Tekst źródłowy strony Henize 3-1357

{{Koordynaty astronomiczne|17|16|24|00|-59|29|00|00}}
{{Mgławica infobox
 |nazwa        = Henize 3-1357
 |zdjęcie      = Stingraynebula.jpg
 |opis         = Zdjęcie mgławicy Henize 3-1357 wykonane przez Teleskop Hubble’a
 |odkrywca     = 
 |dzień        = 
 |rok          = 
 |gwiazdozbiór = [[gwiazdozbiór Ołtarza|Ołtarz]]
 |typ          = [[mgławica planetarna]]
 |rektascensja = {{RA|17|16|24}}<ref name=2000eaa..bookE5327>P. Murdin, [http://eaa.iop.org/abstract/0333750888/5327 „Stingray Nebula (Hen 1357)”], ''Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics'', artykuł 5327. [[Bristol]]: Institute of Physics Publishing, 2001.</ref>
 |deklinacja   = {{DEC|-59|29|00}}{{r|2000eaa..bookE5327}}
 |odl_ly       = 18 000 [[rok świetlny|ly]]
 |odl_pc       = 5500 [[parsek|pc]]
 |jas_wid      = 
 |rozm_kąt     = <!-- ~0,9[[sekunda kątowa|„]]<ref name=rozmkat>Wartość obliczona ze wzoru <math>_{\alpha = 2 \cdot arctan{\frac{d}{2\cdot l}}},</math> gdzie <math>l</math> – odległość obiektu, <math>d</math> – jego średnica.</ref>-->
 |wymiary      = 5,1 tys. [[jednostka astronomiczna|j.a.]]
 |jas_abs      = 
 |wiek         = 200 lat{{r|2000eaa..bookE5327}}
 |alt_ozn      = Hen-1357, 2MASS J17162107-5929233
 |commons = Category:Stingray Nebula
}}
'''Henize 3-1357''' (Hen-1357), zwana też '''Mgławicą Płaszczki''' – najmłodsza znana [[mgławica planetarna]]. Znajduje się w odległości około 18 000 [[rok świetlny|lat świetlnych]] od [[Ziemia|Ziemi]] w [[gwiazdozbiór Ołtarza|gwiazdozbiorze Ołtarza]]. Jej średnica jest około 130 razy większa niż średnica orbity [[(134340) Pluton|Plutona]] i wynosi około 5100 [[jednostka astronomiczna|jednostek astronomicznych]]. Przypuszcza się, że mgławica może mieć zaledwie około 200 lat{{r|2000eaa..bookE5327}}. W latach 70. XX wieku obiekt dopiero zaczynał się kształtować jako premgławica planetarna<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Złoczewski |imię = Kamil |tytuł = Kosmos. Przewodnik obserwatora |wydawca = Amermedia Sp. z o.o. |miejsce = Poznań |rok = 2013 |tom = 86 |isbn = 978-83-252-2126-3 |strony = 21–22}}</ref>.
Obserwacje [[mgławica|mgławicy]] są możliwe dzięki efektom [[jonizacja|jonizacji]] obłoków i strumieni gazu przez promieniowanie [[ultrafiolet|UV]] emitowane przez [[gwiazda|gwiazdę]] centralną. Obecnie mgławica emituje około 5 tysięcy razy więcej [[Energia (fizyka)|energii]] niż [[Słońce]].

Skomplikowaną budowę mgławicy tłumaczy częściowo obecność towarzysza gwiazdy centralnej. Drugi składnik został odkryty dopiero dzięki obserwacjom wykonanym przez [[Kosmiczny Teleskop Hubble’a]]. Obiegają się one z okresem około 100&nbsp;000 lat po orbicie o promieniu 300 godzin świetlnych (ok. 2100 jednostek astronomicznych){{r|najmlodszamglawica}}. [[Grawitacja]] towarzysza ściąga gaz do płaszczyzny orbitalnej, co powoduje powstanie wyraźnie zarysowanego pierścienia. Jest to pierwszy zarejestrowany przypadek takiego efektu. Ruchy gazu w kierunku prostopadłym do płaszczyzny orbity nie dają się zinterpretować tak jednoznacznie.

Jeszcze w 1988 centralny obiekt mgławicy był źródłem silnego strumienia gazu poruszającego się z prędkością 3000 km/s. Obecnie wypływ ten albo ustał całkowicie, albo osłabł do tego stopnia, że nie można go wykryć. Najprawdopodobniej kierunek wypływu strumieni, z nieznanych do tej pory przyczyn, zmieniał się w przeszłości. Zagadką jest też tempo ewolucji gwiazdy centralnej, które wydaje się być znacznie większe niż przewiduje teoria<ref name=najmlodszamglawica>Michał Różyczka, [https://web.archive.org/web/20140807080447/http://archiwum.wiz.pl/1998/98070100.asp „Najmłodsza mgławica planetarna”], „Wiedza i Życie” nr 7/1998.</ref>.

== Zobacz też ==
* [[Henize 2-47]]
* [[Mgławica Południowy Krab|Henize 2-104]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{simbad|Hen 3-1357}}
* {{cytuj stronę |url = http://news.astronet.pl/4433 |tytuł = Mgławica Płaszczki |data = 2004-09-09 |opublikowany = AstroNEWS |data dostępu = 2013-04-28}}
* {{APOD|980403}}

[[Kategoria:Gwiazdozbiór Ołtarza]]
[[Kategoria:Mgławice planetarne]]