Tekst źródłowy strony Bocznik

[[Plik:Bocznik01.jpg|thumb|250px|Boczniki 15A i 40A]]
'''Bocznik''' – specjalny [[opornik]] pozwalający na [[pomiar]] dużych wartości [[prąd elektryczny|prądu]]. Stosowany do pomiarów [[prąd stały|prądu stałego]] i [[prąd zmienny|zmiennego]] (w zależności od stosowanego [[miernik]]a).

Bocznik może być wewnętrzny lub zewnętrzny. Wewnętrzny jest zabudowany w [[miernik]]u, stosowany do pomiaru mniejszych prądów rzędu kilku, kilkunastu [[amper]]ów, zaś zewnętrzny wykorzystywany jest do pomiaru prądu od kilkunastu amperów (15 A) do kilku tysięcy amperów.

Podstawowe dane znamionowe bocznika to:
* [[prąd znamionowy]] (15, ... 100, ... 2000, ... A);
* znamionowy [[spadek napięcia]] (najczęściej 60 [[Wolt|mV]], rzadko 30, 45, 100 mV);
* klasa dokładności (od 0,02 do 1; najczęściej 0,5).

Bocznik posiada cztery zaciski: dwa (zewnętrzne) do podłączenia toru prądowego, oraz dwa (wewnętrzne) do mierzenia spadku [[napięcie elektryczne|napięcia]]. Z bocznikiem współpracuje [[mili]][[woltomierz]] wyskalowany w miliwoltach i podłączony do zacisków (wewnętrznych) mierzących spadek napięcia Δ''U'' na boczniku.

[[Plik:Bocznik-grafik.svg|right|200px]]

:: <math>U=I\cdot R</math>

Ponieważ [[rezystancja]] ''R'' bocznika jest stała, [[spadek napięcia]] jest wprost proporcjonalny do przepływającego przez bocznik prądu ''I''.

== Bocznik przy pomiarze prądów udarowych o bardzo dużej wartości ==
Boczniki w połączeniu z [[oscyloskop]]em umożliwiają rejestrację przebiegu prądu impulsowego i udarowego o bardzo dużych wartościach rzędu kilkudziesięciu do kilkuset kA. Napięcie na zaciskach bocznika można opisać równaniem:
:: <math>U=I \cdot R + L \frac{\partial I}{\partial t}</math>
Budowane są specjalne konstrukcje tzw. boczników bezindukcyjnych, które mają w określonym zakresie częstotliwości liniową zależność U = f(I). Są to tzw. boczniki koncentryczne, umożliwiające pomiary prądów impulsowych o częstotliwościach impulsów do kilkuset MHz. Mają one bardzo małą rezystancję, rzędu mikroomów i opóźnienie fazowe rzędu nanosekund. Pozwala to na bardzo dokładne odwzorowanie przebiegu badanego prądu. Oscyloskop rejestruje wartość napięcia którą łatwo można przeliczyć na wartość prądu, dzieląc ją przez wartość rezystancji bocznika. W ten sposób uzyskuje się wykres zależności przebiegu prądu w czasie I = f(t).

== Zobacz też ==

* [[przekładnik prądowy]]
* [[amperomierz]]
* [[dzielnik prądu]]
* [[posobnik]]

== Bibliografia ==
* PN-IEC 60050-301:2000 Międzynarodowy słownik terminologiczny elektryki -- Terminy ogólne dotyczące pomiarów w elektryce -- Przyrządy pomiarowe elektryczne -- Przyrządy pomiarowe elektroniczne
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Maksymiuk |imię = Jan |tytuł = Aparaty elektryczne w pytaniach i odpowiedziach |data = 1997 |wydawca = Wydawnictwa Naukowo-Techniczne |miejsce = Warszawa |isbn = 83-204-2101-2 |strony =88–95}}

{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Przyrządy pomiarowe]]
[[Kategoria:Aparaty elektryczne]]