Tekst źródłowy strony Molosek europejski

{{Zwierzę infobox
 |nazwa zwyczajowa       = Molosek europejski
 |nazwa łacińska         = ''Tadarida teniotis''
 |TSN                    = 632261
 |zoolog                 = ([[Constantine Samuel Rafinesque|Rafinesque]], 1814)
 |okres istnienia        = 
 |grafika                = Tadarida Teniotis265.JPG
 |opis grafiki           = 
 |typ                    = [[strunowce]]
 |podtyp                 = [[kręgowce]]
 |gromada                = [[ssaki]]
 |podgromada             = [[żyworodne]]
 |infragromada           = [[łożyskowce]]
 |rząd                   = [[nietoperze]]
 |podrząd                = [[mroczkokształtne]]
 |rodzina                = [[molosowate]]
 |podrodzina             = [[molosy (podrodzina ssaków)|molosy]]
 |rodzaj                 = [[molosek]]
 |gatunek                = molosek europejski
 |synonimy               = 
* ''Cephalotes teniotis'' {{small|Rafinesque, 1814}}<ref name="raf"/>
* ''Dinops cestonii'' {{small|[[Paulo Savi|Savi]], 1825}}<ref name="savi"/>
* ''Dysopes rüpelii'' {{small|[[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1826}}<ref name="tem"/>
* ''Dysopes savii'' {{small|[[Heinrich Rudolf Schinz|Schinz]], 1840}}<ref name="sch"/>
* ''Dysopes cestoni''<ref group="uwaga">Niepoprawna późniejsza pisownia ''Dysopes savii'' {{small|[[Heinrich Rudolf Schinz|Schinz]], 1840}}.</ref>: {{small|[[Carl Jakob Sundevall|Sundevall]], 1843}}<ref name="sun"/>
* ''Dysopes'' (''Molossus'') ''rueppelii''<ref group="uwaga">Niepoprawna późniejsza pisownia ''Dysopes rüpelii'' {{small|[[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1826}}.</ref>: {{small|[[Robert Swinhoe|Swinhoe]], 1870}}<ref name="swi"/>
* ''Dinops cestonii'' var. ''nigrogriseus'' {{small|[[Gustav Schneider|G. Schneider]], 1871}}<ref name="schn"/>
* ''Nyctinomus taeniotis''<ref group="uwaga">Niepoprawna późniejsza pisownia ''Cephalotes teniotis'' {{small|[[Constantine Samuel Rafinesque|Rafinesque]], 1814}}.</ref>: {{small|[[Oldfield Thomas|O. Thomas]], 1891}}<ref name="tho"/>
* ''Dysopes midas''<ref group="uwaga">Młodszy [[homonimia (taksonomia)|homonim]] ''Dysopes midas'' {{small|[[Carl Jakob Sundevall|Sundevall]], 1843}} (Molossidae).</ref> {{small|Schulze, 1897}}<ref name="schu"/>
* ''Tadarida teniotis rueppellii''<ref group="uwaga">Uzasadniona poprawka ''Dysopes rüpelii'' {{small|Temminck, 1826}}.</ref>: {{small|Qumsiyeh, 1985}}<ref name="qum"/>
 |status IUCN            = LC
 |IUCN id                = 21311
 |mapa występowania      = Tadarida teniotis distribution Map.png
 |opis mapy występowania = 
 |wikispecies            = Tadarida teniotis
 |commons                = Category:Tadarida teniotis
}}
'''Molosek europejski'''<ref name="miiz" />, molos europejski (''Tadarida teniotis'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[molosy (podrodzina ssaków)|molosów]] (Molossinae) w obrębie [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[molosowate|molosowatych]] (Molossidae).

== Taksonomia ==
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał w 1814 roku francusko-amerykański przyrodnik [[Constantine Samuel Rafinesque]] nadając mu nazwę ''Cephalotes teniotis''<ref name="raf"/>. [[Holotyp]] [[miejsce typowe|pochodził]] z [[Sycylia|Sycylii]], we [[Włochy|Włoszech]]<ref name="msw"/>. 

