Tekst źródłowy strony Migawka

{{Inne znaczenia|fotografii|[[Migawka (ujednoznacznienie)|inne znaczenia tego słowa]]}}
{{Dopracować|źródła=2011-07}}
[[Plik:Pentax super me open back.gif|thumb|300px|Działanie migawki na przykładzie lustrzanki Pentax; w momencie otwarcia migawki ruchome lustro podnosi się i zasłania matówkę, przez co w wizjerze nie widać obrazu.]]
'''Migawka''' – część [[aparat fotograficzny|aparatu fotograficznego]] służąca do odsłaniania na odpowiedni czas, a następnie zasłaniania z powrotem [[Materiał światłoczuły|materiału światłoczułego]] w celu jego prawidłowej [[ekspozycja (fotografia)|ekspozycji]], czyli dostarczenia odpowiedniej ilości [[światło|światła]] padającego przez [[obiektyw]]. 

Migawkę zwalnia się [[spust migawki|spustem]], [[Wężyk spustowy|wężykiem]] lub zdalnie – [[Pilot zdalnego sterowania|pilotem]].

== Migawka mechaniczna ==
=== Migawka szczelinowa === 
[[Plik:MigawkaSzczelinowa.jpg|thumb|right|Migawka szczelinowa|250px]]
Migawka szczelinowa stosowana obecnie powszechnie w [[lustrzanka|lustrzankach małoobrazkowych]] umieszczona jest pomiędzy [[obiektyw]]em a materiałem światłoczułym. Składa się z dwóch lub więcej równolegle prowadzonych taśm stalowych (lamelek) lub płóciennych. Zmiana położenia taśm względem siebie skutkuje zmianą [[Czas naświetlania|czasu ekspozycji]] materiału światłoczułego. Naciągnięcie i zwolnienie mechanizmu migawki powoduje przesuwanie się szczeliny, utworzonej przez lamelki, wzdłuż materiału światłoczułego, czego skutkiem jest jego równomierne naświetlenie. 

Pod względem konstrukcyjnym rozróżnia się migawki szczelinowe '''poziome''' i '''pionowe''' w zależności od orientacji ruchu lamelek. Migawki pionowe, w związku z krótszą drogą do pokonania, pozwalają na najkrótsze (do <math>\tfrac{1}{250}</math> s) czasy pełnej synchronizacji standardowego błysku [[lampa błyskowa|lampy błyskowej]]. 

Migawka jest odkryciem polskiego fotografa Stanisława Jurkowskiego. Skonstruował ją, opatentował i w [[1883]] opublikował dane na jej temat w piśmie ''Fotograf''. Produkcją migawki szczelinowej zajęły się angielskie i niemieckie firmy. Jednak w literaturze to odkrycie przypisywane jest [[Ottomar Anschütz|Ottomarowi Anschützowi]]. Miałby go dokonać na początku lat 80. XIX w.

W dawniej produkowanych aparatach czas otwarcia migawki regulowany był mechanicznie. Większość obecnie produkowanych modeli ma migawkę sterowaną elektronicznie, co skutkuje większą dokładnością i lepszą powtarzalnością [[czas naświetlania|czasu naświetlania]]. Przedział czasu otwarcia migawki to obecnie od <math>\tfrac{1}{12\ 000}</math> sekundy do 30 sekund, przy czym popularne [[lustrzanka|lustrzanki]] oferują węższy zakres od <math>\tfrac{1}{4000}</math> sekundy do 30 sekund.

[[Plik:Appearance of the shutter at various speeds.gif|frame|center|Zasada działania migawki szczelinowej. Po lewej dłuższe naświetlanie, po prawej – krótsze]]

=== Migawka centralna === 
[[Plik:Agfa Isolette compur-rapid shutter.jpg|thumb|right|Migawka centralna|300px]]
Migawka centralna, nazwana również irysową, umieszczona jest we wnętrzu obiektywu lub tuż za nim. Składa się z kilku, kilkunastu elementów z bardzo cienkiej blaszki w kształcie sierpa, rozmieszczonych symetrycznie wokół [[oś optyczna|osi optycznej]] aparatu, tworząc okrągły otwór o regulowanej średnicy. Dzięki temu migawka centralna w niektórych obiektywach pełni jednocześnie rolę [[Przysłona fotograficzna|przysłony]]. 

Uruchomienie mechanizmu spustowego migawki powoduje błyskawiczne rozchylenie elementów do z góry określonej średnicy (funkcja przysłony) otwierając w ten sposób drogę światłu do materiału światłoczułego na określony czas (funkcja migawki), a następnie niemalże natychmiastowe ich zamknięcie (przyspieszenia w mechanizmie migawki centralnej dochodzą do 10 G). Dawniej ten typ migawki występował w [[aparat mieszkowy|aparatach mieszkowych]] a z czasem również w coraz popularniejszych [[lustrzanka dwuobiektywowa|lustrzankach dwuobiektywowych]]. 

