Tekst źródłowy strony Dżul

{{Przekierowanie|KJ|KJ – dawny wzór chemiczny [[jodek potasu|jodku potasu]]}}
{{Jednostka miary infobox
 |Nazwa          = dżul
 |Symbol         = J
 |Uklad          = [[Układ SI|SI]]
 |Wymiar         = <math>\left[ \mathrm{\frac{kg\cdot m^2}{s^2}} \right]</math>
 |Wielkosc       = [[Praca (fizyka)|pracy]], [[Energia (fizyka)|energii]], [[ciepło|ciepła]]
 |WielkoscOzn    = ''W'', ''E'', ''Q''
 |SI-jedn        = <math>\mathrm{1\,J=\frac{1\,kg\cdot m^2}{1\,s^2}}</math>
 |CGS-jedn       = <math>\mathrm{1\,J=10^7\,erg}</math>
 |Imp-jedn       = <math>\mathrm{1\,J\approx 0{,}738\,ft\cdot lb_f}</math>
 |Nazwisko       = [[James Joule|James Prescott Joule]]
 |Etymologia     = 
 |JednPodstawowa = 
}}
'''Dżul''' ('''J''') ([[Język angielski|ang.]] ''Joule'') – jednostka [[praca (fizyka)|pracy]] i [[Energia (fizyka)|energii]] – w tym [[ciepło|ciepła]] – w [[układ SI|układzie SI]]<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3896250 | tytuł = dżul | data dostępu = 2021-10-15}}</ref>. Jeden dżul to praca wykonana przez [[siła|siłę]] o wartości 1 [[niuton|N]] przy przesunięciu punktu przyłożenia siły o 1 m w kierunku równoległym do kierunku działania siły<ref name="leksykonnt" />
: 1 J = 1 [[niuton|N]]·m.

Związek z mocą:
: 1 J = 1 [[Wat|W]]·[[Sekunda|s]].

Nazwa ''dżul'' pochodzi od nazwiska angielskiego fizyka [[James Joule|Jamesa Joule’a]].

Przeliczenie 1 dżula na inne jednostki pracy, energii i ciepła:
* [[kaloria]] (cal), 1 J = 0,238846 cal,
* [[erg (jednostka)|erg]], 1 J = 10<sup>7</sup> erg,
* [[elektronowolt]] (eV), 1 J = 0,62415{{e|19}} eV,
* [[kilogramometr]] (kGm), 1 J = 0,10197 kGm,
* [[kilowatogodzina]] (kWh), 1 J = 1/3600000 kWh ≈ 0,278{{e|−6}} kWh.

== Dżul a niutonometr ==
Jednostką [[moment siły|momentu siły]] jest [[Niuton|N]] · m. Iloczyn [[niuton]]a i metra to w układzie SI dżul, jednak – aby nie wprowadzać nieporozumień – jednostkę momentu siły nazwano [[niutonometr]]em ('''N&nbsp;·&nbsp;m''') i nie zastępuje się jej dżulem.

Problem ten wiąże się z tym, że praca definiowana jest jako [[iloczyn skalarny]] [[Siła|siły]] i [[Przemieszczenie (fizyka)|przemieszczenia]], natomiast [[moment siły]] to [[iloczyn wektorowy]] siły i ramienia.

== [[Przedrostek SI|Przedrostki SI]] ==
Wielokrotności i podwielokrotności jednostki (wyróżniono najczęściej używane):
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-
!colspan="3"| Wielokrotności
!rowspan=13 style="border-top-color: White; border-bottom-color: White; background: White"|
!colspan="3"| Podwielokrotności
|-
! Przedrostek
! Nazwa
! Symbol
! Przedrostek
! Nazwa
! Symbol
|-
| 10<sup>0</sup>
|'''dżul'''
| J
|&nbsp;
|&nbsp;
|&nbsp;
|-
| 10<sup>1</sup>
|style="text-align: left;"| dekadżul
| daJ
| 10<sup>−1</sup>
|style="text-align: left;"| decydżul
| dJ
|-
| 10<sup>2</sup>
|style="text-align: left;"| hektodżul
| hJ
| 10<sup>−2</sup>
|style="text-align: left;"| centydżul
| cJ
|-
| 10<sup>3</sup>
|style="text-align: left;"| '''kilodżul'''
| kJ
| 10<sup>−3</sup>
|style="text-align: left;"| milidżul
| mJ
|-
| 10<sup>6</sup>
|style="text-align: left;"| '''megadżul'''
| MJ
| 10<sup>−6</sup>
|style="text-align: left;"| mikrodżul
| µJ
|-
| 10<sup>9</sup>
|style="text-align: left;"| gigadżul
| GJ
| 10<sup>−9</sup>
|style="text-align: left;"| nanodżul
| nJ
|-
| 10<sup>12</sup>
|style="text-align: left;"| teradżul
| TJ
| 10<sup>−12</sup>
|style="text-align: left;"| pikodżul
| pJ
|-
| 10<sup>15</sup>
|style="text-align: left;"| petadżul
| PJ
| 10<sup>−15</sup>
|style="text-align: left;"| femtodżul
| fJ
|-
| 10<sup>18</sup>
|style="text-align: left;"| eksadżul
| EJ
| 10<sup>−18</sup>
|style="text-align: left;"| attodżul
| aJ
|-
| 10<sup>21</sup>
|style="text-align: left;"| zettadżul
| ZJ
| 10<sup>−21</sup>
|style="text-align: left;"| zeptodżul
| zJ
|-
| 10<sup>24</sup>
|style="text-align: left;"| jottadżul
| YJ
| 10<sup>−24</sup>
|style="text-align: left;"| joktodżul
| yJ
|}

== Zobacz też ==
{{wikisłownik|dżul}}
* [[niutonometr]]

== Przypisy ==
<references>
<ref name="leksykonnt">{{cytuj książkę |tytuł = Leksykon naukowo-techniczny z suplementem |wydawca = WNT |miejsce = Warszawa |data = 1989 |isbn = 83-204-0967-5}}</ref>
</references>

{{Układ SI}}
{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Jednostki energii]]
[[Kategoria:Jednostki pochodne SI]]
[[Kategoria:Jednostki SI pochodzące od nazwisk]]