Tekst źródłowy strony Magnes

{{Nie mylić z|[[Magnez]]}}
{{Inne znaczenia|magnetyzmu|[[Magnes (ujednoznacznienie)|inne znaczenia]]}}
[[Plik:Magnet0873.png|thumb|[[Pole magnetyczne|Pole]] magnesu sztabkowego zobrazowane metalowymi opiłkami]]
[[Plik:VFPt horseshoe-magnet.svg|thumb|Magnes podkowiasty i jego pole magnetyczne]]
[[Plik:VFPt cylindrical magnet.svg|thumb|Magnes cylindryczny i jego pole magnetyczne]]
[[Plik:Ceramic magnets.jpg|thumb|Stos magnesów ferrytowych]]
'''Magnes''' – ciało lub urządzenie wytwarzające stałe [[pole magnetyczne]].

== Magnes trwały ==
Magnes trwały jest wykonany z materiału [[ferromagnetyzm|ferromagnetycznego]] o właściwościach [[Materiały magnetycznie twarde|magnetycznie twardych]] i wytwarza w otaczającej go przestrzeni stałe pole magnetyczne. Do opisu właściwości magnesu używa się umownie pojęcia [[biegun magnetyczny|biegunów magnetycznych]] – punktów, w których skupiają się linie wytwarzanego przez magnes pola. Magnes podzielony na dwie części staje się dwoma dwubiegunowymi magnesami. W wyniku podzielenia magnesu na najmniejszy z możliwych otrzymujemy [[magnes elementarny]].

Ważną wielkością charakteryzującą magnes jest [[Magnetyczny moment dipolowy|moment magnetyczny]].

Pierwotnie nazwą ''magnes'' określano pewne rudy (magnesy naturalne, zwłaszcza [[magnetyt]] i [[piryt]] magnetyczny), które przyciągają kawałki żelaza lub inne magnesy. Magnes można także uzyskać przez namagnesowanie [[ferromagnetyk|ciał ferromagnetycznych]] odznaczających się dużą pozostałością magnetyczną (tzw. [[Materiał magnetyczny#II. Materiały magnetycznie twarde|stale twarde]]). Magnesy, używane początkowo tylko w [[kompas magnetyczny|kompasach]], znalazły zastosowanie w wielu urządzeniach elektrycznych ([[silnik elektryczny|silnikach elektrycznych]], [[prądnica]]ch, miernikach elektrycznych).

=== Typy magnesów trwałych ===
Niektóre rodzaje magnesów:
* [[Metale ziem rzadkich|metali ziem rzadkich]] - w tym:
**samarowo-kobaltowe – (SmCo<sub>5</sub>,Sm<sub>2</sub>Co<sub>17</sub>, SmCo<sub>7</sub>) jest związkiem [[samar]]u i [[kobalt]]u
**[[magnes neodymowy|neodymowe]] (spiekane i wiązane) – oparte na związkach [[neodym]]u
* ceramiczne – ceramiczne spieki tlenków żelaza
* plastyczne – magnesy niemetaliczne, są zbudowane z polimerów zawierających nikiel
* [[alnico]] – wykonane ze związków glinu (Al) niklu (Ni) i kobaltu (Co) (Al-Ni-Co)

== Siła oddziaływania dwóch biegunów magnetycznych ==
Wzór na siłę oddziaływania dwóch biegunów magnetycznych (tak zwane [[prawo Coulomba]] dla [[magnetyzm]]u), przy założeniu, że&nbsp;odległość między biegunami jest znacznie większa od rozmiarów ciał zawierających te bieguny, ma postać<ref>{{Cytuj stronę | url = http://geophysics.ou.edu/solid_earth/notes/mag_basic/mag_basic.html | tytuł = Fundamental Relationships | opublikowany = geophysics.ou.edu | archiwum = https://web.archive.org/web/20100709205321/http://geophysics.ou.edu/solid_earth/notes/mag_basic/mag_basic.html | zarchiwizowano = 2010-07-09}} {{lang|en}} – podstawowe związki wielkości elektrycznych i magnetycznych na podstronie geofizycznego serwisu [[Uniwersytet Oklahomy|Uniwersytetu Oklahomy]].</ref>:
: <math>F=\frac{\mu q_{m1} q_{m2}}{4\pi r^2},</math>

gdzie:
: <math>F</math> – siła; jednostka SI: [[niuton]]
: <math>q_{m1}</math> i <math>q_{m2}</math> – „siła” poszczególnych biegunów (ładunków) magnetycznych; jednostka SI: [[amper]]×metr
: <math>\mu</math> – [[przenikalność magnetyczna]]; jednostka SI: ([[tesla (jednostka)|tesla]]×metr)/amper
: <math>r</math> – odległość; jednostka SI: metr.

Siła kulombowska podlega [[zasady dynamiki Newtona|trzeciej zasadzie dynamiki Newtona]]: siły oddziaływania dwóch ładunków punktowych są sobie równe co do wartości bezwzględnej, lecz przeciwnie zwrócone wzdłuż prostej łączącej te ładunki.

== Elektromagnes ==
[[Elektromagnes]] to urządzenie wytwarzające pole magnetyczne w wyniku przepływu prądu elektrycznego.
{{commonscat|Magnets}}

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|magnes}}
* [[ziemskie pole magnetyczne|magnetyzm ziemski]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}


{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Magnetyzm]]