Opierając się głównie na różnicach w kolorze futra, wielu autorów podzieliło populacje ''T. teniotis'' na dwa podgatunki: [[podgatunek nominatywny|nominatywny]] ''teniotis'' z [[Europa|Europy]] i [[Maghreb]]u i ''rueppellii'' z [[Azja|Azji]] i północno-wschodniej [[Afryka|Afryki]]<ref name="icmw"/>. Serie z całego obszaru zasięgu zoogeograficznego wykazują współwystępowanie różnych odmian barwnych, a także pośrednich, co sugeruje, że ''T. teniotis'' jest [[Takson monotypowy|taksonem monotypowym]] w oczekiwaniu na dalsze dowody<ref name="bend&inni"/>. Populacje z [[Japonia|Japonii]], [[Tajwan (wyspa)|Tajwanu]] i [[Korea|Korei]], które wcześniej były zaliczane do ''T. teniotis'', są teraz odrębnym gatunkiem, ''[[molosek znaczony|T. insignis]]''<ref name="icmw"/>. Autorzy ''Illustrated Checklist of the Mammals of the World'' nie rozpoznają [[podgatunek|podgatunków]]<ref name="icmw"/>. 

=== Etymologia ===
* ''Tadarida'': [[Constantine Samuel Rafinesque|Rafinesque]] tworząc nowy [[takson]] nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej<ref name="pal"/>; Marco Riccucci sugeruje, że nazwa rodzajowa pochodzi od nazwy „tadarida” (również „taddarita”, „taddarida”, „tallarita”, „tallarida” i „taddrarita”) używanej w [[Kalabria|Kalabrii]] i na [[Sycylia|Sycylii]] na określenie nietoperza niezależnie od jego gatunku. Te lokalne nazwy używane są również  w sycylijskich wierzeniach, legendach i wierszach. Rafinesque słyszał tę nazwę podczas swojego pobytu na Sycylii i użył jej. Nazwa „tadarida” wywodzi się od greckiego νυκτερις ''nukteris'', νυκτεριδος ''nukteridos'' „nietoperz”, gdzie w południowych Włoszech uległa zniekształceniu z powodu [[Afereza (językoznawstwo)|aferezy]] i deformacji dialektu<ref name="ric"/>.
* ''teniotis'': {{łac.|taenia}} „opaska na czoło, wstęga”, od gr. ταινια ''tainia'' „opaska, wstęga”; -ωτις ''ōtis'' „-uchy”, od ους ''ous'', ωτος ''ōtos'' „ucho”<ref name="lina"/>.

== Zasięg występowania ==
Molosek europejski jest rozpowszechniony w basenie [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]] od [[Półwysep Iberyjski|Półwyspu Iberyjskiego]] i powiązanych wysp na wschód przez południową Europę po [[Półwysep Bałkański]], [[Kaukaz (region)|Kaukaz]] i [[Bliski Wschód]]; w północnej [[Afryka|Afryce]] występuje w [[Maroko|Maroku]], [[Algieria|Algierii]], [[Tunezja|Tunezji]], [[Libia|Libii]] i [[Egipt|Egipcie]] aż po południową część półwyspu [[Synaj (półwysep)|Synaj]]; z Bliskiego Wschodu częściowo na wschód do regionów otaczających [[Morze Czarne]] i [[Morze Kaspijskie|Kaspijskie]], w tym [[Iran]], [[Turkmenistan]], [[Uzbekistan]], południowo-wschodnie [[Kazachstan]], [[Kirgistan]], [[Tadżykistan]] i [[Afganistan]]; dwie izolowane populacje zamieszkują wschodni [[Nepal]] i północną [[Mjanma|Mjanmie]]; występuje także na [[Wyspy Kanaryjskie|Wyspach Kanaryjskich]]<ref name="icmw"/>.

== Morfologia == 
Długość ciała (bez ogona) około 82–87 mm, długość ogona 37–57 mm, długość ucha 25–33 mm, długość tylnej stopy 10–14 mm, długość przedramienia 56–64 mm; masa ciała 20–40 g<ref name="hmw"/>. Futerko ciemnoszare  do szarobrązowego. Pysk, uszy i błony lotne czarnoszare. Uszy duże, stykające się na środku czoła. Koziołek mały. Skrzydła długie, bardzo wąskie. Ok. 1/3 ogona sterczy z błony lotnej<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Żuchowska, Ewa. |tytuł = Ssaki |data = 1995 |data dostępu = 2018-09-15 |isbn = 8370794041 |wydanie = 2 |miejsce = Warszawa |wydawca = MUZA |oclc = 751420339}}</ref>. [[Wzór zębowy]]: '''I <math>\tfrac{1}{3}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{2}{2}</math> M <math>\tfrac{3}{3}</math> = 32'''<ref name="hmw"/>. [[Kariotyp]] wynosi 2n = 48 i FNa = 76<ref name="hmw"/>.

