Tekst źródłowy strony Jacques Lacan

{{Biogram infobox
 |imię i nazwisko           = Jacques-Marie-Émile Lacan
 |grafika                   = 
 |opis grafiki              = 
 |alt grafiki               = 
 |data urodzenia            = 13 kwietnia 1901
 |miejsce urodzenia         = Paryż
 |data śmierci              = 9 września 1981
 |miejsce śmierci           = Paryż
 |zawód                     = psychiatria
 |odznaczenia               = 
 |commons                   = 
}}
'''Jacques-Marie-Émile Lacan''' (ur. [[13 kwietnia]] [[1901]] w [[Paryż]]u, zm. [[9 września]] [[1981]] tamże)<ref>{{IEP | url = lacweb/ | tytuł = Jacques Lacan (1901–1981) | data dostępu = 2010-02-16 | autor = Matthew Sharpe | data = 2005-06-27 }}</ref> – [[psychiatria|psychiatra]] i psychoanalityk francuski, twórca i reformator francuskiej szkoły [[psychoanaliza|psychoanalizy]].

== Życiorys ==
Od 1907 r. pobierał naukę w [[katolicyzm|katolickim]] [[Collège Stanislas]]. W [[1919]] roku rozpoczął studia na wydziale [[medycyna|medycyny]]. W latach 1927–1933 odbywał praktyki lekarskie. W roku 1929 związał się z [[Olesia Sienkiewicz|Olesią Sienkiewicz]].

W latach 1932–1938 przechodził psychoanalizę u [[Rudolph Loewenstein|Rudolpha Loewensteina]]. W 1932 r. obronił pracę doktorską ''De la psychose paranoïaque dans les rapports avec la personnalité''. Zaczął prowadzić praktykę psychoanalityczną.

W 1934 r. poślubił Marie-Louise Blondin. Z tego związku urodzili się: córka Caroline, syn Thibault i  druga córka Sibylle. W 1938 r. zawarł bliską znajomość z Sylvią Bataille (żoną [[Georges Bataille|Georges’a Bataille’a]]). Z tego związku urodziła się w 1941 r. córka Judith. W 1948 r. zmarła matka Jacquesa Lacana.

W 1951 r. Lacan rozpoczął trwające 29 lat nauczanie pod hasłem powrotu do [[Sigmund Freud|Freuda]]: prowadził prywatnie seminarium poświęcone [[przypadek Dory|przypadkowi Dory]]. W późniejszych latach prowadził seminaria na temat [[Siergiej Pankiejew|Człowieka od wilków]] (1951–1952) oraz [[Ernst Lanzer|Człowieka od szczurów]] (1952–1953). W 1953 nastąpił kryzys w [[Société psychanalitique de Paris|SPP]] (''Société psychanalitique de Paris''). 16 czerwca Lacan wraz z Danielem Lagache, [[Françoise Dolto]], Juliette Favez-Boutonniez i Blanche Reverchon-Jouve założyli konkurencyjne ''Société Française de Psychanalyse'' ([[SFP]]). Na kongresie w Rzymie Lacan wygłosił referat ''Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie'', znany również jako ''Raport rzymski'', dziś uważany za manifest nowego kierunku psychoanalizy. W tekście tym Lacan dokonał gruntownej krytyki wielu podstawowych zasad, na których wspierał się gmach współczesnej mu psychoanalizy. Kwestionował nie tylko elementy teorii analitycznej, ale również proponował uchylenie odwiecznych zasad techniki psychoanalitycznej. W konsekwencji doszło do podziału społeczności francuskich psychoanalityków i utworzenia nowej szkoły. W tym samym roku zawarł kolejny związek małżeński – poślubił [[Syllvia Bataille|Sylvię Bataille]].

