Tekst źródłowy strony Gamma

{{Grafem infobox
 |nazwa               = Gamma
 |grafika             = Greek letter gamma on font lines.svg
 |opis grafiki        = 
 |znak                = Γ&nbsp;γ
 |majuskuła           = Γ
 |minuskuła           = γ
 |podstawowy alfabet  = grecki
 |oparty na grafemie  = [[Gimel (litera)|Gimel (𐤂)]]
 |wartość liczbowa    = 3
 |wikisłownik         = gamma
}}
{{inne znaczenia|litery alfabetu greckiego|[[Ɣ]] – litera alfabetu ewe i [[Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna|ɣ]] – litera używana w międzynarodowym alfabecie fonetycznym IPA}}

'''Gamma''' ({{gr.|γάμμα}}, pisana '''Γγ''') – trzecia [[litera]] [[alfabet grecki|alfabetu greckiego]]. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę [[3 (liczba)|3]].

Gamma pochodzi od litery [[alfabet fenicki|alfabetu fenickiego]] [[gimel (litera)|gimel]] ({{j|xpu|𐤂}}). Od gammy pochodzą litery [[alfabet łaciński|łacińskie]] [[C]] i [[G]] oraz [[cyrylica|cyrylickie]] [[Г]] i [[Ґ]].

W [[język nowogrecki|grece współczesnej]] gamma reprezentuje [[spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna|spółgłoskę szczelinową miękkopodniebienną dźwięczną]] /ɣ/ lub [[spółgłoska szczelinowa podniebienna dźwięczna|spółgłoskę szczelinową podniebienną dźwięczną]] /ʝ/.

W [[język starogrecki|języku starogreckim]] gamma reprezentowała zaś [[spółgłoska zwarta miękkopodniebienna dźwięczna|spółgłoskę zwartą miękkopodniebienną dźwięczną]] /g/.

== Użycie jako symbolu ==
=== Γ ===
* w [[matematyka|matematyce]]:
** [[rozkład gamma]]
** [[funkcja Γ|funkcja gamma]]
* w [[fizyka|fizyce]] – centrum [[strefa Brillouina|strefy Brillouina]].

=== <math>\gamma</math> ===
* [[korekcja gamma]]
* [[promieniowanie gamma]]
* [[foton]]
* [[odkształcenie postaciowe|odkształcenia postaciowe]]
* w [[fizyka|fizyce]]:
** bezwymiarowa wielkość związana z prędkością cząstki wzorem <math>\gamma=\tfrac{1}{\sqrt{1-v^2/c^2}}</math> (gdzie <math>c</math> – [[prędkość światła]] w próżni). Występuje we wzorach [[transformacja Lorentza|transformacji Lorentza]], stosowana jako miara prędkości bardzo szybko poruszających się cząstek.
** w [[termodynamika|termodynamice]] – oznaczenie wskaźnika [[Przemiana adiabatyczna|adiabatycznego]] [[gaz]]u, zdefiniowanego jako stosunek [[ciepło właściwe|ciepła właściwego]] gazu przy stałym [[ciśnienie|ciśnieniu]] <math>c_p</math> do ciepła właściwego gazu przy stałej [[Objętość|objętości]] <math>c_v{:}</math> <math>\gamma=\frac{c_p}{c_v}.</math>
** jednostka [[natężenie pola magnetycznego|natężenia pola magnetycznego]] równa <math>\gamma=\tfrac{1}{400\pi}\mathrm\frac{A}{m},</math> stosowana dla słabych pól, zwykle w geofizyce i astronomii
* w [[chemia|chemii]]
** w kinetyce reakcji – [[Reguła van ’t Hoffa|temperaturowy współczynnik szybkości reakcji (TWSR)]]
** jako [[lokant]] podobnie do innych liter alfabetu greckiego<ref>{{BlueBook2013PL|s = 27 |wydanie = 4}}</ref>
* [[Włoskie OSW#Gamma|Gamma]] – w [[brydż]]u konwencja licytacyjna, część systemu [[Precision Club|Precision]]

== Kodowanie ==
W [[Unicode|Unikodzie]] litera jest zakodowana:
{| class="wikitable"
! Znak !! Unicode !! Kod [[HTML]] !! Nazwa unikodowa !! Nazwa polska
|-
|style="font-size: 3em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal"| Γ
| U+0393 || <code>&amp;Gamma;</code> '' lub'' <code>&amp;#x0393;</code> '' lub'' <code>&amp;#915;</code>
| GREEK CAPITAL LETTER GAMMA || wielka litera grecka gamma
|-
|style="font-size: 3em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal"| γ
| U+03B3 || <code>&amp;gamma;</code> '' lub'' <code>&amp;#x03B3;</code> '' lub'' <code>&amp;#947;</code>
| GREEK SMALL LETTER GAMMA || mała litera grecka gamma
|}

W [[LaTeX]]-u używa się znacznika:
{| class="wikitable"
! Znak !! LaTeX
|-
|style="font-size: 2em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal"| <math>\Gamma</math> || <code>\Gamma</code>
|-
|style="font-size: 2em; line-height: 1.0; font-family: serif; font-weight: normal"| <math>\gamma</math> || <code>\gamma</code>
|}

== Zobacz też ==
{{commonscat|Gamma (letter)}}
* [[lista jednoliterowych skrótów i symboli]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{Alfabet grecki}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Litery alfabetu greckiego]]