== Ekologia ==
=== Tryb życia i środowisko ===
Aktywny o zmierzchu i nocy. Lot prostolijny, szybki, wysoki<ref name=":0" />. Posługuje się sygnałami echolokacyjnymi o bardzo niskiej częstotliwości (9-11 kHz), doskonale słyszalnymi dla człowieka nieuzbrojonym uchem. Jego kryjówkami dziennymi są szczeliny w wysokich ścianach skalnych.

Występuje najczęściej na terenach skalistych, wybrzeżach klifowych, mostach<ref name=":0" />.

=== Pokarm ===
Pokarm stanowią głównie motyle nocne.

=== Rozmnażanie ===
Okres godowy trwa jesienią i wiosną. Po 75-85 dniach ciąży rodzi się jedno nagie, ślepe młode, które po 3-4 tygodniach jest zdolne do lotu, a po 7-8 tygodniach ssania jest samodzielne<ref name=":0" />.

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
<references responsive>
<ref name="raf">{{cytuj książkę| autor = C.S. Rafinesque| tytuł = Précis des découvertes et travaux somiologiques|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/5282848|rok = 1814|wydawca = Royale typographie militaire, aux dépens de l’auteur|miejsce = Palerme| strony = 12| język = fr}}</ref>
<ref name="savi">{{cytuj pismo |autor = P. Savi|tytuł = Descrizione del Dinops Cestoni nuovo animale delia famiglia dei Pipistrelli|url = {{Google Books|1JsEAAAAQAAJ|strony=RA2-PA235|link=tak}}|czasopismo = Nuovo Giornal de’ Letterati| wolumin = 10 |strony = 235|rok = 1825 |język = it}}</ref>
<ref name="tem">{{cytuj książkę| autor = C.J. Temminck| tytuł = Monographies de Mammalogie, ou description de quelques genres de mammifères, dont les espèces ont été observées dans lens différens musées de l’Europe|url = http://zmmu.msu.ru/files/%D0%91%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0%20%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0/temminck-1827_mammalogie.pdf| rok = 1827|wydawca = Chez G. Dufour|miejsce = Amsterdam|część = 1 |strony = 224|język = fr}}</ref>
<ref name="sch">{{cytuj książkę| autor = H.R. Schinz| tytuł = Europäische Fauna oder Verzeichniss der Wirbelthiere Europa’s|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/41502820|rok = 1840|wydawca = Schweizerbart|miejsce = Stuttgart|część = 1|tytuł części = Säugethiere und Vögel|strony = 5|język = de}}</ref>
<ref name="sun">{{cytuj pismo |autor = C.J. Sundevall|tytuł = Om Professor J. Hedenborgs insamlingar af Däggdjur i Nordöstra Africa och Arabien|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/47304063|czasopismo = Kungl. Svenska vetenskapsakademiens handlingar | wolumin = För år 1842|numer = |strony = 208|rok = 1843| język = sv}}</ref>
<ref name="swi">{{cytuj pismo |autor = R. Swinhoe|tytuł = Catalogue of the mammals of China (south of the river Yangtsze) and of the island of Formosa|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/28555481|czasopismo = [[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 1870| strony = 619|rok = 1870| język = en}}</ref>
<ref name="schn">{{cytuj pismo |autor = G. Schneider|tytuł = Dysopes Cestonii in Basel eine für die Schweiz neue Fledermaus |url = {{Google Books|ZkoWAAAAYAAJ|strony=RA2-PA5|link=tak}}|czasopismo = Neue Denkschriften der Allgemeinen Schweizerischen Gesellschaft für die Gesammten Naturwissenschaften | wolumin = 24|numer = 4|strony = 5|rok = 1871 |język = de}}</ref>
<ref name="tho">{{cytuj pismo |autor = O. Thomas|tytuł = On a Collection of small mammals made by Mr. F. J. Jackson in Eastern Africa|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/31940296|czasopismo = [[Journal of Zoology|Proceedings of the Zoological Society of London]]| wolumin = 1891| numer = 2|strony = 182|rok = 1891| język = en}}</ref>