Obecnie występuje niekiedy w [[Aparat kompaktowy|kompaktowych aparatach]] cyfrowych z niewymienną optyką, ale także w obiektywach do [[aparat średnioformatowy|aparatów średnio-]] i [[aparat wielkoformatowy|wielkoformatowych]], a w zastosowaniach zaawansowanych – również jako samodzielny, niezależny od obiektywu, moduł. 

Konstrukcja migawki centralnej umożliwia synchronizację z lampą błyskową w pełnym zakresie oferowanych czasów. Najkrótsze czasy pracy migawek irysowych dochodzą do <math>\tfrac{1}{2000}</math> s, co pozwala na swobodne mieszanie światła ciągłego i błyskowego bez efektu rozmazania, jaki towarzyszy ekspozycji szybko poruszających się obiektów fotografowanych o czasach dłuższych niż <math>\tfrac{1}{500}</math> s przy standardowym obiektywie.

== Migawka elektro-optyczna ==
Jednym z rozwiązań zaproponowanych do wykonywania bardzo szybkich zdjęć była migawka elektro-optyczna. W [[1949]] r. na zjeździe inżynierów filmowych i telewizyjnych [[SMPTE]] dr Zarem przedstawił migawkę elektro-optyczną składającą się z dwóch [[polaryzator|filtrów polaryzacyjnych]] i materiału zmieniającego polaryzację światła zależnie od [[pole elektryczne|pola elektrycznego]] ([[Zjawiska Kerra|zjawisko Kerra]]). Między dwa filtry polaryzacyjne, ustawione do siebie prostopadle (czyli całkowicie blokujące transmisję światła), umieszczono materiał wykazujący zjawisko Kerra – [[nitrobenzen]]. Wytworzenie pola elektrycznego powodowało zmianę [[polaryzacja|polaryzacji]] światła przechodzącego przez pierwszy polaryzator, przez co drugi filtr nie blokował już go całkowicie. Tym samym, sterowanie polem elektrycznym umożliwiało sterowanie czasem naświetlania filmu w aparacie fotograficznym.

Migawka Zarema umożliwiała osiągnięcie czasu naświetlania do 0,04 [[mikro|μ]][[sekunda|s]], tj. <math>\tfrac{1}{25\ 000\ 000}</math> sekundy.

Rozwiązanie nie przyjęło się jednak szeroko w szybkiej fotografii z uwagi na liczne wady: małej apertury, wąskich kątów widzenia, całkowitych gabarytów, masy i kłopotliwego zasilania. Do praktycznego użytku weszło analogiczne rozwiązanie wykorzystujące zjawisko Faradaya, tj. migawka magneto-optyczna.

== Migawka magneto-optyczna ==
W 1951 r., również na zjeździe SMPTE, zespół pod przewodnictwem [[Harold Edgerton|Harolda Edgertona]] przedstawił swój aparat fotograficzny [[Rapid Action Electronic|Rapatronic]] wykorzystujący migawkę podobną do elektro-optycznej, ale opartą na [[zjawisko Faradaya|zjawisku Faradaya]], czyli zmianie polaryzacji światła w materiale pod wpływem [[Pole magnetyczne|pola magnetycznego]]. W stanie spoczynku migawka przepuszczała około jednej miliardowej części światła wpadającego.

Migawka Edgertona była o wiele praktyczniejsza. Miała pole widzenia 30 stopni i można ją było umieścić przed każdym klasycznym aparatem fotograficznym. Mogła być zasilana prądem z ogólnodostępnej sieci elektrycznej z użyciem zasilacza o masie 23 kilogramów, wówczas niezaskakującej. Chociaż optymalne czasy pracy migawki magneto-optycznej były dłuższe, <math>\tfrac{1}{500\ 000}</math> do <math>\tfrac{1}{50\ 000}</math> sekundy (2–20 μs), to była pozbawiona większości wad poprzedniczki. Tym samym umożliwiała ona w praktyce rejestrowanie zdarzeń bardzo gwałtownych (jak [[Eksplozja|eksplozje]]) i ekstremalnie jasnych (wybuchy [[Broń jądrowa|bomb jądrowych]]). 

== Zobacz też ==
{{Siostrzane projekty
|commons   = Category:Camera shutters
|cytaty    = o migawce
|wikiwerek = migawka
|słownik = migawka
}}
* [[lustrzanka jednoobiektywowa]]
* [[SLT]]
* [[bezlusterkowiec]]
* [[aparat dalmierzowy]]
* [[Obiektyw fotograficzny|obiektyw]]

== Bibliografia ==
* {{cytuj pismo | nazwisko = Lipton | imię = Norman C. | autor link = | tytuł = Tools & Techniques | czasopismo = Popular Photography | wolumin = | rok = 1951 | miesiąc = 3 | url = http://books.google.pl/books?id=lF0zAQAAMAAJ&pg=PA75&dq=rapatronic&hl=pl&sa=X&ei=8vHiUfjZO8iFtAbSlYGoCw&redir_esc=y#v=onepage&q=rapatronic&f=false | strony = 75 | data = | wydawca = | miejsce = | issn = | doi =  | język = en}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Budowa aparatu fotograficznego]]