W kolejnych latach prowadził seminaria dotyczące teorii i praktyki psychoanalizy. W 1960 r. umarł jego ojciec. W 1964 r. założył ''École freudienne de Paris'' (EFP). W 1966 r. Judith Lacan wyszła za [[Jacques-Alain Miller|Jacques-Alaina Millera]], jednego ze słuchaczy Lacana. W 1980 r. rozwiązał ''École freudienne de Paris'' oraz założył nową szkołę: ''L’École de la Cause Freudienne''. Lacan umarł 8 września 1981 roku. Testamentowym wydawcą seminariów Lacana został Jacques-Alain Miller.

== Dzieło ==
Rozwój myśli Lacana przebiegał etapami. Potrafił zastosować najcenniejsze zdobycze nauk humanistycznych, głównie [[językoznawstwo|językoznawstwa]] i [[antropologia strukturalna|antropologii strukturalnej]], oraz posłużyć się osiągnięciami dyscyplin formalnych, np. [[topologia|topologii]]. Zasadnicze było również dla Lacana odniesienie do myśli filozoficznej. Jego naczelna intencja, zarówno w praktyce, jak i teorii, sprowadzała się do podkreślenia znaczenia jedynego możliwego medium, jakim posługuje się psychoanaliza: znaczenia [[Mowa (językoznawstwo)|mowy]]. Lacan zauważył, że proces analityczny z konieczności zapośredniczony jest w wymiarze symbolicznym, który strukturalizuje nie tylko proces analizy, ale i sam jej [[podmiot (filozofia)|podmiot]].

Wywody Lacana, czerpiące z terminologii [[matematyka|matematycznej]] i odwołujące się np. do [[topologia|topologii]], zostały skrytykowane jako pozbawione sensu w książce Sokala i Bricmonta [[Modne bzdury]]. Przykład:

{{Cytat
 |treść = W podobny sposób organ erekcyjny zaczyna symbolizować miejsce rozkoszy, nie jako on sam, ani nawet nie jako obraz, lecz jako brakująca część pożądanego obrazu: dlatego można porównywać go do <math>\sqrt{-1}</math> znaczenia uzyskanego powyżej, do rozkoszy, którą mnożnik wygłoszenia przywraca funkcji braku ''signifiant'', wynoszącego (-1).
 |autor = 
 |źródło = Jacques Lacan, ''Subversion du sujet et dialectique du desir dans l'inconsisten freudien'', 1966
 |styl = środek
}}

== Kontynuatorzy ==
Ruch lacanowski przeżył liczne konflikty po śmierci Lacana. Z rozwiązanej [[Ecole Freudienne de Paris]] wyłoniły się z czasem – drogą rozłamów – trzy silne środowiska psychoanalityczne skoncentrowane wokół trzech wybitnych spadkobierców Lacana.

[[Międzynarodowe Stowarzyszenie Lacanowskie]] (Association Lacanienne Internationale) utworzone przez [[Charles Melman|Charlesa Melmana]], dawnego kierownika naukowego szkoły samego Lacana, cytowanej EFP. Wskutek konfliktu z [[Jacques-Alain Miller|Jacques-Alainem Millerem]] – który był w tym czasie jego analizantem – odnośnie do kierowania nowo powstałą [[Ecole de la Cause Freudienne]], Melman zdecydował się na stworzenie na początku lat osiemdziesiątych XX w. własnego stowarzyszenia. ALI nie jest reprezentowane w [[Polska|Polsce]]<ref>{{Cytuj | url=http://a-l-i.org/freud/index.php | tytuł=Freud-Lacan - Accueil<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=a-l-i.org | język=fr | data dostępu=2017-11-24 | archiwum=https://web.archive.org/web/20141024081547/http://a-l-i.org/freud/index.php | zarchiwizowano=2014-10-24 }}</ref>.