<ref name="schu">{{cytuj pismo |autor = F.E. Schulze|tytuł = |url = |czasopismo = Helios| wolumin = 14|strony = 95|rok = 1897 |język = de}}</ref>
<ref name="qum">{{cytuj pismo |autor = M.B. Qumsiyeh |tytuł = The bats of Egypt|url = https://www.biodiversitylibrary.org/page/55505608|czasopismo = Special Publications – Museum of Texas Tech University | wolumin = 23 |strony = 71|rok = 1985| język = en}}</ref>
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 21311 |nazwa = Tadarida teniotis |autor = P. Benda & R. Piraccini |iucn rok = 2016 |wersja = 2021-3 |data dostępu = 2022-07-18}}</ref>
<ref name="miiz">Nazwy zwyczajowe za: {{Cytuj książkę | autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 115| język = pl en}}</ref>
<ref name="icmw">{{cytuj książkę| autor = C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest| tytuł = Illustrated Checklist of the Mammals of the World|url = https://www.lynxeds.com/product/illustrated-checklist-of-the-mammals-of-the-world/| rok = 2020|wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|część = 2|tytuł części = Eulipotyphla to Carnivora|isbn = 978-84-16728-35-0|strony = 204|język = en}}</ref>
<ref name="msw">{{cytuj stronę|autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy)|url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?id=13801785|tytuł = Species ''Tadarida teniotis'' |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 | data dostępu = 2022-07-18}}</ref>
<ref name="bend&inni">{{cytuj pismo |autor = P. Benda, P. Georgiakakis, Ch. Dietz, V. Hanák, K. Galanaki, V. Markantonatou, A. Chudárková, P. Hulva & I. Horáček|tytuł = Bats (Mammalia: Chiroptera) of the Eastern Mediterranean and Middle East. Part 7. The bat fauna of Crete, Greece|url = https://www.zoospol.cz/ixadmin/app/webroot/uploads/ASZB%202008/Benda%20et%20al%20Crete.pdf|czasopismo = Acta Societatis Zoologicae Bohemicae| wolumin = 72| strony = 105–190|rok = 2008|doi = |język = en}}</ref>
<ref name="hmw">{{Cytuj książkę | autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy)| tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] | autor r = P. Taylor, B. Lim, M. Pennay, P. Soisook, T. Kingston, L. Loureiro & L. Moras| rozdział = Family Molossidae (Free-tailed Bats)| część = 9 | tytuł części = Bats| wydawca = Lynx Edicions | miejsce = Barcelona | strony = 664–665| isbn = 978-84-16728-19-0 | rok = 2019 | język = en}}</ref>
<ref name="pal">{{cytuj pismo| autor = T.S. Palmer| autor link = Theodore Sherman Palmer|tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals|url = {{Google Books|ApMeAQAAIAAJ|strony=659|link=tak}}|rok = 1904|czasopismo = North American Fauna |wolumin = 23| strony = 659|język = en}}</ref>
<ref name="ric">{{cytuj pismo |autor = M. Riccucci|tytuł = Derivation of the Generic Name Tadarida (Rafinesque, 1814)|url = https://www.researchgate.net/publication/292979623_Derivation_of_the_Generic_Name_Tadarida_Rafinesque_1814|czasopismo = Bat Research News| wolumin = 56|numer = 4|strony = 61–62|rok = 2015|doi = |język = en}}</ref>
<ref name="lina">{{cytuj książkę| autor = P.H.C. Lina| tytuł = Common Names of European Bats|url = https://www.eurobats.org/sites/default/files/documents/publications/publication_series/EUROBATS_PublSeries_No7_2nd_edition_2017.pdf| rok = 2017|wydawca = EUROBATS, UN Environment|miejsce = Bonn|wydanie = 2|seria = EUROBATS Publication Series Nr 7|isbn = 978-92-95058-37-8|strony = 12|język = en}}</ref>
</references>

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Molosowate]]
[[Kategoria:Ssaki Europy]]
[[Kategoria:Ssaki Afryki]]
[[Kategoria:Ssaki Azji]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1814 roku]]