épidémiologiques présentée par Soufiane Bentout, Université Abou Bekr Belkaid, Tlemcen Laboratoire d’Analyse Non Linéaire & Mathématiques Appliquées; THÈSE DE DOCTORAT]

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Ferguson, Neill Morris}}
[[Kategoria:Urodzeni w 1968]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Oksfordzkiego]]
[[Kategoria:Wykładowcy Imperial College London]]
[[Kategoria:Brytyjscy statystycy]]
[[Kategoria:Brytyjscy epidemiolodzy]]