W ramach nowego konfliktu w ramach Ecole de la Cause Freudienne, zasadzającego się na braku porozumienia między [[Colette Soler]] a Jacques-Alainem Millerem odnośnie do kwestii kształcenia, Colette Soler odchodzi na koniec lat dziewięćdziesiątych z ECF i tworzy [[Szkoła Psychoanalizy Forum Pola Lacanowskiego|Szkołę Psychoanalizy Forum Pola Lacanowskiego]] (Ecole de Psychanalyse des Forums du Champs lacanien). Forum ma swoich przedstawicieli w Polsce działające pod nazwą Forum Polskie Psychoanalizy Lacanowskiej<ref>{{Cytuj | url=http://www.fppl.pl/ | tytuł=Forum Polskie Pola Lacanowskiego &#124; Psychoanaliza Lacanowska, Jacques Lacan, Zygmunt Freud<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=www.fppl.pl | język=pl | data dostępu=2017-11-24}}</ref>. Nauczanie Jacques-Alaina Millera jest dzisiaj osią prac Ecole de la Cause Freudienne i powstałego na jej podstawie [[Międzynarodowe Stowarzyszenie Psychoanalizy|Międzynarodowego Stowarzyszenia Psychoanalizy]] (Association Mondiale de Psychanalyse).

W Polsce istnieją dwa koła: [http://www.jlacan.nazwa.pl/index.php Koło Warszawskie Psychoanalizy] i [http://www.psychoanaliza.com.pl/ Krakowskie Koło Psychoanalizy], działające na polu [http://www.amp-nls.org/ New Lacanian School]. NLS zrzesza środowiska psychoanalityczne, głównie europejskie; należy do [http://www.wapol.org/en/Template.asp Association Mondiale de Psychanalyse] (AMP).

Trudno określić dokładnie, jaka jest relacji tych trzech środowisk do samego nauczania Lacana. Pewne jest to, że dzieło Lacana, ze względu na wieloznaczność na poziomie sensu jego pism i pojęć w nich zawartych, wielości transkrypcji seminariów, jest bardzo podatne względem możliwości różnych jego interpretacji. W ten oto sposób każde z wymienionych środowisk wypracowało własną interpretację Lacana i własny styl ''pracy z Lacanem''. Ten fakt jest powodem zasadniczej [[heterogeniczność|heterogeniczności]] ruchu lacanowskiego.

Na myśli Lacana opierają również swą twórczość m.in. współcześni filozofowie: słoweński [[Slavoj Žižek]] czy francuski [[Alain Badiou]]. Inspirowała ona również tych, którzy wspominają go z ostrożnością, jak Foucault czy Derrida.

