Tekst źródłowy strony Joel Henry Hildebrand

'''Joel Henry Hildebrand''' (ur. [[16 listopada]] [[1881]] w [[Camden (New Jersey)|Camden]], zm. [[30 kwietnia]] [[1983]] w [[Kensington (Kalifornia)|Kensington]]) – amerykański uczony chemik, [[profesor]], znany z pionierskich badań nad [[rozpuszczalność|rozpuszczalnością]] substancji.

== Życiorys ==
Jego ojcem był agent ubezpieczeniowy Howard Onid Hildebrand, pochodzący z rodziny słynącej z długowieczności – większość jej członków żyła dłużej niż 80 lat. Rozwój intelektualny zawdzięcza dziadkowi, który mimo skąpego wykształcenia zgromadził wspaniałą bibliotekę i był człowiekiem oczytanym, z szerokimi horyzontami. Pod jego wpływem Joel samodzielnie zdobył i studiował dzieła takie jak ''Podręcznik geologii'' [[James Dwight Dana|J.D. Dany]] lub książki o astronomii [[Simon Newcomb|S. Newcomba]]. Niezależnie od wiedzy matematycznej pozyskanej w szkole średniej samodzielnie zapoznał się z [[Rachunek różniczkowy i całkowy|rachunkiem różniczkowym i całkowym]]. Również w chemii szkolnej szybko dorównał swemu nauczycielowi, który wtedy udostępnił mu klucz do laboratorium i szkolny podręcznik laboratoryjny, zachęcając do samodzielnego poszerzania wiedzy. Joel z uzasadnioną dumą opowiadał później o jednym swoim ówczesnym doświadczeniu obalającym teorię harwardzkiego profesora – eksperyment ten udowodnił, że konkretny tlenek azotu to NO, a nie N<sub>2</sub>O<sub>2</sub>.

W [[1899]] rozpoczął studia na [[Uniwersytet Pensylwanii|Uniwersytecie Pensylwania]] na wydziale sztuki i nauk, wybierając podwójny kierunek chemii i fizyki. Po ukończeniu studiów w [[1903]] podjął studia doktoranckie, które ukończył uzyskaniem stopnia [[doktor (stopień naukowy)|doktora]] w [[1906]]. Uzyskał wtedy wsparcie do odbycia podoktoranckiego stażu w Niemczech. Odbył go w [[Berlin]]ie, gdzie studiował nowe kierunki [[chemia fizyczna|chemii fizycznej]] i uczęszczał na wykłady [[Nagroda Nobla|noblisty]] [[Jacobus van ’t Hoff|J.H. van 't Hoffa]] oraz [[Walther Nernst|W. Nernsta]], z którym prowadził też badania. Po powrocie J. Hildebrand pracował na [[Uniwersytet Pensylwanii|Uniwersytecie Pensylwanii]] jako wykładowca chemii do [[1913]], kiedy przyjął zaproszenie [[Gilbert Lewis|G.N. Lewisa]] do grupy młodych fizykochemików na [[Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley|Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley]]. Był z nim już związany praktycznie do chwili śmierci.

Oprócz pracy naukowej i dydaktycznej wykonywał też funkcje administracyjne – był m.in. dwukrotnie [[Dziekan (szkolnictwo wyższe)|dziekanem]] wydziału chemii – w latach [[1941]]–[[1943]] i [[1949]]–[[1951]].

Działał w Amerykańskim Towarzystwie Chemicznym, ale do czasu przejścia na emeryturę odmawiał przyjęcia propozycji objęcia funkcji prezesa – zgodził się i objął prezesurę w [[1955]] na roczną kadencję. Brał udział w obu wojnach światowych pracując m.in. w latach [[1918]]–[[1919]] w laboratoriach wojskowych armii amerykańskiej we [[Francja|Francji]] w stopniu [[major]]a, a potem [[podpułkownik]]a.

W roku [[1908]] poślubił Emilię Aleksandrę, równie długowieczną jak on sam – w [[1983]] osiągnęła wiek 97 lat.
Mieli czworo dzieci – Luizę, Aleksandra, Miltona i Rogera. Dwoje z nich zostało profesorami: Milton – [[zoologia|zoologii]] na [[Uniwersytet Kalifornijski w Davis|uniwersytecie w Davis]], a Roger – [[fizyka|fizyki]] na uniwersytecie w [[Chicago]].

Jeden z budynków [[Uniwersytet Kalifornijski w Berkeley|kampusu uniwersyteckiego w Berkeley]] nosi imię ''Hildebrand Hall''.

== Osiągnięcia naukowe i nagrody ==
Wyniki badań rozpuszczalności opublikował w klasycznej fundamentalnej pracy ''Rozpuszczalność nieelektrolitów'' (''The Solubility of Nonelectrolytes''), wydanie pierwsze w [[1926]] r., drugie w [[1936]], i wspólne z R.L. Scottem w [[1950]] r. W drugim wydaniu tego dzieła zaproponował stosowanie parametru rozpuszczalności, obecnie znanego jako ''parametr rozpuszczalności Hildebranda''<ref>John Burke, ''Solubility Parameters: Theory and Application'', The American Institute for Conservation, vol. III, 1984, [http://aic.stanford.edu/sg/bpg/annual/v03/bp03-04.html dostępne w Internecie, dostęp 2007-11-07, 18:12].</ref>.
:: <math>\partial=\sqrt{c.e.d}=\sqrt\frac{\Delta H-RT}{V_m},</math>

gdzie:
: <math>c.e.d.</math> – gęstość energii kohezji<ref>Andrzej Kaim, ''Fizykochemia polimerów'', Wydział Chemii UW, [https://web.archive.org/web/20070126043802/http://www.chem.uw.edu.pl/people/AMyslinski/Kaim/cze7.pdf dostępne w Internecie, dostęp 2007-11-07, 18:12].</ref> (''cohesive energy density''),
: <math>\Delta H</math> – ciepło parowania,
: <math>R</math> – stała gazowa,
: <math>T</math> – temperatura,
: <math>V_m</math> – objętość molowa.

Wśród innych znanych publikacji Hildebranda należy wymienić ''Wprowadzenie do teorii kinetyki molekularnej'' (''An Introduction to Molecular Kinetic Theory'', [[1963]]) oraz ''Lepkość i rozpraszalność'' (''Viscosity and Diffusivity'', [[1977]]).

Na podstawie badań [[Choroba dekompresyjna|choroby kesonowej]] zaproponował zastosowanie w mieszance powietrza dla [[Nurkowanie|nurków]] [[hel (pierwiastek)|helu]] zamiast [[azot]]u.

Uhonorowany szeregiem nagród, m.in. Medalem Zasługi w 1918 oraz brytyjskim Medalem Królewskim w 1948.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [http://content.cdlib.org/xtf/view?docId=hb4d5nb20m&chunk.id=div00068&brand=calisphere&doc.view=entire_text Wspomnienie o J. H. Hildebrandzie] {{lang|en}}

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Hildebrand, Joel Henry}}
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Pensylwanii]]
[[Kategoria:Amerykańscy chemicy]]
[[Kategoria:Amerykańscy stulatkowie]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Camden (New Jersey)]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1881]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley]]
[[Kategoria:Zmarli w 1983]]