== Publikacje ==
{{Układ wielokolumnowy |szerokość=28em <!-- od 14 do 106 --> |liczba=2 |
* ''Au-delà du principe de réalité'', 1936, in ''Écrits'', 1966 Seuil
* ''Les complexes familiaux dans la formation de l'individu'', 1938, in ''Autres Écrits'', 2001 Seuil
* ''Propos sur la causalité psychique'', 1946, in ''Écrits'', 1966 Seuil
* ''L'agressivité en psychanalyse'', 1948, in ''Écrits'', 1966 Seuil
* ''Le stade du miroir comme formateur de la fonction du Je'', 1949, in ''Écrits'', 1966 Seuil
* ''Intervention sur le transfert'', 1951, in ''Écrits'', 1966 Seuil
* ''Discours de Rome'', 1953, in ''Autres écrits'', Seuil 2001
* ''Fonction et champs de la parole et du langage en psychanalyse'', 1953, in ''Écrits'', 1966 Seuil (wyd. polskie: „Funkcja i pole mówienia w psychoanalizie”, tłum. B. Gorczyca, W. Grajewski, Wydawnictwo KR, 1996 – {{ISBN|83-86989-10-6}})
* ''Les écrits techniques de Freud'' (S I), 1953–1954, Seuil 1975
* ''Le Moi dans la théorie de Freud et dans la technique de la psychanalyse'' (S II), 1954–1955, Seuil 1978
* ''Les psychoses'' (S III), 1955–1956, Seuil 1981 (wyd. polskie: „Seminarium III. Psychozy”, tłum. J. Waga, PWN, 2014 – {{ISBN|9788301178406}})
* ''La relation d'objet'' (S IV), 1956–1957, Seuil 1994
* ''Les formations de l'inconscient'' (S V), 1957–1958, Seuil 1998
* ''Le désir et son interprétation'' (S VI), 1958–1959
* ''L'éthique de la psychanalyse'' (S VII), 1959–1960, Seuil 1986
* ''Le transfert'' (S VIII), 1960–1961, Seuil 2001
* ''L'identification'' (S IX), 1961–1962
* ''L'angoisse'' (S X), 1962–1963
* ''Les quatre concepts fondamentaux de la psychanalyse'' (S XI), 1964, Seuil 1973
* ''Problèmes cruciaux pour la psychanalyse'' (S XII), 1964–1965
* ''L'objet de la psychanalyse'' (S XIII), 1965–1966
* ''La logique du fantasme'' (S XIV), 1966–1967
* ''L'acte psychanalytique'' (S XV), 1967–1968
* ''D'un Autre à l'autre'' (S XVI), 1968–1969
* ''L'envers de la psychanalyse'' (S XVII), 1969–1970
* ''D'un discours qui ne serait pas du semblant'' (S XVIII), 1970–1971
* ''Ou pire…'' (S XIX), 1971–1972
* ''Encore'' (S XX), 1972–1973
* ''Les non dupes errent'' (S XXI), 1973–1974
* ''La troisième'', 1974, in ''Petits écrits et conférences''
* ''RSI'' (S XXII), 1974–1975
* ''Le sinthome'' (S XXIII), 1975–1976
* ''L'insu que sait de l'une bévue s'aile à mourre'' (S XXIV), 1976–1977
* ''Le moment de conclure'' (S XXV), 1977–1978
* ''La topologie et le temps'' (S XXVI), 1978–1979
* ''Dissolution'' (S XXVII), 1980
}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* Jacques Lacan, ''Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie'', przełożyli Barbara Gorczyca i Wincenty Grajewski, Wydawnictwo KR, Warszawa 1995.
* Jacques Lacan, Imiona-Ojca, przełożyli Riccardo Carrabino, Tomasz Gajda, Janusz Kotara, Barbara Kowalów i Agnieszka Kurek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013.
* Elisabeth Roudinesco, ''Jacques Lacan. Jego życie i myśl'', przełożył [[Robert Reszke]], Wydawnictwo KR, Warszawa 2005.
* ''Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej'', [[Slavoj Žižek]], tłum. Julian Kutyła, [[Krytyka Polityczna|Wydawnictwo Krytyki Politycznej]], Warszawa 2008 ({{ISBN|978-83-61006-12-1}})

== Linki zewnętrzne ==
; Polskojęzyczne
* [https://archive.is/20160318151918/http://machinamysli.org/psychoanalityczny-przypadek-lacana/ J. Tercz, ''Psychoanalityczny przypadek Lacana'']
* [https://archive.is/20160318151909/http://machinamysli.org/jacques-lacan-mit-indywidualny-neurotyka-recenzja/ J. Tercz, ''„Mit indywidualny neurotyka”'' recenzja]

; Anglojęzyczne
* [http://www.lacan.com/lacan1.htm Myśl Lacana w USA] {{lang|en}}
* {{SEP | url = lacan/ | autor = Adrian Johnston | tytuł = Jacques Lacan | data = 2018-07-10 | data dostępu = 2018-08-03 }}
* {{paywall}} ''[https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/lacan-jacques-1901-81/v-2 Lacan, Jacques (1901–81)]'' {{lang|en}}, [[Routledge Encyclopedia of Philosophy]], rep.routledge.com [dostęp 2023-05-10].

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Lacan, Jacques}}

[[Kategoria:Francuscy psychoanalitycy]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Paryżu]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1901]]
[[Kategoria:Zmarli w 1981]]